Το γεγονός πέρασε στα ψιλά από τα κυπριακά ΜΜΕ, ενώ στα δικά μας δεν το είδα καν: ο βετεράνος Τούρκος διπλωμάτης Βολκάν Μποζκίρ εξελέγη με 178 ψήφους πρόεδρος της 75ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η χώρα μας ήταν η μία από τις 14 που δεν τον ψήφισαν, μαζί με τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.ά. Και σε αυτή την περίπτωση, ακολουθήσαμε πειθήνια, ως συνήθως, την Κύπρο, η οποία είχε συμπήξει συμμαχία με την Αρμενία για να δημιουργήσουν «μέτωπο αντίστασης» στην εκλογή του πρώτου στην ιστορία Τούρκου προέδρου της Γ.Σ. Το εξευτελιστικό αποτέλεσμα της εκστρατείας (μόλις 14 κατά) παραδόξως χαρακτηρίστηκε «ικανοποιητικό» από διπλωματική πηγή – στην Κύπρο, όχι ευτυχώς στην Αθήνα. Τι κερδίσαμε από την εμπλοκή μας σε αυτή την υπόθεση;
Στην Αίγυπτο, η επίσκεψη του υπουργού μας θεωρήθηκε επιτυχής, επειδή διαπιστώθηκε ότι «διαβάζουμε με τον ίδιο τρόπο την πραγματικότητα στην Αν. Μεσόγειο». Μάλιστα, αμφότερες οι πλευρές εξέφρασαν «την ανάγκη όλοι να σεβαστούν και να εφαρμόσουν τις αρχές και τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου», όπως ανέφερε ο ίδιος ο Αιγύπτιος υπουργός. Σημαίνει αυτό, άραγε, ότι η Αίγυπτος επιτέλους μεταστρέφεται και αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα σε Καστελλόριζο και Ρόδο; (Διότι στις μέχρι τώρα διαπραγματεύσεις, ξέρετε, δεν τη δέχονταν.) Δεν νομίζω. Οπως επίσης θεωρώ απίθανο να δεχθούν τη «μερική οριοθέτηση» που εμείς τους προτείνουμε: να προχωρήσουμε σε συμφωνία του τύπου που επετεύχθη με την Ιταλία, αφήνοντας όμως εκτός Καστελλόριζο, Ρόδο και άλλα διαφιλονικούμενα σημεία.
Για εμάς, η «μερική οριοθέτηση» είναι επιδίωξη, επειδή έτσι η ελληνοαιγυπτιακή ζώνη θα διασταυρωνόταν με την τουρκολιβυκή ζώνη και θα δημιουργούσε ένα σοβαρό εμπόδιο στην Τουρκία. Οπως έχει πει όμως ο Νετανιάχου, «σε αυτή την περιοχή του κόσμου, κανείς δεν προσφέρεται για να κάνει τους πολέμους του άλλου» και, λίγο ή πολύ, εμείς αυτό ζητούμε από τους Αιγύπτιους. Εκείνοι, ωστόσο, έχουν τα δικά τους συμφέροντα, τα οποία μάλιστα σε ορισμένα σημεία έρχονται σε τριβή με τα δικά μας (π.χ. Καστελλόριζο). Ο Αλ Σίσι δεν επιθυμεί καμία εμπλοκή με την Τουρκία, κάτι που έδειξε και η πρόσφατη αποστασιοποίησή του από τον Generalfeldmarschall Χαφτάρ, στον λεγόμενο εμφύλιο της Λιβύης.
Ανάλογες αποστάσεις από τις επιδιώξεις μας τηρεί και το Ισραήλ, παρά την εγκαρδιότητα στις σχέσεις των δύο ηγετών. Τόσο καιρό που εμείς φωνάζαμε για τις τουρκικές ενέργειες στην Αν. Μεσόγειο, έβγαλε κιχ το Ισραήλ; Δεν νομίζω. Εχει τη σημασία του επίσης ότι το Ισραήλ ανέβαλε την προγραμματισμένη επίσκεψη του προέδρου της Κύπρου, προφανώς για να μην προκληθούν υποψίες στην τουρκική πλευρά για την ισραηλινή ουδετερότητα.
Ακόμη ζοφερότεροι είναι οι συσχετισμοί στρατιωτικής ισχύος, τους οποίους με την Τουρκία απέναντι ουδείς μπορεί να αγνοεί. Αμερικανικό αεροπλανοφόρο δεν υπάρχει στην περιοχή. Το δε γαλλικό υφίσταται μάλλον για φιγούρα, περίπου όπως τα βασιλικά παλάτια του 17ου αιώνα στην Ευρώπη. (Τη μοναδική φορά που πήγαν να το στείλουν στην περιοχή οι Γάλλοι, θυμίζω, το μισό πλήρωμα μολύνθηκε με κορωνοϊό…) Οσο για την ευρωπαϊκή επιχείρηση «IRINI» στη Λιβύη, γελάει ο κόσμος μαζί της. Καλύτερα να μην υπήρχε, παρά να υπάρχει για να θυμίζει την αδυναμία της Ευρώπης.
Ολα τα παραπάνω στοιχειοθετούν, κατά την κρίση μου, την εικόνα μιας χώρας που αγωνίζεται να περικυκλώσει ένα πρόβλημα, επειδή δεν τολμάει να το αντιμετωπίσει. Προσπαθούμε, δηλαδή, να υπερασπισθούμε τα δικαιώματά μας με όποιους τρόπους βρίσκουμε πρόσφορους (π.χ. ένα πλέγμα διμερών συμφωνιών), αρνούμενοι όμως να δεχθούμε ή να συζητήσουμε ότι και η άλλη πλευρά έχει δικαιώματα. Επί δεκαετίες, στηρίζουμε την επιχειρηματολογία μας στο Διεθνές Δίκαιο και πολύ καλά κάνουμε, αλλά κρυβόμαστε από την απλή αλήθεια ότι αυτό το ισχύον Δίκαιο της Θαλάσσης δεν προσφέρει καμία λύση σε ζητήματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, η οποία να μη βασίζεται στη συνεννόηση των δύο πλευρών.
Είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε αμοιβαίως επωφελείς διευθετήσεις με την Τουρκία του τύπου που επετεύχθησαν με την Ιταλία; Αν ναι, τότε είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε και τη δικαστική διευθέτηση των γκρίζων ζωνών, από την οποία ενδεχομένως να χάσουμε; Από αυτά κρυβόμαστε με πιρουέτες και κυκλωτικές κινήσεις. Ωστόσο, μόνον εφόσον τα αντιμετωπίσουμε και δώσουμε τις απαντήσεις που οφείλουμε στον εαυτό μας, θα μπορούμε να έχουμε την απαραίτητη συνδυαστική και ρεαλιστική πολιτική προσέγγιση σε ένα τόσο σύνθετο και κρίσιμο πρόβλημα όσο οι θαλάσσιες ζώνες στην Αν. Μεσόγειο. Από τη σταθερότητα, που θα μπορούσε να εξασφαλίσει η διευθέτησή του, εξαρτώνται το μέλλον και η ευημερία μας. Αντιθέτως, η χίμαιρα της διεθνούς απομόνωσης της Τουρκίας μπορεί να μας κοστίσει ολόκληρο τον 21ο αιώνα…