Ο ψίθυρος, όσο παρανοϊκός κι αν ήταν, μετατράπηκε γρήγορα σε ψηφιακή χιονοστιβάδα. Ο ομογενής Τζέιμς Αλεφαντής, ιδιοκτήτης της πιτσαρίας Comet Ping Pong στην Ουάσιγκτον, μπήκε το 2016 στο στόχαστρο των συνωμοσιολόγων. Αγνωστοι τον παρακολουθούσαν στο μαγαζί και βιντεοσκοπούσαν το σπίτι του, ξεψάχνιζαν κάθε ίχνος της προσωπικής του ζωής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και του έστελναν απειλητικά μηνύματα. Μια στρατιά προπαγανδιστών, κατά βάση οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ, διέσπειραν ανυπόστατες φήμες. Ωσπου ένας 28χρονος Αμερικανός, πεπεισμένος για την ακρίβεια όσων διάβασε στο Διαδίκτυο, εισέβαλε οπλισμένος στην πιτσαρία.
Ο Εντγκαρ Μάντισον Γουέλς θεωρούσε ότι στο εστιατόριο του κ. Αλεφαντή έδρευε κύκλωμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών, στο οποίο εμπλέκονταν ως ηγετικά στελέχη η υποψήφια πρόεδρος των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον και συνεργάτες της προεκλογικής εκστρατείας της. Στις 4 Δεκεμβρίου 2016 ο Γουέλς οδήγησε έξι ώρες από το σπίτι του μέχρι να φτάσει στην Ουάσιγκτον και πυροβόλησε τρεις φορές μέσα στην πιτσαρία, χωρίς να τραυματίσει κάποιον θαμώνα ή εργαζόμενο. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων ετών. Οπως φαίνεται, αυτή η εξέλιξη δεν λειτούργησε ως χαριστική βολή για τη θεωρία συνωμοσίας. Τα ίδια ψεύδη συνεχίζουν το ψηφιακό ταξίδι τους και στις μέρες μας. Αυτή τη φορά, όμως, έπειτα από αναρίθμητες παρουσιάσεις της αλήθειας, η αναβίωσή τους είναι πιο τρομακτική.
Η θεωρία συνωμοσίας έχει αποκτήσει νέους πιστούς ακολούθους κυρίως στην πλατφόρμα TikTok (μια ψηφιακή εφαρμογή μέσω της οποίας μοιράζονται βίντεο). Ο βαθμός διασποράς της έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα μεγέθη του 2016, με χιλιάδες κοινοποιήσεις, και ο ομογενής εστιάτορας δέχεται νέες απειλές και υβριστικά σχόλια. Είναι τόσο έντονη ξανά η παρενόχληση από τον ψηφιακό όχλο, που ο κ. Αλεφαντής πριν από δύο μήνες ζήτησε τη βοήθεια του FBI.
Οι προπαγανδιστές
«Δεν περίμενα αυτή την αναζωπύρωση», λέει σε τηλεφωνική επικοινωνία με την «Κ» ο Τάκης Μεταξάς, καθηγητής Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στο πανεπιστήμιο Wellesley των ΗΠΑ, ο οποίος είχε ερευνήσει την υπόθεση που έγινε γνωστή διεθνώς ως «Pizzagate». Μέσω της εφαρμογής TwitterTrails, που ανέπτυξε μαζί με συναδέλφους του, αναζήτησε τον τρόπο διάδοσης της συγκεκριμένης θεωρίας συνωμοσίας στο Twitter καθώς και τους βασικούς προπαγανδιστές της. Σε σχετική μελέτη που δημοσίευσε μαζί με την ερευνήτρια Σαμάνθα Φιν, ο κ. Μεταξάς επισημαίνει ότι το «Pizzagate» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις 6 Νοεμβρίου 2016 από ένα τρολ, το οποίο μήνες αργότερα αποκλείστηκε από το Twitter για το ναζιστικό περιεχόμενο άλλων αναρτήσεών του.
