Σενάρια πληρωμής της πρώτης δόσης των αναδρομικών στο τέλος του 2020 ή το αργότερο εντός του 2021 επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας άνοιξε τον δρόμο για την επιστροφή έως και 3,9 δισ. ευρώ σε 2,5 εκατ. δικαιούχους. Βέβαια, ο τελικός αριθμός των συνταξιούχων, το οριστικό ποσό των επιστροφών και ο τρόπος πληρωμής τους θα αποφασιστούν όταν η κυβέρνηση λάβει στα χέρια της και επίσημα τις καθαρογραμμένες αποφάσεις του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (σήμερα έχουν δημοσιοποιηθεί μόνο οι περιλήψεις). Καθοριστικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν άλλωστε και οι εξελίξεις στο υγειονομικό πεδίο που επηρεάζει άμεσα το δημοσιονομικό. Ετσι, δεν αποκλείεται οι τελικές ανακοινώσεις να γίνουν τον Σεπτέμβριο, από το βήμα της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, όταν θα έχουν επικαιροποιηθεί και οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της ύφεσης φέτος και θα περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Στο οικονομικό επιτελείο κατατίθενται και εισηγήσεις για πιο γρήγορη δημοσιοποίηση της απόφασης, ακόμη και εντός του Ιουλίου, με τον φόβο μιας νέας μαζικής προσφυγής των συνταξιούχων στα δικαστήρια. Σε πρώτη φάση μάλιστα, έχουν αποφασίσει να δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι «δεν χρειάζεται οι συνταξιούχοι να ασκούν προσφυγές και να τρέχουν σε δικηγόρους».
«Χρειάζεται μόνο να έχουν λίγο υπομονή καθώς δεν τίθεται ζήτημα παραγραφής και να περιμένουν τις οριστικές ανακοινώσεις της κυβέρνησης που θα γίνουν έπειτα από προσεκτική μελέτη της απόφασης του ΣτΕ», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας.
Ο φόβος των προσφυγών επανέρχεται καθώς με τις αποφάσεις 1439-1443 του ΣτΕ ξεκαθάρισε οριστικά το τοπίο μόνο για τους περίπου 200.000-250.000 συνταξιούχους, οι οποίοι συμμετείχαν ατομικά ή ομαδικά στις περίπου 6.000 αγωγές που έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια έως το 2018. Η απόφαση προβλέπει ότι όσοι έκαναν αγωγές δικαιούνται αναδρομικά μόνον για το διάστημα των 11 μηνών μεταξύ Ιουνίου 2015 και Μαΐου 2016, ανεξάρτητα από το αν διεκδικούν περισσότερα. Αντίθετα, όσοι δεν έχουν υποβάλει αγωγή, δεν χάνουν το δικαίωμά τους αυτό, όμως το ΣτΕ δεν τους δικαιώνει αυτόματα.
Και ενώ το θέμα των αγωγών είναι ξεκάθαρο, διαφορετικές απόψεις υπάρχουν σχετικά με τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων. Αν και η πλειοψηφία των δικηγόρων εκτιμά πως το ΣτΕ έκρινε ενιαία το θέμα των κύριων και των επικουρικών συντάξεων καθώς και των δώρων, υπάρχουν νομικοί κύκλοι κοντά στο υπουργείο Εργασίας που διαβάζουν την απόφαση αλλιώς. Εκτιμούν πως η απόφαση δεν αφορά τις επικουρικές συντάξεις, με αποτέλεσμα το κόστος υλοποίησης μας απόφασης που θα είναι ενιαία για το σύνολο των κύριων συντάξεων (ανεξάρτητα από το εάν έχουν προσφύγει ή όχι στη Δικαιοσύνη οι δικαιούχοι) να μειώνεται κατά τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ.
