«Την ώρα 1.22 νυχτερινή της 27ης Μαΐου το ηλεκτροκαρδιογράφημα έδειξε ισοηλεκτρική γραμμή, πιστοποιώντας τον θάνατο του αείμνηστου Γρηγόρη Λαμπράκη. Αυτό έλαβε χώρα στο οκτάωρο μου», λέει στην «Κ» ο Γεώργιος Τουμπανάκης, άμισθος επίκουρος καθηγητής της Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πενήντα επτά χρόνια έπειτα από εκείνη τη νύχτα ο 83χρονος σήμερα Γεώργιος Τουμπανάκης φέρνει στο φως την προσωπική του μαρτυρία σχετικά με τη νοσηλεία του Γρηγόρη Λαμπράκη, συμπληρώνοντας σημαντικές ψηφίδες στο παζλ των τελευταίων ημερών του βουλευτή της ΕΔΑ. Από τη μαρτυρία του τότε ειδικευόμενου ιατρού φαίνεται πως στη διάρκεια των τεσσάρων ημερών της νοσηλείας του Λαμπράκη, η κλινική του κατάσταση, αν και δια-πιστώθηκε από νωρίς ότι ήταν μη αναστρέψιμη, εξετάστηκε όχι μόνο από Ελληνες ιατρούς αλλά και από τέσσερις ξένους νευροχειρουργούς που ήρθαν στην Ελλάδα ειδικά για την περίπτωσή του.
Ο κ. Τουμπανάκης ήταν τότε ειδικευόμενος γιατρός της Χειρουργικής Κλινικής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, το οποίο ήταν νοσοκομείο αναφοράς για περιστατικά κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. Ηταν ανάμεσα στους γιατρούς που φρόντισαν τον Λαμπράκη και μάλιστα ενημέρωνε τον φάκελο του ασθενούς. «Κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί αρκετά ρεπορτάζ για τον τρόπο της δολοφονικής επιθέσεως και του τραυματισμού του», αναφέρει στην «Κ», «ωστόσο, καθ’ όσον μπορώ να γνωρίζω, καμία μαρτυρία δεν έχει ληφθεί από τους ιατρούς της κλινικής έως σήμερα. Για τον λόγο αυτό θεώρησα επιβεβλημένο καθήκον, τόσο στον εαυτό μου όσο και στους άλλους συναδέλφους μου που έχουν φύγει από τη ζωή, να αναφερθώ λεπτομερώς σχετικά με τη νοσηλεία του αείμνηστου Γ. Λαμπράκη, από τη στιγμή που εισήλθε στο νοσοκομείο μέχρι τη στιγμή που απεβίωσε».
Ο κ. Τουμπανάκης περιγράφει τη διακομιδή του Λαμπράκη στις 22 Μαΐου και ώρα 10.30 μ.μ. στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου. Ο τραυματίας δεν είχε τις αισθήσεις του και παρουσίαζε «θλαστικό τραύμα στη δεξιά βρεγματική χώρα της κεφαλής» μήκους 5 εκατοστών, ενώ η πίεση και η αναπνοή του ήταν κατά την εισαγωγή φυσιολογικές.
Στην εφημερία του νοσοκομείου ήταν ο επιμελητής Πιέρος Καλακώνας και οι ειδικευόμενοι γιατροί Στυλιανός Μιχαλόπουλος και ο κ. Τουμπανάκης. Η ακτινογραφία κεφαλής, μετά τη συρραφή του τραύματος, έδειξε «κάταγμα στο δεξιό βρεγματικό οστούν» και ο Λαμπράκης οδηγήθηκε στο χειρουργείο και μετά στον θάλαμο 158, στο ισόγειο του νοσοκομείου. «Ο θάλαμος αυτός ήταν τετράκλινος και μετατράπηκε σε μονόκλινο, βρισκόταν δε απέναντι από το γραφείο της προϊσταμένης και των νοσηλευτριών της κλινικής για την αμεσότερη επίβλεψη του ασθενούς», σημειώνει ο κ. Τουμπανάκης.
Οι γιατροί άρχισαν να εφαρμόζουν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα που προβλέπονταν προκειμένου να παρακολουθείται η καρδιακή λειτουργία και για να τεθεί ο ασθενής σε «χειμερία νάρκη», κάτι που, όπως επισημαίνει ο κ. Τουμπανάκης, εφαρμοζόταν στο ΑΧΕΠΑ σε περιπτώσεις βαρέων κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. «Στο νοσοκομείο επικρατούσε έντονη συγκίνηση για την άδικη επίθεση και βαρύτατο τραυματισμό μιας τέτοιας προσωπικότητας. Ημασταν όλοι αποφασισμένοι να δώσουμε μαζί με τον ασθενή τη δύσκολη μάχη», μας λέει.
