Λίγες ώρες πριν από την άρση των περιοριστικών μέτρων στο Παρίσι, τον περασμένο μήνα, ένας μικρός στρατός δημοτικών υπαλλήλων έπιασε δουλειά μέσα στη νύχτα δημιουργώντας δεκάδες χιλιόμετρα νέων ποδηλατοδρόμων, με την τοποθέτηση σαμαριών και κώνων που εμποδίζουν την κίνηση αυτοκινήτων. Μεταξύ των ποδηλατών που ωφελήθηκαν από τα νέα μέτρα του δήμου είναι και ο 52χρονος Κριστόφ Ταφορό. «Είναι η πρώτη φορά που ποδηλατώ προς τη δουλειά μου, γιατί φοβάμαι πια να χρησιμοποιήσω συγκοινωνίες», λέει ο Ταφορό.
Καθώς οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εξέρχονται από την καραντίνα, το ποδήλατο καλείται να παίξει κεντρικό ρόλο στην επανεκκίνηση της οικονομίας, τη στιγμή που οι πολίτες δεν μπορούν να βασισθούν πλήρως στις δημόσιες συγκοινωνίες, εξαιτίας των νέων κανόνων αποστασιοποίησης. Στις αστικές ζώνες το ποδήλατο κατέστη έτσι αναγκαίο εργαλείο της αναζωογόνησης της οικονομικής ανάπτυξης.
Σε όλη την Ευρώπη, πολλές πόλεις έχουν ήδη εντάξει το ποδήλατο στις μεταφορικές υποδομές τους, ενώ νέες επιστημονικές μελέτες συνδέουν ευθέως την ατμοσφαιρική ρύπανση με τη θνησιμότητα της πανδημίας του κορωνοϊού. Γαλλία, Ιταλία, Βρετανία και οι γείτονές τους επενδύουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε υποδομές για την εξυπηρέτηση πολιτών που επιλέγουν το ποδήλατο. Στο Παρίσι, οι κάτοικοι μπορούν να εξασφαλίσουν επιδότηση 500 ευρώ για την αγορά ηλεκτρικού ποδηλάτου και 50 ευρώ για την επιδιόρθωση παλαιού, δημιουργώντας ουρές στα ειδικευμένα καταστήματα. Οι υπηρεσίες ενοικίασης ποδηλάτων καταγράφουν πρωτοφανή τζίρο. Η δημιουργία νέων ποδηλατοδρόμων σε ευρωπαϊκές πόλεις έχει οδηγήσει σε τετραπλασιασμό των πωλήσεων ποδηλάτων, σύμφωνα με στοιχεία καταστημάτων από τις Βρυξέλλες μέχρι και τα Τίρανα.
Η βρετανική κυβέρνηση δέσμευσε 250 εκατ. στερλίνες για την ενίσχυση των ποδηλατικών υποδομών. Το Μιλάνο εισήγαγε το πρόγραμμα «Ανοικτοί Δρόμοι», δημιουργώντας 35 χλμ. νέων ποδηλατοδρόμων, ενώ η ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε την επιδότηση αγοράς νέου ποδηλάτου σε ποσοστό 70%. Οι κάτοικοι του Βερολίνου πρόσφεραν λουλούδια σε δημοτικούς υπαλλήλους οι οποίοι κατασκεύαζαν το νέο δίκτυο αποκλειστικής κυκλοφορίας ποδηλάτων και λεωφορείων στην πρωτεύουσα.
Το Παρίσι βρέθηκε στην πρωτοπορία της νέας τάσης πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Η δήμαρχος Αν Ινταλγκό, που «κληρονόμησε» δίκτυο 1.000 χλμ. ποδηλατοδρόμων, επέκτεινε σημαντικά το μήκος τους, απαγορεύοντας τα αυτοκίνητα στη λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας που κινείτο παράλληλα με τον ποταμό Σηκουάνα, καθώς και σε άλλες αρτηρίες της πρωτεύουσας. Η οδός Ριβολί, μια από τις πλέον επιβαρυμένες συγκοινωνιακά οδούς του Παρισιού, αποδόθηκε κατ’ αποκλειστικότητα στους ποδηλάτες, στα ταξί και στα λεωφορεία.
