Οτιδήποτε αφορά τις «πολύχρυσες Μυκήνες», είτε είναι έκθεση είτε έκδοση, πάντα μας εντυπωσιάζει. Αυτή τη λαμπρή αρχαία πόλη, που χτίστηκε σε έναν φυσικό οχυρό λόφο της αργολικής πεδιάδας και αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του ελληνικού πολιτισμού. Το επιφανέστερο κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού, που αναπτύχθηκε στον ελλαδικό χώρο από τον 16ο έως τον 12ο αι. π.Χ.
Ευκαιρία, λοιπόν, για μια γνωριμία με το βασίλειο και τον κόσμο του μυθικού Αγαμέμνονα. Του σημαντικότερου αρχιστρατήγου κατά της Τροίας. Ενα ταξίδι στις αρχοντικές γενιές των Αχαιών, στους μύθους και στην καθημερινότητά τους, στα κτιριακά συγκροτήματα στην επιβλητική Ακρόπολη με τη μνημειώδη είσοδο, κατασκευασμένη από τέσσερις κροκαλοπαγείς γιγαντιαίους λίθους. Πράγματι, είναι από τις επιβλητικότερες κατασκευές όλων των εποχών. Με τους αντιμέτωπους λέοντες να ακουμπούν περήφανα τα μπροστινά τους πόδια σε δύο βωμίσκους, στους οποίους υψώνεται ένας κίονας μινωικού τύπου. Και το περίλαμπρο ανακτορικό συγκρότημα, λιτό και αυστηρό, στο πνεύμα των Αχαιών, με άλλη αντίληψη «από τα πολυδαίδαλα και εξωστρεφή μινωικά ανάκτορα».
Η Πύλη των Λεόντων, η κεντρική είσοδος της Ακρόπολης των Μυκηνών.
Αφορμή για το ταξίδι είναι η εξαιρετικά φροντισμένη, με αληθινό μεράκι έκδοση, όπως όλες της Ραχήλ και του Μωυσή Καπόν, με τίτλο «Μυκήνες». Καλαίσθητη, περιεκτική, εύληπτη, με πολλές έγχρωμες εικόνες και πρωτότυπες φωτογραφικές συνθέσεις. Συγγραφείς της είναι δύο δραστήριες υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού. Η νυν έφορος Αρχαιοτήτων Αργολίδας Αλκηστις Παπαδημητρίου και η επίτιμος διευθύντρια του υπουργείου Πολιτισμού Ελση Σπαθάρη, η οποία υπηρέτησε, μεταξύ άλλων, επί χρόνια στην Αργολίδα. Τι κατάφεραν; Φωτίζουν ως σύνολο τον μυκηναϊκό κόσμο. Ενα πολύτιμο βοήθημα για μια εξόρμηση στον αρχαιολογικό χώρο και στο μουσείο των Μυκηνών.
Γιατί δεν είναι μόνο το ανακτορικό συγκρότημα και το θρησκευτικό κέντρο της Ακρόπολης των Μυκηνών. Τα κυκλώπεια τείχη με τις μνημειώδεις πύλες, αλλά και μεγάλα τεχνικά έργα, όπως τα εγγειοβελτιωτικά. Το δίκτυο –κυρίως στην Αργολίδα– που συνέδεε με αμαξιτές οδούς τα μεγάλα κέντρα της περιοχής. Για το δίτροχο, βέβαια, άρμα των ηγεμόνων. Ηταν επίσης οι λίθινες γέφυρες. Τα επιτεύγματα των Μυκηναίων ήταν πολλά. Η τέχνη της τοιχογραφίας, η κεραμική, η μυκηναϊκή ειδωλοπλαστική με τα πήλινα ομοιώματα ανθρώπινων μορφών και ζώων. Σημαντικό κεφάλαιο αποτελεί ο θάνατος, οι βασιλικοί τάφοι και περίβολοι Α και Β που συνδέονται με τα χρυσά κτερίσματα. Οι Μυκηναίοι έθαβαν τους επιφανείς τους «στους λεγόμενους κάθετους λακκοειδείς τάφους, που οριοθετούνταν από έναν λίθινο κυκλικό περίβολο», όμως οι περισσότεροι θάβονταν σε θαλαμωτούς τάφους, μια απομίμηση του βασιλικού θολωτού με απλούστερη κατασκευή.