Το δολοφονικό χτύπημα στον βουλευτή της ΕΔΑ από την ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά.
Είναι γνωστό ότι εκείνο το βράδυ ειδοποιήθηκε και κατέφτασε στο ΑΧΕΠΑ ο διευθυντής της κλινικής Νικόλαος Καβαζαράκης, όπως και το ότι εκλήθη από την Αθήνα ο νευροχειρουργός Δώρος Οικονόμου, ο οποίος έφτασε στη Θεσσαλονίκη το ίδιο βράδυ. Ο κ. Τουμπανάκης επισημαίνει ότι με εντολή του διευθυντή της κλινικής στο πλευρό του ασθενούς ήταν πάντα ένας από τους τρεις ειδικευόμενους ιατρούς με οκτάωρες βάρδιες και μία νοσηλεύτρια.
Ολοι τους κοιμούνταν στο νοσοκομείο. Οι Καβαζαράκης και Οικονόμου, όμως, έφτασαν στο ίδιο συμπέρασμα. Το οίδημα, απότοκο της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης, απέτρεπε την αιμάτωση του εγκεφάλου με αποτέλεσμα «ο εγκέφαλος να έχει νεκρωθεί». Η κατάσταση του Λαμπράκη έγινε γνωστή στους συγγενείς του και σε παράγοντες της ΕΔΑ την επόμενη μέρα, όπως και το ότι δεν υπήρχε θεραπευτική αγωγή που θα μπορούσε να ανατρέψει το μοιραίο.
Γιατροί από το εξωτερικό
Ο Γ. Τουμπανάκης σήμερα.
«Τότε», τονίζει ο κ. Τουμπανάκης, «ζητήθηκε από τον κ. Καβαζαράκη εάν ήταν δυνατόν να κληθούν νευροχειρουργοί από το εξωτερικό, για παροχή δεύτερης γνώμης». Ο διευθυντής της κλινικής δεν είχε αντίρρηση και κλήθηκαν οι καθηγητές Αλεξέι Σιλκόφ από την τότε Σοβιετική Ενωση, Λάζλο Ζόλνταν από την Ουγγαρία, Ιωσήφ Παβλόφσκι από την Τσεχία και ο κ. Ντοτ από τη Σκωτία. «Πρώτος κατέφθασε ο κ. Ζόλνταν. Ενθυμούμαι τη στιγμή της άφιξής του στο προαύλιο του νοσοκομείου, όπου πλήθος οπαδών της ΕΔΑ και φίλοι του Λαμπράκη, τον σήκωσαν στους ώμους τους και τον μετέφεραν εντός του νοσοκομείου», λέει ο κ. Τουμπανάκης. Ο νευροχειρουργός διενέργησε κρανιοανάτρηση για ιστολογική εξέταση που επιβεβαίωσε τη νέκρωση του εγκεφάλου. Τις επόμενες μέρες διενεργήθηκαν δύο ιατρικά συμβούλια με τους Ελληνες και ξένους ιατρούς που έφτασαν στο ίδιο συμπέρασμα, «δηλαδή ότι η θεραπευτική αγωγή του ασθενούς ήταν η ενδεδειγμένη και δυστυχώς ο θάνατος ήταν αναπόφευκτός». Οι ξένοι νευροχειρουργοί υπέγραψαν τα πρακτικά των συμβουλίων και αποχώρησαν, ενώ συνεχίστηκε η θεραπευτική αγωγή του Λαμπράκη.
«Δυστυχώς, σε καμία στιγμή της νοσηλείας του δεν παρατηρήσαμε κλινικά σημεία βελτίωσης», μας λέει ο παλαιός καθηγητής Χειρουργικής και ο ίδιος και οι συνάδελφοί του περίμεναν από στιγμή σε στιγμή τη μοιραία κατάληξη, η οποία ήρθε τα ξημερώματα της 27ης Μαΐου, στη βάρδια του κ. Τουμπανάκη. Αμέσως ειδοποιήθηκαν ο διευθυντής της κλινικής και οι Αρχές για να διαλυθεί το πλήθος των οπαδών της ΕΔΑ ώστε να ανακοινωθεί ο θάνατος του Λαμπράκη στους οικείους του χωρίς να δημιουργηθεί αναστάτωση. «Ενιωσα για δευτερόλεπτα ότι “πάγωσε” ο χρόνος. Απίστευτη θλίψη. Αυτή τη στιγμή δεν θα την ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου».