Θα ήταν οξύμωρο να φανταστούμε ότι οι ουσιαστικοί πόροι της Ε.Ε. μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και της NextGenEU θα αλλάξουν το μέλλον της Ελλάδας παρ’ όλα τα εμπόδια, ενώ οι ντόπιοι εξακολουθούν να αποτρέπονται από τις επενδύσεις λόγω φορολογικής και γενικότερης αδυναμίας οικονομικής και μεταρρυθμιστικής πολιτικής.
Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Ιναχο Λάζο, τον ιδρυτή και επικεφαλής της DCS Delphic Strategies, συμβουλευτικής εταιρείας μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων, με πελάτες funds από την Ασία, την Ευρώπη και την Αμερική. Εν ολίγοις έναν από τους ανθρώπους που διαμορφώνουν το διεθνές επενδυτικό κλίμα για την Ελλάδα και βρίσκεται πίσω από σειρά ξένων επενδύσεων χαρτοφυλακίου και όχι μόνον. Εχει έτσι ήδη μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για το τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα, ώστε να κινητοποιήσει και τα κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα, αλλοδαπά και εγχώρια. Κάτοχος μεταξύ άλλων και μεταπτυχιακού από το ΜΙΤ υπογραμμίζει πως «οι πόροι πρέπει να κατανέμονται κατά τρόπο που να υποστηρίζει σημαντικά και διαχρονικά την πλευρά της προσφοράς της οικονομίας και όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη ζήτηση», ενώ «ο δίδυμος στόχος μετασχηματισμού για την κυβέρνηση πρέπει να είναι να το πράξει αυτό σε διάφορους τομείς, διαφοροποιώντας και πολλαπλασιάζοντας έτσι τη συνολική παραγωγική ικανότητα της Ελλάδας». Με αφοπλιστική απλότητα τονίζει πως απαιτούνται ακόμη πιο τολμηρές διαρθρωτικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις, ώστε «τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία να παύσουν να λειτουργούν ουσιαστικά ως φορολογικές υποχρεώσεις των ιδιοκτητών τους, διαφορετικά το ιδιωτικό κεφάλαιο θα συνεχίσει να απομακρύνεται από τη χώρα».
– Είναι τα κεφάλαια που προορίζονται για την Ελλάδα θρυαλλίδα οικονομικής προόδου και τι πρέπει να γίνει για να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμά τους;
– Η ιδιωτική κατανάλωση τροφοδότησε πάνω από το 80% της αθροιστικής ανάπτυξης της Ελλάδας στην πρώτη δεκαετία του ευρώ, ενώ η παραγωγικότητα υστερούσε τόσο πολύ, που εξήγησε περίπου το 120% του χάσματος πλούτου έναντι των ΗΠΑ το 2009. Αυτό, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έλαβε πολύ σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια από την Ε.Ε. για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Ο πρωταρχικός άρα στόχος πίσω από τη στρατηγική ανάκαμψης πρέπει να είναι να αντιστραφεί αποφασιστικά αυτή η αρνητική τάση στην παραγωγικότητα. Με άλλα λόγια, οι πόροι πρέπει να κατανέμονται κατά τρόπο που να υποστηρίζει σημαντικά και διαχρονικά την πλευρά της προσφοράς της οικονομίας και όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη ζήτηση. Ο δίδυμος στόχος μετασχηματισμού πρέπει να είναι να το πράξει αυτό σε διάφορους τομείς, διαφοροποιώντας και πολλαπλασιάζοντας έτσι τη συνολική παραγωγική ικανότητα της Ελλάδας.
– Θα προσελκύσει μια τέτοια προσέγγιση ξένες και θα παρακινήσει τις εγχώριες ιδιωτικές επενδύσεις;
– Το ευρωπαϊκό πακέτο και οι εθνικοί δημόσιοι πόροι που θα έχει στη διάθεσή της η Ελλάδα είναι πέραν των εντυπωσιακών, ανερχόμενοι στο 40% του ΑΕΠ κατά τον επόμενο κύκλο προϋπολογισμού της Ε.Ε. Ωστόσο, για να έχουν μόνιμο και διαρκή αντίκτυπο, πρέπει να κατανεμηθούν κατά τρόπο που να συσσωρεύει περισσότερους διεθνείς αλλά και εγχώριους πόρους του ιδιωτικού τομέα. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι εγχώριες αποταμιεύσεις δεν επενδύθηκαν στην Ελλάδα πέρα από τα ακίνητα, και η χώρα εισήγαγε ιδιωτικό και δημόσιο κεφάλαιο για την πενιχρή συνολική επενδυτική της δραστηριότητα. Οι διαρθρωτικές και γραφειοκρατικές δυσκαμψίες, η χαμηλή απόδοση κεφαλαίου μετά φόρων και το έλλειμμα αξιοπιστίας της πολιτικής κρατούσαν τους εγχώριους επενδυτές μακριά. Θα ήταν ένα οξύμωρο να φανταστούμε ότι οι ουσιαστικοί πόροι της Ε.Ε. μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και της NextGenEU θα αλλάξουν το μέλλον της Ελλάδας παρ’ όλα τα εμπόδια, ενώ οι ντόπιοι εξακολουθούν να αποτρέπονται από τις επενδύσεις λόγω φορολογικής και γενικότερης αδυναμίας οικονομικής και μεταρρυθμιστικής πολιτικής. Απαιτούνται ακόμη πιο τολμηρές διαρθρωτικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως ώστε τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία να παύσουν να ενεργούν ουσιαστικά ως φορολογικές υποχρεώσεις στους ιδιοκτήτες τους, διαφορετικά το ιδιωτικό κεφάλαιο θα συνεχίσει να απομακρύνεται από τη χώρα. Πρέπει να είναι σαφές ότι η πρόκληση της απορρόφησης και της διάθεσης των 32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε. δεν μπορεί να διαχωριστεί από το ευρύτερο πλαίσιο προώθησης μιας φιλικής προς τους επενδυτές οικονομίας του ιδιωτικού τομέα.
