Πόσες φορές δεν σας έχει τύχει να πιάσετε όλο λαχτάρα ένα ζουμερό ροδάκινο, αλλά στην πρώτη μπουκιά να αντιληφθείτε την ύπαρξη σκουληκιών και να το πετάξετε μετά βδελυγμίας; Φανταστείτε το εύρος της απογοήτευσης όταν η δυσάρεστη αυτή αποκάλυψη δεν γίνεται από τον καταναλωτή, αλλά από τον ίδιο τον παραγωγό ή τον έμπορο, όταν εκείνος ετοιμάζεται να εξαγάγει μια μεγάλη ποσότητα φρούτων, η οποία τελικά έχει ολοσχερώς καταστραφεί.
Εν προκειμένω, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι εξαιρετικά μεγάλες, εξ ου και ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα το «Fruit Flies – In silico» έχει θέσει ως στόχο τον γρήγορο εντοπισμό του κατεξοχήν υπαίτιου τέτοιων καταστάσεων – της μύγας της Μεσογείου· όπως και την αποτροπή «εισαγωγής» άλλων δύο ειδών μύγας, που εμπίπτουν σε καραντίνα εντός της Ε.Ε. βάσει του κοινοτικού δίκαιου.
Η μύγα της Μεσογείου (Ceratitis Capitata) αποτελεί έναν από τους πιο επιζήμιους εχθρούς των καρποφόρων δένδρων διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, όπου πλήττει εσπεριδοειδή, αχλάδια, μήλα, ροδάκινα, βερίκοκα και σύκα. «Οπως φανερώνει το όνομά της, ενδημεί στις μεσογειακές χώρες και δη στις παράκτιες περιοχές τους, αν και λόγω της κλιματικής αλλαγής παρατηρούνται πλέον κρούσματα και βορειότερα» εξηγεί στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Μυλωνάς, προϊστάμενος στο τμήμα Εντομολογίας και αναπληρωτής διευθυντής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ο οποίος μαζί με την ομάδα του εξελίσσουν τις δυνατότητες του e-noise, της συσκευής που μπορεί να ανιχνεύει έγκαιρα την προσβολή των φρούτων από το έντομο. «Το προσβεβλημένο φρούτο εκλύει, εν είδει άμυνας, πτητικές ουσίες, τις οποίες η συσκευή μας μπορεί να ανιχνεύει» εξηγεί ο κ. Μυλωνάς, «μάλιστα, οι πτητικές ουσίες μεταβάλλονται ανάλογα με το στάδιο της προσβολής, που καθορίζεται από την ανάπτυξη του εντόμου στο φρούτο: την ωοτοκία, την ανάπτυξη προνύμφης κ.ά.». Η συσκευή, που αποτελεί μετεξέλιξη εκείνης που ανιχνεύει τα εκρηκτικά στο αεροδρόμιο, διαθέτει δέκα διαφορετικούς αισθητήρες, προκειμένου να βρίσκει το πρόβλημα από την πρώτη κιόλας στιγμή. «Εχει ακόμα έναν υποδοχέα, ο οποίος προσροφά τον αέρα που αιωρείται γύρω από τα φρούτα, εξ ου και σκοπεύουμε να το τοποθετούμε σε αποθήκες, στο τελωνείο ή όπου αλλού συγκεντρώνονται μεγάλες ποσότητες φρούτων».
Η ομάδα του Μπενακείου τη δεδομένη στιγμή πειραματίζεται με το ροδάκινο, στο οποίο η προσβολή εξελίσσεται ραγδαία, ενώ το φθινόπωρο θα συνεχίσει με το μήλο και το αχλάδι. «Το κάθε φρούτο έχει το προφίλ του, στο μήλο για παράδειγμα η ζημιά προχωράει πιο αργά, αφού ο χρόνος ανάπτυξης της προνύμφης διαφέρει σε κάθε είδος» λέει στην «Κ» ο κ. Μυλωνάς, που τη δεδομένη στιγμή εστιάζει στο «machine learning», «είναι σημαντικό να εκπαιδευτεί σωστά το μηχάνημα, ώστε να προσδιορίζει με ακρίβεια μέσω των αλγορίθμων το επίπεδο της ζημιάς».
Ηλεκτρονική παγίδα
Το πρόγραμμα, για το οποίο έχει εκδηλώσει μεγάλο ενδιαφέρον ο δημόσιος τομέας πολλών χωρών της Ε.Ε., έχει 22 εταίρους, ενώ συντονιστής είναι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. «Προ ημερών παραλάβαμε μια ιδιαίτερα καινοτόμο συσκευή από τους εταίρους στο Ισραήλ, την e-trap, μια ηλεκτρονική παγίδα, που έχει ενσωματωμένη κάμερα, η οποία κατόπιν σχετικής ρύθμισης φωτογραφίζει μια φορά την ημέρα ένα σημείο με συγκολλητική ουσία, όπου το έντομο, αν υπάρχει, παγιδεύεται αυτόματα». Επομένως, όσο η φωτογραφία, η οποία στέλνεται απευθείας στο cloud του ενδιαφερομένου, είναι κενή, εκείνος μπορεί να κοιμάται… ήσυχος.
«Το κέρδος για τον εμπορικό κόσμο θα είναι μεγάλο, ειδικά για τη χώρα μας που εξάγει συστηματικά φρούτα, ακόμα και αν απλώς μειωθεί η έκταση της ζημιάς από τη μύγα Μεσογείου», καταλήγει ο κ. Μυλωνάς, που δεν αποκλείει μελλοντικά να εφαρμοστεί η ίδια τεχνολογία και για τα κηπευτικά ή άλλα είδη της αγροτικής μας παραγωγής.