Σύμφωνα με τη Wikipedia, Φιλισταίος (επίθετο) είναι το άτομο το οποίο είναι αδιάφορο ή εχθρικό προς την πνευματική καλλιέργεια και τις τέχνες. Τώρα στα γεράματα, ανακάλυψα ότι μπορεί να ανήκω και εγώ στην κατηγορία αυτή. Προκαταβολικά θέλω να δηλώσω ότι δεν καταλαβαίνω πολλά από την τέχνη, έστω και αν στη ζωή μου πέρασα από τα περισσότερα γνωστά μουσεία του κόσμου, προκειμένου να καλλιεργήσω την αισθητική μου. Φαίνεται όμως ότι παρέμεινα «ξύλο απελέκητο», διότι δεν νιώθω τα σκιρτήματα της σύγχρονης τέχνης και παρακαλώ να με κρίνετε με επιείκεια. Δεν μου αρέσουν ορισμένα σύγχρονα έργα μεταξύ των οποίων και η περίφημη κονσέρβα με «το σκατό του καλλιτέχνη (Merda d’ artista), το οποίο περιέχει ακριβώς 30 γραμμάρια (σημ. αλήθεια πώς τα ζύγισε;), καλά διατηρημένο, χεσμένο και συσκευασμένο τον Μάιο του 1961». Την πληροφορία ότι ορισμένες κονσέρβες έχουν σκουριάσει και το πολύτιμο περιεχόμενό τους κινδυνεύει να χαθεί, δεν μπόρεσα να την επιβεβαιώσω. Δυστυχώς ο καλλιτέχνης πέθανε στα 29 του χρόνια το 1963 και έτσι δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσει στους συλλέκτες τα έργα τέχνης του με φρέσκα!
Αυτά τα ολίγα για antipasto. Πάμε τώρα στο ψητό που είναι μάλλον ωμό. Ομολογώ ότι δεν θυμάμαι πού πρωτοείδα την είδηση, για ένα έργο τέχνης που ξεσήκωσε τους φιλόζωους της χώρας. Τυχαίνει να αγαπώ και εγώ τα ζώα, να φροντίζω τα δικά μου αλλά και πολλά ξένα. Ετσι, όταν διάβασα την ιστορία είπα να τη διερευνήσω. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι ένα τόσο σκληρό κομμάτι θα τύγχανε της αποδοχής και της χορηγίας της «Στέγης Γραμμάτων Ωνάση». Μη σας κρατώ σε αγωνία. Πρόκειται για το εμπνευσμένο έργο της «Κυρίας με το υφάκι» (Κ-υφάκι) – έτσι θα την αποκαλώ γιατί αρνούμαι να γράψω το όνομά της, με τίτλο: «Λάλκα»!
Παραδοθείτε στη γλαφυρή αφήγηση της Κ-υφάκι: «Στον οικισμό Λάλκα, σε υψόμετρο 1.400 μ., συνειδητοποιώ πόσο πολύ έχει αδρανήσει η δύναμη του ανθρώπου για την επιβίωση μέσα στο παγκόσμιο, φασιστικό οικονομικό σύστημα, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός και στο οποίο όλοι μας έχουμε υποδουλωθεί, νομίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής μας προοδεύει μαζί με την επιστήμη και την τεχνολογία, ενώ πεθαίνουμε πλέον, όχι από τον Covid-19, αλλά από καρκίνους, εγκεφαλικά, αυτοάνοσα, καταθλίψεις και πίεση. Η επίθεση και ο σκοτωμός, όταν θες να φας, δεν είναι κακιά, είναι μια βία της φύσης με την οποία οφείλουμε να είμαστε συμφιλιωμένοι. Κάποιος που επιλέγει να φάει το καλύτερο κρέας για τον οργανισμό του σίγουρα δεν είναι χειρότερος από τον οικολόγο που έχει ένα σκυλί στο μπαλκόνι του στην Αθήνα. Με το πρότζεκτ αυτό θέλω να μιλήσω για το δικαίωμα του ανθρώπου να αφήνει τον χρόνο να κυλάει χωρίς την έπαρση του να πράττει όλη την ώρα καλοσύνες και σπουδαία έργα. Η ζωή δεν είναι φόβος και πανικός, ούτε ένα μηνιάτικο που χωρίς αυτό πεθαίνεις. Η ζωή είναι αέρας που πρέπει να τον αφήνεις να σε πηγαίνει και όχι να τον υποτιμάς. Το πρότζεκτ αυτό προτείνει να αγαπήσουμε τα ένστικτά μας, να τα γιορτάσουμε, τουλάχιστον να μην τα καταπιέζουμε άλλο στον βωμό μιας δήθεν πολιτισμένης και ανελεύθερης ζωής.