Τα επιτεύγματα των Μυκηναίων ήταν πολλά. Η μεταλλουργία τους, οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες τους, ακόμη πιο δημοφιλή τα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια με παραστάσεις. Στο μουσείο των Μυκηνών, που οικοδομήθηκε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο (ξεκίνησε το 1984 και λειτούργησε τελικά, έπειτα από αγώνα, κόπο και δουλειά, το 2003), με 35.000 αντικείμενα στις πλούσιες αποθήκες και 3.000 εκθέματα, θαυμάζουμε πολλά. Προσέξτε τα ανθρωπόμορφα ειδώλια με τα έντονα μάτια, τις κακόσχημες μύτες, τα μεγάλα αυτιά και την τρομακτική όψη. Κακομούτσουνα, για τον εξορκισμό των κακών δυνάμεων, χρησιμοποιήθηκαν σε τελετές του ιερατείου. Αλλά και τα αντικείμενα μαγειρικής. Πολυτελή σερβίτσια καθώς και καπνισμένες χύτρες, στις οποίες μαγείρευαν όσπρια και δημητριακά, κρέας χοίρων, αιγοπρόβατα και κυνήγι. Τα ψάρια ήταν για τους φτωχούς.
Πήλινα ανθρωπόμορφα είδωλα και ομοίωμα φιδιού από τον Ναό (13ος αι. π.Χ.).
Οι Μυκηναίες, σημειώνουν η Αλκηστις Παπαδημητρίου και η Ελση Σπαθάρη, έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην οικιακή και στην ανακτορική οικονομία. Η υφαντουργία και η κατεργασία των σιτηρών ήταν ορισμένες από τις εργασίες τους. Τα φορέματά τους που θαυμάζουμε στις τοιχογραφίες φτιάχνονταν από υφάντρες, οι οποίες διάλεγαν πολύχρωμες μάλλινες ίνες για να στολίσουν τις κυρίες τους. «Αλλες γυναίκες, που είχαν εξαρτημένη σχέση εργασίας ή ήταν δούλες, άλεθαν στα λίθινα τριβεία το κριθάρι για τη σίτιση των χιλιάδων εργατών που υπηρετούσαν το ανάκτορο». Οσες ανήκαν στην άρχουσα τάξη είχαν καθρέφτες με οστέινες λαβές, κοσμήματα, περιδέραια από γυαλί και ημιπολύτιμους λίθους, χτένες από ελεφαντοκόκαλο κ.ά. «Οι γυναικείες θεότητες με τα περίτεχνα μινωικά ενδύματα καθώς και οι σεβάσμιες ιέρειες, αλλά και το πλήθος των γυναικείων ειδωλίων και ειδώλων, απηχούν έναν ισχυρό και χειραφετημένο γυναικείο κόσμο», τονίζουν οι συγγραφείς.
Εντυπωσιάζουν το ελεφαντοστέινο ολόγλυφο ομοίωμα ανδρικής μορφής του 13ου αι. π.Χ. από το Δωμάτιο με την Τοιχογραφία και το άρμα με τους δύο επιβάτες που καλύπτονται από σκιάδιο (15ος-14ος αι. π.Χ.). Τα χρυσά διαδήματα της βασιλικής οικογένειας, τα λεπτοδουλεμένα περιδέραια. «Ενθύμια που άφησαν πίσω τους οι αρχοντικές γενιές των Αχαιών, σημάδια της δύναμης και της εξουσίας, εργαλεία εντυπωσιασμού και μάρτυρες του μεγάλου πολιτισμού τους, που μετουσίωσε όλες τις ξένες επιρροές στο λιτό και αυστηρό πνεύμα των δυναστών τους». Κάπως έτσι ολοκληρώνεται το ταξίδι στον μυθικό κόσμο του Αγαμέμνονα…