– Και ποια θα πρέπει να είναι η στρατηγική κατανομή πόρων;
– Σε κάποιο βαθμό, το NextGenEU ήδη προκαθορίζει τη στόχευση των διαθέσιμων πόρων προς την ενεργειακή αναβάθμιση της βιωσιμότητας, των ανανεώσιμων πηγών και, μεταξύ άλλων, μιας καθαρής οικονομίας υδρογόνου. Είναι επίσης σαφές στον στόχο του για μαζική ανακαίνιση κτιρίων και υποδομών, κυκλική οικονομία, καθώς και πράσινες μεταφορές, με εγκατάσταση εκατομμυρίων σημείων ηλεκτρικής επαναφόρτισης. Η ψηφιοποίηση με δίκτυα 5G είναι μια άλλη κορυφαία προτεραιότητα που καθορίζεται από την Ε.Ε. Ολα αυτά είναι προεπιλεγμένα τμήματα της Ε.Ε., των οποίων οι ανάγκες μπορούν να ποσοτικοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό εκ των προτέρων μέσω κατάλληλου προγραμματισμού από την ελληνική κυβέρνηση. Προκειμένου να ενεργοποιηθεί όμως η πραγματική επενδυτική δραστηριότητα, πρέπει να υποστηριχθεί ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός που θα περιλαμβάνει κεντρική και τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιώτες επενδυτές, λειτουργικές εταιρείες και κυρίως το χρηματοπιστωτικό σύστημα, που λειτουργεί τόσο ως συνδετικός κρίκος όσο και ως πολλαπλασιαστής επιπτώσεων.
– Εχετε μια συνταγή για να πείτε στους σχεδιαστές αυτού του φιλόδοξου οικονομικού προγράμματος;
– Μέσα στα στενά όρια αυτής της συζήτησης πρέπει να επισημανθούν μερικά βασικά μηνύματα: πρώτον, ο μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας θα απαιτήσει τη μέγιστη αποφασιστικότητα να μάθει από την εμπειρία του παρελθόντος, προκειμένου να απορροφήσει τους τεράστιους διαθέσιμους πόρους. Δεύτερον, αυτό δεν είναι απλώς ένα θέμα τομεακής κατανομής, αλλά μια πρόκληση για τη δημιουργία ενός πραγματικά φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος. Μόνο αυτό θα μπορούσε να συσσωρεύσει ιδιωτικά κεφάλαια που θα βοηθούσαν στη διατήρηση διαρκών πλεονεκτημάτων παραγωγικότητας και υψηλότερου δυναμικού ρυθμού ανάπτυξης με την πάροδο του χρόνου. Τρίτον, το NextGenEU ορίζει ήδη τις πιθανές χρήσεις του, οπότε είναι ζωτικής σημασίας για το ελληνικό κράτος, αντί για στείρα γραφειοκρατική καθοδήγηση, να υποστηρίξει επιπλέον ένα αποτελεσματικό και επαρκές πλαίσιο συνέργειας κυβέρνησης, συμβαλλόμενων ιδιωτικών εταιρειών, επενδυτών αλλά και μία ολοκληρωμένη σχέση αναφοράς με τον χρηματοπιστωτικό τομέα που θα μπορούσε να επιτύχει τη βέλτιστη και μέγιστη ωφέλεια των διαθέσιμων πόρων.
– Είστε αισιόδοξος για το μέλλον της χώρας;
– Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία του αιώνα να περιορίσει δραματικά το χάσμα ευημερίας, μετασχηματίζοντας και διαφοροποιώντας την οικονομία της σε έναν άνευ προηγουμένου πολυετή κύκλο ανάκαμψης και επενδύσεων. Αυτό θα ανακτήσει το δίκαιο μερίδιο αγοράς της χώρας σε διάφορους τομείς, πόσο μάλλον σε εκείνους με καταφανές συγκριτικό πλεονέκτημα. Η Ελλάδα είναι πολύ τυχερή που διαθέτει μια κυβέρνηση που είναι αποφασισμένη και ικανή να το πράξει, ενώ η κοινωνία διψά για μια θετική πρόκληση και πιο ελπιδοφόρες προοπτικές ανάπτυξης. Αρα, ναι, είμαι περισσότερο αισιόδοξος από ποτέ.