Oι ενδείξεις από τα στατιστικά στοιχεία στην προσφορά των πιστώσεων αλλά και από την ίδια την πραγματική οικονομία επιβεβαιώνουν το ότι η Ευρωζώνη βαδίζει σταθερά την οδό μιας ανάκαμψης, η οποία (εφόσον έχει προηγηθεί μία δραματική πτώση της παραγωγής) είναι ανομοιογενής και μερική, ενώ στη συνέχεια εξελίσσεται σταδιακά.
Από τη στιγμή κατά την οποία οι περιορισμοί της πανδημίας αμβλύνθηκαν στα τέλη Απριλίου, η ανάκαμψη φαίνεται να κινητοποιείται χάρις στην εγχώρια ζήτηση. Οι συμμετέχοντες από τον κλάδο της παροχής υπηρεσιών της Γερμανίας σε σχετική έρευνα του οικονομικού ινστιτούτου Ifo, που ήταν αισιόδοξοι είχαν έναντι των απαισιόδοξων μία αναλογία +2 τον Ιούλιο έναντι του -6 τον Ιούνιο. Πάντως, ο κλάδος της μεταποίησης, δηλαδή ο κατεξοχήν εξαγωγικός της χώρας, έδειξε μικρότερη βελτίωση ως προς την αναλογία από το -22,7 στο -12 τον Ιούλιο.
Στο χρηματοοικονομικό σύστημα της Ευρωζώνης, το οποίο ως επί το πλείστον είναι τραπεζικό, οι μεγάλες και μακρόπνοες αλλαγές στα δεδομένα της νομισματικής κατάστασης συνήθως λειτουργούν ως προάγγελοι των σημείων καμπής του οικονομικού κύκλου.
Μία πρώτη αντίδραση σε κρίση είναι οι επιχειρήσεις ή και τα νοικοκυριά να αυξάνουν τα αποθεματικά τους σε ρευστό. Οταν αργότερα υποχωρήσει η κρίση και η εμπιστοσύνη επανακάμψει, τότε επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν την τάση να ξοδεύουν λίγα παραπάνω χρήματα και να θέτουν σε κίνηση την ανάκαμψη της οικονομίας. Εκτιμούμε πως η ραγδαία άνοδος του δείκτη προσφοράς χρήματος Μ1 στην Ευρωζώνη και σε ρευστό και σε καταθέσεις overnight αποτελούν ένα σημάδι ότι μέσα στους επόμενους μήνες η ανάκαμψη θα επιταχύνει τον βηματισμό της. Εν τω μεταξύ, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης είχε εμφανίσει κάμψη το δεύτερο τρίμηνο, η οποία κατά έναν ασυνήθιστο τρόπο προκλήθηκε από μη οικονομικούς παράγοντες, δηλαδή από την πανδημία και το lockdown, ώστε να ανασχεθεί η εξάπλωσή της. Η επιθετική πολιτική της ΕΚΤ ως απάντηση στην πανδημία και η εφαρμογή ενός γιγάντιου πακέτου μέτρων δημοσιονομικής στήριξης έδωσε τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις και σε μικρότερο βαθμό στα νοικοκυριά να δημιουργήσουν σημαντικές αποταμιεύσεις, ώστε να μπορούν να τους καλύψουν, ενόσω αντιμετωπίζουν τα επίχειρα της πανδημίας, αλλά και να τους βοηθήσουν να κάνουν δαπάνες και να ενισχύσουν την ανάκαμψη. Εξετάζοντας τη δυναμική σε μηνιαία βάση, διαφαίνεται πως θα αποδυναμωθεί σταδιακά τους προσεχείς μήνες η αύξηση στην προσφορά χρήματος. Πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ήδη χρησιμοποιήσει τις γραμμές πιστώσεών τους, δεν θεωρούν αναγκαίο να τονώσουν περισσότερο τα λεγόμενα «μαξιλάρια» τους. Σε ετήσια βάση η αύξηση των εταιρικών δανείων παρέμεινε ισχυρή τον Ιούνιο στο 7,1% μετά το 7,3% τον Μάιο, ενώ σταθερά στο 3% διαμορφώνεται η αντίστοιχη των νοικοκυριών. Τέλος, οι απειλές ως προς τις οικονομικές προοπτικές ήταν και είναι σοβαρές, αλλά κυρίως προέρχονται από το εξωτερικό, όπως το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία στις ΗΠΑ.
* Ο κ. Holger Schmieding είναι οικονομολόγος της επενδυτικής τράπεζας Berenberg.