Οπως διαπίστωσε ο κ. Μεταξάς, στη μαζική αναπαραγωγή του ψεύδους συμμετείχαν και αρκετοί ρωσικοί λογαριασμοί στο Twitter, στους οποίους αποδίδεται διασπορά προπαγάνδας κατά τις αμερικανικές εκλογές του 2016. Ορισμένοι από αυτούς τους λογαριασμούς είχαν τις ονομασίες: AmelieBaldwin, TheFoundingSon, DorothieBell, PatriotBlake και March_for_Trump.
Η πιτσαρία Comet Ping Pong στην Ουάσιγκτον μπήκε στο στόχαστρο συνωμοσιολόγων. (Φωτ. The New York Times)
«Κάποιοι από τους ανθρώπους που διέσπειραν αυτή την πληροφορία με αποτελεσματικότητα ήταν νέοι ηλικιακά», παρατηρεί ο κ. Μεταξάς. Βασικό ρόλο στην αναπαραγωγή του «Pizzagate», σύμφωνα με την έρευνά του, έπαιξε και η Μπρίτανι Πετιμπόουν, μέλος του ακροδεξιού κινήματος alt-right στις ΗΠΑ. Τον Μάρτιο του 2018 δεν της επετράπη να εισέλθει στη Βρετανία μαζί με τον μετέπειτα σύζυγό της, ακροδεξιό Αυστριακό και βασικό στέλεχος της εξτρεμιστικής οργάνωσης «Ταυτοτικό Κίνημα», Μάρτιν Σέλνερ.
Αγώνας για αποκατάσταση
Το Facebook, το Twitter και το YouTube διέγραψαν λογαριασμούς και έσβησαν πολλές αναρτήσεις σχετικές με το υποτιθέμενο σκάνδαλο «Pizzagate». Ωστόσο, η θεωρία συνωμοσίας απέκτησε πρόσφατα νέα πνοή κυρίως στην πλατφόρμα TikTok. Ακόμη, σύμφωνα με τους New York Times, η ανάρτηση τον περασμένο Απρίλιο στο YouTube ενός ντοκιμαντέρ που προωθούσε την ίδια ιστορία έπαιξε κομβικό ρόλο.
Η πιτσαρία του κ. Αλεφαντή ενεπλάκη σε αυτή την παράλογη υπόθεση όταν τα WikiLeaks δημοσιοποίησαν τα υποκλαπέντα e-mail του επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας της Κλίντον, Τζον Ποντέστα. Σε ορισμένα ηλεκτρονικά μηνύματα ο Ποντέστα είχε συζητήσει με τον ιδιοκτήτη του εστιατορίου την πιθανότητα να διοργάνωναν στο μαγαζί του μια εκδήλωση για δωρητές του Δημοκρατικού Κόμματος.
Ο κ. Αλεφαντής δεν απάντησε σε αίτημα της «Κ» για συνέντευξη. Για πολύ καιρό μετά την εισβολή του ενόπλου στην επιχείρησή του προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τη θεωρία συνωμοσίας στο Διαδίκτυο. Παρά τα ρεπορτάζ, τις αναλύσεις και τη σχετική αρθρογραφία των μεγαλύτερων αμερικανικών ΜΜΕ, παρά το κυνήγι των αναρτήσεων από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, η αποστολή του αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη.
Με τη βοήθεια δικηγόρου κατάφερε τουλάχιστον να πιέσει τον Αλεξ Τζόουνς, συνωμοσιολόγο της Ακρας Δεξιάς και ιδρυτή του δημοφιλούς ιστοτόπου Infowars, να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη για τη συμβολή του στη διασπορά της ψευδούς είδησης. Κάποια στιγμή, έπειτα από μήνες αγώνα, ο κ. Αλεφαντής προτίμησε να αγνοήσει τα τρολ. Αν και πρόσκαιρα φαίνεται να υπήρξαν περίοδοι ύφεσης ή λήθης, η θεωρία συνωμοσίας συνεχίζει σήμερα ακάθεκτη την τοξική πορεία της.