Ο Covid-19 είναι για μένα μια ευκαιρία να συνεχίσω κουβαλώντας πάνω μου μια πολύ σημαντική εμπειρία, η οποία με κάνει πλέον να θέλω να αλλάξω το πριν μου και όχι να θέλω αγωνιωδώς να επιστρέψω σε αυτό».
Δεν γνωρίζω τι καταλάβατε εσείς, αλλά εγώ σαν δηλωμένος Φιλισταίος δεν κατάλαβα τίποτα. Από τη φρασεολογία είναι ολοφάνερο ότι έχουμε άλλη μια γνήσια αριστερή καλλιτέχνιδα που χρησιμοποιεί τα γνωστά στερεότυπα: «…πόσο πολύ έχει αδρανήσει η δύναμη του ανθρώπου για την επιβίωση μέσα στο παγκόσμιο, φασιστικό οικονομικό σύστημα, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός και στο οποίο όλοι μας έχουμε υποδουλωθεί, νομίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής μας προοδεύει μαζί με την επιστήμη και την τεχνολογία, ενώ πεθαίνουμε πλέον, όχι από τον Covid-19, αλλά από καρκίνους, εγκεφαλικά, αυτοάνοσα, καταθλίψεις και πίεση».
Δηλαδή, πριν από χρόνια όταν οι άνθρωποι πέθαιναν από σύφιλη, πανούκλα, ευλογιά, πάλι ο καταραμένος καπιταλισμός έφταιγε;
Το να προσπαθήσω εγώ, ο παντελώς άσχετος περί τέχνης, να καταλάβω τα βαθύτερα νοήματα αυτών των βαθυστόχαστων σκέψεων είναι μάλλον ουτοπία, γι’ αυτό θα περιοριστώ σε πιο πεζά θέματα. Το έργο διαρκείας 13΄ και 21΄΄ εμετικών λεπτών δείχνει συνεχώς την Κ-υφάκι να καπνίζει αρειμανίως, να πυροβολεί με την καραμπίνα επανειλημμένα στον αέρα και στα ενδιάμεσα να τρώνε μαζί με τον Ινδιάνο ωμά ψάρια και ωμά εντόσθια από το ζαρκάδι που σφάζουν.
Δεν γνωρίζω ποιο είναι το μήνυμα του project. Ισως για να καυτηριάσει τον ωμό καπιταλισμό που τρώει τα εντόσθια του κοσμάκη. Από κοντά και ένα χαριτωμένο σκυλάκι που τρώει και αυτό εντόσθια, σύμφωνα με τα ένστικτά του. Οι σκηνές είναι πραγματικά φρικτές. Ισως για τον λόγο αυτό υπάρχει ένα τεράστιο disclaimer με μεγάλα κεφαλαία γράμματα: «Κατάλληλο άνω των 18 ετών. Το έργο περιέχει σκηνές που μπορεί να θεωρηθούν ιδιαίτερα ενοχλητικές από ορισμένους θεατές»! Βρήκα άπειρους υποστηρικτές του πρότζεκτ. Διάβασα με προσοχή τα σχόλιά τους. Σαν Φιλισταίος που είμαι δεν κατάλαβα τίποτα. Ακόμα δεν κατάλαβα αν το σφάξιμο και γδάρσιμο καθώς και η ωμή εντοσθοφαγία ήταν σκηνοθετημένα ή original. Λίγη σημασία έχει.
