ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
«Ο ταχυδρόμος»
σελ. 228, εκδ. Εστία
Οσο διάβαζα τον «Ταχυδρόμο» του Γιώργου Παπαδάκη, συλλογιζόμουν: ώστε υπάρχει σύγχρονο μυθιστόρημα που να σε αφήνει να το ποθείς, να λαχταράς να το ξαναπιάσεις στα χέρια σου, να συνεχίσεις την ανάγνωση… Τιμημένο με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2019, στην κατηγορία του μυθιστορήματος (για εκδόσεις του 2018), ο «Ταχυδρόμος» υπήρξε για μένα μια έκπληξη. Το ανέσυρα από τη στοίβα των «προς ανάγνωση» μετά τη βράβευσή του και αφέθηκα στον κόσμο του. Ο Γιώργος Παπαδάκης, εκπαιδευτικός, γεννημένος στο Ρέθυμνο το 1959, μελετητής της τέχνης του Μεσαίωνα και της πρώιμης Αναγέννησης, έδωσε στη νεοελληνική λογοτεχνία ένα μεγάλο, βαθύ και ώριμο μυθιστόρημα, στο οποίο, τα δύο βασικά υλικά της λογοτεχνίας, η γλώσσα και η πλοκή, βρίσκονται σε διαρκή άμιλλα.
Ο κόσμος του «Ταχυδρόμου» είναι η ορεινή Κρήτη, στα περίχωρα του Ρεθύμνου, από το 1950 έως τις αρχές του ’60, μια κοινωνία περίκλειστη, με πατροπαράδοτα έθιμα και παραδόσεις, που τηρούνται ακόμη όπως και στον προπολεμικό κόσμο με ελάχιστες ρωγμές. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο ταχυδρόμος του χωριού, είναι η αρχετυπική φιγούρα του καλόπιστου μέσου ανθρώπου, ενός ανθρώπου που ημερεύει τις εσωτερικές του θύελλες, που ακολουθεί το ρεύμα, που δεν επιθυμεί μεγάλες ανατροπές, που αγαπά και τιμά τους γονείς του, που δέχεται να οδηγηθεί σε συμφωνία γάμου χωρίς να έχει δει το πρόσωπο της μέλλουσας γυναίκας του. Ο ταχυδρόμος δουλεύει με αυταπάρνηση, με χιόνι και με καύσωνα, για να παραδώσει το τελευταίο γράμμα στο πιο απομακρυσμένο σπίτι.
Αυτό το κάδρο μιας φαινομενικής ηθογραφίας είναι επί της ουσίας ο καμβάς για να προσκληθεί ο αναγνώστης σε μια πυκνή πινακοθήκη χαρακτήρων. Οι εικόνες της προνεωτερικής κοινωνίας της ορεινής Κρήτης είναι αρχέγονες, ατόφιες και βαθιά αισθαντικές. Αλλά αυτό που καθιστά τον «Ταχυδρόμο» ένα σπουδαίο βιβλίο είναι ο τρόπος που ο συγγραφέας του οργανώνει το υλικό του, χωρίς δισταγμό, χωρίς υποχώρηση, παρά μόνο με πιστή προσήλωση στους ήρωες, στην καταιγιστική πλοκή και στην κορύφωση που αρπάζει τον αναγνώστη και τον ρίχνει στα πιο βαθιά νερά.
Ο Γιώργος Παπαδάκης έχει επίσης το χάρισμα της οικονομίας και της πυκνότητας. Ενας άλλος συγγραφέας μπορεί να είχε απλώσει το υλικό του σε 500 σελίδες. Αλλά ο «Ταχυδρόμος» είναι… μόνο 228 σελίδες και απολαμβάνεις την ανάγνωση χωρίς κορεσμό, χωρίς «κοιλιές», χωρίς ούτε μία λέξη χαμένη. Η αίσθηση της πυκνής ροής απαιτεί απόλυτο έλεγχο εκ μέρους του συγγραφέα. Και στον «Ταχυδρόμο» ο αναγνώστης δεν χάνεται ούτε λεπτό, δεν κουράζεται, παρά μόνον αδημονεί και όταν τελειώνει το βιβλίο, παρότι «ήθελε κι άλλο», ξέρει ότι του δόθηκε τόσο όσο είναι σωστό για να νιώσει, να αγαπήσει και να επιθυμήσει. Ο «Ταχυδρόμος» είναι ένα δράμα στην ορεινή Κρήτη μιας περασμένης εποχής, αλλά αυτό είναι μόνο το αναγκαίο φόντο. Στον «Ταχυδρόμο» υπάρχουν η αλληγορία και ο καθρέφτης για όλους.