Πιο ξεκάθαρη είναι η περίπτωση των συντάξεων του Δημοσίου, καθώς οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν τις ακουμπούν. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως οι περίπου 500.000 δικαιούχοι πολιτικοί συνταξιούχοι δεν θα λάβουν αναδρομικά. Αναμένεται εντός του επόμενου διαστήματος ξεχωριστή απόφαση για το ίδιο θέμα από το Ελεγκτικό Συνέδριο που έχει τη δικαιοδοσία για τα συνταξιοδοτικά ζητήματα και τις προσφυγές από συνταξιούχους του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιους νομικούς, υπάρχει ισχυρή η πιθανότητα το Ελεγκτικό Συνέδριο να αποφασίσει γι’ αυτούς, αναδρομικά για διάστημα μεγαλύτερο του 11μηνου…
Εκτός κάδρου, τουλάχιστον με τις πρόσφατες αποφάσεις, βγαίνουν όλες οι διεκδικήσεις μετά τον Μάιο του 2016. Οπως και όσοι διεκδικούσαν ποσά για το διάστημα πριν από τον Ιούνιο του 2015, χωρίς όμως να έχουν υποβάλει αγωγές. Πριν από τον Ιούνιο του 2015 τα αναδρομικά «κόπηκαν» από την προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, ενώ μετά τον Μάιο του 2016 στα αναδρομικά έβαλε φραγμό ο επανυπολογισμός του νόμου Κατρούγκαλου, που επίσης κρίθηκε πρόσφατα συνταγματικός από το ΣτΕ.
Μιλώντας στην «Κ» ο έγκριτος νομικός Δημήτρης Μπούρλος επισημαίνει ότι «μετά τις αποφάσεις της Ολομελείας του ΣτΕ έχουν απαντηθεί τα ερωτήματα τα οποία ΕΦΚΑ και υπουργείο Εργασίας έθεσαν ως αντικείμενο της πιλοτικής δίκης». Επομένως, τονίζει ο τέως εκδότης του περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ», η πολιτεία θα πρέπει το ταχύτερο δυνατό να αποσαφηνίσει τις θέσεις της και να καθορίσει τον τρόπο συμμόρφωσης με το περιεχόμενο των αποφάσεων. «Κατά τη νομική μου άποψη», καταλήγει ο κ. Μπούρλος, «οι αποφάνσεις στα ερωτήματα που ετέθησαν καλύπτουν το σύνολο των συνταξιούχων».
Η λύση που αναζητείται από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης περιλαμβάνει δόσεις σε βάθος ετών, τουλάχιστον για τα μεγάλα ποσά, καθώς οι διεκδικήσεις ξεκινούν από 660 ευρώ και αγγίζουν ή ξεπερνούν και τα 8.000 ευρώ. Στην πράξη, εξετάζονται διάφορα σενάρια εξόφλησης των αναδρομικών σε ετήσιες ή εξαμηνιαίες δόσεις, σε βάθος 3 έως 5 ή 6 ετών, χωρίς να έχουν αποκλειστεί και οι μηνιαίες δόσεις. Η σχετική νομοθετική ρύθμιση πρέπει να αναμένεται εντός του 2020, ώστε η σταδιακή αποπληρωμή να ξεκινήσει από το 2021, αν όχι στα τέλη του 2020. Δεν αποκλείεται μάλιστα να αναζητηθούν χρήματα από τον θεσμοθετημένο «κουμπαρά» που προβλέπεται στον τελευταίο νόμο Βρούτση. Συγκεκριμένα, το νόμος 4670/2020 προβλέπει ότι το 0,5% του ΑΕΠ, που το 2019 θεσμοθετήθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τη «13η σύνταξη» μπορεί να χρηματοδοτεί τις αυξήσεις κύριων και επικουρικών συντάξεων καθώς και άλλες δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης.
Δεν υπάρχει θέμα παραγραφής τονίζουν κυβερνητικά στελέχη
Δεν τίθεται άμεσα θέμα παραγραφής των αξιώσεών τους, διαβεβαιώνουν σε όλους τους τόνους τόσο κυβερνητικά στελέχη όσο και καλοί νομικοί, επιδιώκοντας να θέσουν ένα τέλος στην αγωνία και στα διλήμματα των συνταξιούχων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα που δεν έχουν κάνει αγωγή για τα αναδρομικά.