Οι διαμαρτυρίες χλιαρές, κυρίως από φιλοζωικές οργανώσεις. Το Ιδρυμα σαν άλλος Πόντιος Πιλάτος νίπτει τας χείρας του, χωρίς να κάνει δηλώσεις. Και τότε μου ήλθε στο μυαλό η κρίσιμη ερώτηση. Αν για χάρη της τέχνης μπορούμε να σφάζουμε, να γδέρνουμε και να τρώμε σάρκες ζώων, γιατί μας κοροϊδεύουν όλοι αυτοί στο Hollywood και αλλού, όπου βλέπουμε σκηνές με θανάτους ζώων και στο τέλος της ταινίας υπάρχει μια σημαντική δήλωση: «Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, κανένα ζώο δεν υπέφερε, δεν τραυματίστηκε και δεν θανατώθηκε». Ετσι αντιμετωπίζουν τα ζώα οι στυγνοί καπιταλιστές. Μήπως τελικά είναι υποκριτές και βασανίζουν, σφάζουν τα ζώα στον βωμό της τέχνης και μας δουλεύουν; Ή μήπως εμείς οι πολιτισμένοι που τον καιρό που φτιάχναμε Παρθενώνες οι άλλοι έτρωγαν βελανίδια και όπως σε όλα τα θέμα είμαστε πρωτοπόροι; Η τέχνη για την τέχνη! Τελεία και παύλα. Πού είναι όλοι οι δηλωμένοι οικολόγοι να διαμαρτυρηθούν για τη βαρβαρότητα; Ειδικά, αυτός ο μακρυμάλλης βουλευτής του ΜέΡΑ25 που ενοχλείται για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη θάλασσα, γιατί έχασε τη φωνούλα του; Αυτός διαμαρτύρεται για ό,τι πετάει και ό,τι κολυμπάει, και τρώει τέτοια βαρβαρότητα χωρίς μιλιά;
Τις περισσότερες φορές οι εξηγήσεις είναι εξαιρετικά απλές. Η Κ-υφάκι τα βάζει με τον καπιταλισμό –πώς κολλάει ο καπιταλισμός είναι και αυτό ζητούμενο– που είναι η αιτία όλων των δεινών του κόσμου, αλλά αντιλαμβάνεται από ποια πλευρά του ψωμιού είναι το βούτυρο και φροντίζει να γλείφει από εκεί. Είπαμε καλή είναι η ιδεολογία, αλλά καλύτερη είναι η χορηγία για να κάνουμε τέχνη, κατηγορώντας μάλιστα αυτούς που μας τα δίνουν. Ετσι για να δείξουμε την πλήρη ανεξαρτησία μας.
Οσο για όλους τους άλλους που κάνουν γαργάρα τις φρικαλεότητες για χάρη της τέχνης, μάλλον θέλουν να τα έχουν καλά με τη Στέγη Γραμμάτων Ωνάση.
«Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, … οἱ διυλίζοντες τὸν κώνωπα, τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες!»
ΥΓ.: Επειδή είμαι ένας ακατέργαστος Φιλισταίος, θέλω να κλείσω με τα λόγια ενός καταξιωμένου λογοτέχνη, του Πέτρου Τατσόπουλου: «…Εάν κάτι με ενόχλησε στο πιο πρόσφατο βίντεό της ήταν το… υφάκι της. Το υφάκι του Νεοέλληνα που “δεν μασάει”, ούτε κορωνοϊούς ούτε καρκίνους, και άμα λάχει πυροβολάει και με την καραμπίνα, γδέρνει και κανένα ζαρκάδι, τα παίρνει από τη Στέγη Γραμμάτων και την πέφτει στον καπιταλισμό – και όλα μαζί, αναντάμ παπαντάμ, μας τα τρίβει στη μούρη, γιατί εμείς είμαστε σιχαμεροί υποκριτές μικροαστοί, που τρώμε τα χοιρινά στη σουβλακερί αντί να τους κόβουμε τον λαιμό με το μαχαίρι αυτοπροσώπως. Το υφάκι του λεβεντομαλάκα της διπλανής πόρτας. Το υφάκι της. Το υφάκι μας».
Ραντεβού τον Σεπτέμβριο!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.