Από την άλλη, στοιχεία από τα νοσοκομεία του Παρισιού δείχνουν σημαντική αύξηση των τραυματισμών από πτώσεις ποδηλατών και πεζών «θυμάτων» τους. Η αύξηση των ποδηλάτων έχει δημιουργήσει επίσης σημαντικό πρόβλημα στάθμευσής τους, με ορισμένα πεζοδρόμια να είναι απροσπέλαστα στους πεζούς.
Παρά τα προβλήματα, όμως, ο κορωνοϊός δημιούργησε νέα πολεοδομικά πρότυπα, μεταβάλλοντας ριζικά τη μετακίνηση των πολιτών, όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος Συγκοινωνιών του Παρισιού, Μισέλ Ναϊντοφσκί. Τα νέα πρότυπα ασπάσθηκε αμέσως ο κ. Ταφορό, που έσπευσε να αγοράσει μεταχειρισμένο ποδήλατο την ημέρα άρσης της καραντίνας στη γαλλική πρωτεύουσα. Ο Ταφορό ομολογεί ότι δεν είχε εμπειρία ποδηλασίας στο κέντρο της πόλης. Επέλεξε, όμως, «να βουτήξει στα βαθιά», ακολουθώντας το πλήθος ποδηλατών. Εκεί λέει ότι ένιωσε ασφαλής χάρη στα τσιμεντένια σαμαράκια που εμποδίζουν στα αυτοκίνητα να πλησιάσουν τα ποδήλατα. «Η ύπαρξη πολλών ποδηλατοδρόμων μού έδωσε το απαραίτητο κίνητρο», επισημαίνει πριν ξεκινήσει από το διαμέρισμά του, στον λόφο της Μονμάρτρης, για να κατευθυνθεί στο γραφείο του, στην πλατεία της Βαστίλλης.
Η Κοπεγχάγη
Τα τελευταία δέκα χρόνια, η χρήση αυτοκινήτου υποχώρησε στην πρωτεύουσα της Δανίας από 28% σε 25%, χάρη στα νέα περιοριστικά μέτρα, την κατακόρυφη αύξηση τελών κυκλοφορίας και του κόστους στάθμευσης, αλλά και εξαιτίας της δημιουργίας επιπλέον θέσεων στάθμευσης για ποδήλατα. Τα στοιχεία εμφανίζουν, όμως, ταυτόχρονη μικρή μείωση στη χρήση ποδηλάτου, η οποία εξηγείται από τη λειτουργία των νέων γραμμών του μετρό της πόλης. Οι σφυγμομετρήσεις μεταξύ των κατοίκων της πόλης δείχνουν ότι 87% των πολιτών συμφωνεί με τη μετατροπή δρόμων για την αποκλειστική κίνηση ποδηλάτων. Ποσοστό 55% των κατοίκων της Κοπεγχάγης δηλώνει ότι δεν έχει πρόσβαση σε Ι.Χ., ενώ μόλις 5% δηλώνει ότι χρησιμοποιεί καθημερινά αυτοκίνητο για να μεταβεί στην εργασία του. Την ίδια ώρα, το ποδήλατο λειτούργησε στην πρωτεύουσα της Δανίας, στις πόλεις και στις μικρές κοινότητες της χώρας ως μοχλός ενσωμάτωσης μεταναστών στη δανέζικη κοινωνία, δίνοντας την ευκαιρία σε ξένους να αναζητήσουν εργασία ή να επισκεφθούν το κέντρο της πρωτεύουσας χωρίς οικονομική επιβάρυνση.