Εχει περάσει ένας μήνας από τότε που ο Νίκος Μανωλόπουλος δεν είναι πλέον διευθύνων σύμβουλος στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο του οργανισμού μετά την παράδοσή του στην ελληνική πολιτεία, αντικαταστάθηκε από νέο. Ο κ. Μανωλόπουλος, που έχει παρελθόν σε πολιτιστικούς οργανισμούς (υπήρξε γενικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής για μία 20ετία, από το 1991), ως μάνατζερ/πολυεργαλείο διοικητικής, οργανωτικής και οικονομικής πολιτικής, ομολογεί ότι παρά το γεγονός πως έμεινε μόνο τρία χρόνια στο ΚΠΙΣΝ «ήταν τα πιο σημαντικά» στην καριέρα του. «Δεν θέλησα να δώσω έντονο προσωπικό στίγμα, δεν επιδίωξα την προβολή μου. Επρεπε να εμπεδωθεί η ταυτότητα του ΚΠΙΣΝ ως θεσμού όχι ως προσωποπαγούς οργανισμού». Μιλάει αναμειγνύοντας τον ενεστώτα με τον αόριστο, δεν κρύβει την αγωνία του για την πανδημία και θεωρεί επιτυχία του τον έγκαιρο εφοδιασμό του ΚΠΙΣΝ με μάσκες και αντισηπτικά (από τέλη Ιανουαρίου). Υπενθυμίζει ότι στην πρώτη επιδημία του SARS ήταν επικεφαλής του Μεγάρου Μουσικής. Προβλέψεις για το υγειονομικό μέλλον δεν μπορεί να κάνει βέβαια, αλλά θεωρεί ότι το Κέντρο Πολιτισμού «είναι πολύ καλά προετοιμασμένο». Και ο ρόλος του νέου Δ.Σ.; Ο Νίκος Μανωλόπουλος δεν σχολιάζει, απαντά λακωνικά: «Ελπίζω να τα πάει καλά».
– Στην επιστολή που στείλατε μετά την ανακοίνωση της λήξης της συνεργασίας σας αναφέρετε πόσο σημαντικός θεσμός είναι το ΚΠΙΣΝ. Οταν ένα κέντρο πολιτισμού έχει μεγάλη οικονομική στήριξη ως «προίκα», ποιος είναι ο ρόλος του Δ.Σ.;
– Οι δύο μεγάλες δωρεές του Ιδρύματος είναι κάτι που δεν έχουν ασφαλώς άλλοι οργανισμοί. Η μία είναι αποκλειστικά για εκδηλώσεις, η άλλη, που είναι για τη λειτουργία, δεν καλύπτει το σύνολο των εξόδων. Γι’ αυτό το Δ.Σ. οφείλει να εξασφαλίσει υψηλή επισκεψιμότητα και καλή εικόνα του κέντρου στον κόσμο ώστε να ενισχυθούν τα έσοδα. Το Δημόσιο χρηματοδοτεί με 500.000 ευρώ τον χρόνο.
– Οταν αναλάβατε τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου ποια ήταν η βασική έγνοια σας;
– Οχι, πάντως, οικονομική. Το Κέντρο είναι μια κατασκευή μοναδική. Επρεπε να βρει κανείς λύσεις για προβλήματα που εμφανίζονται για πρώτη φορά. Δεν ξέρω άλλο θεσμό, που να συνδυάζει όπερα, βιβλιοθήκη και πάρκο. Θέλαμε να είναι προσβάσιμο από όλους, άρα έπρεπε να βρεθεί ισορροπία. Για παράδειγμα: από τη μία πλευρά να είναι και να φαίνεται ανοιχτό και από την άλλη να φυλάσσεται. Να υπάρχουν φύλακες αλλά με διακριτική παρουσία και να είναι ευγενείς. Προβλήματα που δεν είχα αντιμετωπίσει στο παρελθόν γιατί το Μέγαρο Μουσικής στο οποίο δούλευα ήταν ένα κλασικό κόνσερτ χολ. Στην πορεία έμαθα πώς να συνδυάζεις τεχνικές που είχαν χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες και αφορούσαν την υποδοχή μεγάλου πλήθους. Και από την άλλη υπήρχαν άνθρωποι που πλήρωναν εισιτήριο για μια παράσταση και απαιτούσαν και ανάλογη συμπεριφορά από το προσωπικό. Να συνδυάζεις μια εξειδικευμένη εξυπηρέτηση κοινού «με όνομα» με τη διαχείριση ευρύτερου πλήθους, εξασφαλίζοντάς του αντίστοιχη, κατά το δυνατόν, μεταχείριση.
– Το κοινό του ΚΠΙΣΝ είναι δια-φορετικό από εκείνο του Μεγάρου ή της Στέγης Γραμμάτων;
– Σύνθετη η απάντηση. Η Λυρική Σκηνή λειτουργούσε με μεγάλη πληρότητα και ένα κοινό που είναι πιο κοντά σε εκείνο της Στέγης και του Μεγάρου. Αλλά η Λυρική διαθέτει 300.000 εισιτήρια τον χρόνο και η επισκεψιμότητα στο ΚΠΙΣΝ ήταν, συνολικά, 6,3 εκατομμύρια. Οι επισκέπτες του καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα, από οικογένειες για βόλτα στο πάρκο μέχρι νέους που πηγαίνουν στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
– Αν σας ζητούσα να αυτοαξιο-λογηθείτε για τη δουλειά σας, αυτήν την τριετία, τι θα λέγατε;
– Συμβάλαμε ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο υπόδειγμα για τον δημόσιο χώρο, με πληθώρα εκδηλώσεων, στη μεγάλη πλειονότητά τους δωρεάν, και με έμφαση στον πολιτισμό, την Παιδεία και το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.
– Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του «νέου αυτού υποδείγματος»;
– Ο σεβασμός του κοινού και η ανταπόδοσή του από το κοινό. Πώς ο κόσμος σεβόταν το μετρό όταν λειτούργησε γιατί το μετρό σεβόταν τον κόσμο; Το ίδιο επαναλήφθηκε σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα και πολύ πιο συστηματικά και στο ΚΠΙΣΝ. Λαμβάναμε μέιλ και τηλέφωνα που αφορούσαν προτάσεις, βελτιώσεις, μας έλεγαν «ευχαριστώ». Είχαμε συνεχή σχέση και αλληλεπίδραση με το κοινό. Οι φθορές και οι βανδαλισμοί, σε σχέση με τον αριθμό των επισκεπτών, ήταν αμελητέα.
– Αν σας πρότειναν να παραμείνετε, θα παραμένατε;
– Ναι θα έμενα, με την έννοια ότι τα τρία χρόνια που πέρασα στο ΚΠΙΣΝ ήταν τα πιο σημαντικά στην καριέρα μου αλλά και από την άποψη της προσωπικής επένδυσης. Δηλαδή το θεωρώ για μένα έργο ζωής. Στο Μέγαρο έμεινα 20 χρόνια, αλλά ήμουν γενικός διευθυντής, αναφερόμουν στον Λαμπράκη. Εδώ ήμουν διευθύνων σύμβουλος, άρα είχα μεγαλύτερη ελευθερία στο να δουλέψω με βάση τις δικές μου προσλαμβάνουσες και αντιλήψεις.
– Τι παραπάνω επενδύσατε εδώ σε σχέση με το Μέγαρο;
– Ηταν πολύ μεγαλύτερες οι προκλήσεις και οι απαιτήσεις σε σχέση με την εξεύρεση λύσεων σε νέα προβλήματα και είχα περιθώριο να βελτιώνω αυτό που κάνω. Εκεί που είχαμε λίγο δεμένα τα χέρια μας ήταν στο κομμάτι των εκδηλώσεων και του προγραμματισμού γιατί δεν διαθέταμε αίθουσες. Οι αίθουσες ήταν της Λυρικής που πολύ σωστά και λογικά είχαν τη δική τους χρήση. Αυτό θα ξεπερνιόταν με τη λειτουργία του θόλου στο Πάρκο που ήταν μια άλλη δωρεά του Ιδρύματος. Στνο θόλο θα μπορούσες να οργανώσεις ένα καλλιτεχνικό προγραμματισμό με περισσότερες αξιώσεις. Ενα άλλο χαρακτηριστικό του Κέντρου Πολιτισμού είναι ότι απευθύνεται σε πολλαπλά κοινά: αθλητικές δραστηριότητες, πολιτιστικές, ψυχαγωγία.
«Με κρατάει ενεργό η περιέργειά μου»
– Είστε στο Μέγαρο Μουσικής για είκοσι χρόνια και στο ΚΠΙΣΝ τα τρία τελευταία. Δύο οργανισμούς πολιτιστικά υποδείγματα. Το Μέγαρο αντιμετώπισε μεγάλες διακυμάνσεις και προβλήματα. – Το πρόβλημα με το Μέγαρο ήταν ότι ο Χρήστος Λαμπράκης, ένας πολύ καλλιεργημένος και ευφυής άνθρωπος, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό και μπήκε στην περιπέτεια της επέκτασης. Αυτό ήταν το μοιραίο λάθος που δημιούργησε όλα τα οικονομικά προβλήματα για το Μέγαρο. Πέθανε ο Λαμπράκης, ήρθα η οικονομική κρίση και η ασφυξία. – Λάθος ή αλαζονεία; – Αδυναμία να αντισταθεί σε πειρασμούς που συντονίζονταν με τις δικές του μύχιες επιθυμίες. Μέσα στην καρδιά του ήταν η όπερα. Και δεν μπόρεσε να δει ότι αυτό θα δημιουργούσε προβλήματα στο μέλλον. Επίσης ο Λαμπράκης δεν φρόντισε για τη διαδοχή του. – Αποκαλείτε το ΚΠΙΣΝ success story της δεκαετίας. Τι είναι ένα success story; – Η καθολική αποδοχή και εκτίμηση του κόσμου. Από την έρευνα αγοράς που έγινε η αποδοχή ήταν 90% και πάνω. Oταν παραδιδόταν στο Δημόσιο υπήρχε διάχυτη η αντίληψη ότι θα γινόταν ρημαδιό. Συνέβη το εντελώς αντίθετο. – Με το Iδρυμα να το στηρίζει. – Φυσικά. – Κινδυνεύει ένα success story να χάσει την αποδοχή και την εκτίμηση του κόσμου; – Το 2019 είχαμε αύξηση της επισκεψιμότητας για τρίτη συνεχή χρονιά. Η διατήρηση της τάσης αυτής χρειάζεται συνεχή προσπάθεια, με γνώση και σχέδιο. Χρειάζεται συνεχής εμπλουτισμός της εμπειρίας που προσφέρει το ΚΠΙΣΝ ώστε να μην αρχίσει να περιθωριοποιείται. – Ποια θα είναι η επόμενη μέρα του Νίκου Μανωλόπουλου; – Εχω κάποια πράγματα στο μυαλό μου, θα ωριμάσουν πρώτα και θα το συζητήσουμε. Θα είναι μάλλον ένας χώρος λίγο λιγότερο πολιτισμού αλλά πάντως θα έχει κάποια σχέση… – Τι σας κρατάει ενεργό; – Η περιέργειά μου. Δεν βαριέμαι να ενημερώνομαι και να διαβάζω.