Οπως επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, η υπόθεση του οποίου οδηγήθηκε στην πιλοτική δίκη του ΣτΕ, κατ’ αρχήν μέχρι τη γνωστοποίηση των αποφάσεων της κυβέρνησης κανένας συνταξιούχος δεν πρέπει να κάνει αγωγές. Σε περίπτωση άρνησης της κυβέρνησης να επιστρέψει τα αναδρομικά, έχουν όλο τον χρόνο μπροστά τους μέχρι τα τέλη του 2020 να καταθέσουν αγωγές χωρίς κανένα πρόβλημα παραγραφής των αξιώσεών τους.
Σε κάθε περίπτωση, για τους συνταξιούχους όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (πλέον Ε-ΕΦΚΑ), όπως τους γνωρίζαμε πριν από την ενοποίησή τους, εποπτείας του υπουργείου Εργασίας, οι αξιώσεις των μηνών του 2015 (Ιούνιος 2015 – Δεκέμβριος 2015) παραγράφονται στα τέλη του 2020 (31.12.2020). Αντίστοιχα οι αξιώσεις τους για το 2016 (Ιανουάριος – Μάιος) παραγράφονται στο τέλος του έτους 2021 (31.12.2021). Αντιθέτως, για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ η αξίωσή τους για τον μήνα Ιούνιο του 2015 παραγράφεται περί τις 10 Αυγούστου του 2020, καθώς έχει επιμηκυνθεί ο χρόνος παραγραφής (Ιούνιος) λόγω της αναστολής των εργασιών των δικαστηρίων εξαιτίας της πανδημίας COVID-19.
Ο κ. Αποστολίδης εκφράζει τη βεβαιότητα ότι η κυβέρνηση, εκόντως ή ακόντως, θα επιστρέψει τα αναδρομικά σε όλους τους δικαιούχους, είτε έχουν κάνει αγωγές είτε όχι. Και σημειώνει ότι όσοι, βεβαίως, έχουν κάνει αγωγές θα πρέπει να λάβουν τα αναδρομικά εντόκως από την κοινοποίηση της αγωγής. Το επιτόκιο είναι της τάξης του 6%. «Τη βεβαιότητά μας αυτή θεμελιώνουμε όχι μονάχα στα ζητήματα πολιτικής και ηθικής ευθύνης, αλλά και για λόγους οικονομικούς, διότι μεγάλη μερίδα των δικαιούχων έχει τον χρόνο να ασκήσει αγωγές μέχρι τέλη του 2020 και το οικονομικό κόστος για τον Ε-ΕΦΚΑ θα αυξάνεται συνεχώς», υπογραμμίζει ο γνωστός δικηγόρος.
Να σημειωθεί ότι, με βάση όσες υποθέσεις αναδρομικών έχουν δικαστεί πριν από την πιλοτική δίκη του ΣτΕ, οι δικαιωθέντες συνταξιούχοι έλαβαν τα αναδρομικά ποσά με τόκο 6%. Συνεπώς, οι ειδικοί εκτιμούν ότι από τη στιγμή που το ΣτΕ επικυρώνει την επιστροφή των αντισυνταγματικών περικοπών, όλοι οι ενάγοντες συνταξιούχοι (περίπου 200.000 με 250.000 άτομα) θα πρέπει να προβλεφθεί στη νομοθετική διάταξη ότι θα πάρουν τα αναδρομικά με τόκο 6%.
Μάλιστα, ο κ. Αποστολίδης θέτει μετ’ επιτάσεως και το θέμα του χρόνου αποπληρωμής, αφού, όπως χαρακτηριστικά λέει, δεν μπορεί να είναι μακρύς ο χρόνος, καθώς οι συνταξιούχοι δεν βάζουν τα χρήματα που θα λάβουν στα «σεντούκια», αλλά ζουν οικογένειες και άνεργα παιδιά…