Ας επιστρέψουμε στα βασικά. Ποιος είναι ο στόχος κάθε οικονομικής πολιτικής; Οχι, δεν είναι να κερδίσει τις επόμενες εκλογές η σημερινή κυβέρνηση. Ο πραγματικός στόχος είναι να ελέγξουν όσοι λαμβάνουν αποφάσεις, τον οικονομικό κύκλο. Να διατηρήσουν την απασχόληση και την κατανάλωση ώστε να στηρίξουν την οικονομία όταν παραπαίει.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν είναι ίδιες για όλους. Ο κορωνοϊός είναι άδικος, πλήττει περισσότερο τους αδύναμους, αλλά κυρίως επιταχύνει τις υπάρχουσες τάσεις. Και στις επιχειρήσεις, κάποιες που πήγαιναν καλά εμφανίζουν ακόμα καλύτερες επιδόσεις, ενώ άλλες με περιορισμένη κερδοφορία ανακαλύπτουν ότι είναι σε χειρότερη μοίρα.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι κυβερνήσεις ωθούν τις κεντρικές τράπεζες στην πολιτική μηδενικών επιτοκίων, ενώ ορισμένοι πιο ριζοσπάστες προτείνουν μακρά περίοδο αρνητικών επιτοκίων. Αν το κράτος αλλά και μεγάλες εταιρείες έχουν την ευχέρεια να δανείζονται με μηδενικά επιτόκια, χρηματοδοτούνται χωρίς κόστος. Το μακροπρόθεσμο πρόβλημα είναι η συσσώρευση χρέους κι αν αυξηθούν στο μέλλον τα επιτόκια, θα είναι δύσκολο να εξυπηρετηθεί. Γι’ αυτό κάποιοι προτείνουν αρνητικά επιτόκια.
Μέχρι όμως να ξεπεραστεί η κρίση, η «φθηνή» χρηματοδότηση του χρέους μπορεί να συνεχίζεται. Αν τα επιτόκια είναι χαμηλότερα από την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, δεν χρειάζεται πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού. Συνεπώς, όσο η ανάπτυξη διατηρείται πάνω από το επιτόκιο δανεισμού, μπορεί να εξυπηρετείται άνετα η δανειοδότηση.
Η αρχή αυτή, τηρουμένων των αναλογιών, ισχύει και στην περίπτωση εταιρειών. Οσο έχουν αύξηση εσόδων πάνω από το επιτόκιο δανεισμού, δεν επιβαρύνεται η κατάστασή τους. Ωστόσο, η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις. Ενίσχυσε εταιρείες που είχαν ήδη υψηλή κερδοφορία και επιδείνωσε τις προβληματικές εταιρείες. Κι αυτή είναι παγκόσμια τάση, δεν αφορά μόνον τις ελληνικές εταιρείες.
Στις ΗΠΑ, οι «πέντε μεγάλοι», δηλαδή Facebook, Apple, Google (η μητρική εταιρεία είναι η Alphabet), Amazon, Microsoft, αύξησαν τα κέρδη ανά μετοχή κατά 12,6%, ενώ στις υπόλοιπες εταιρείες του δείκτη S&P (εκτός των πέντε) τα κέρδη μειώθηκαν 17,7%. Οι μετοχές των πέντε εμφανίζουν αύξηση 49,2% το τελευταίο δωδεκάμηνο ενώ οι υπόλοιπες μετοχές του δείκτη S&P είναι στάσιμες στο 0%.
Σε έρευνα της McKinsey, υπολογίζεται ότι οι κλάδοι υψηλής κερδοφορίας ημιαγωγών, φαρμάκων, καλλυντικών και προϊόντων προσωπικής υγιεινής, software, κατασκευής υπολογιστών, κινητών κ.λπ., αύξησαν την αξία τους κατά την πανδημία. Αντίθετα κλάδοι με οριακή ή ανύπαρκτη κερδοφορία βλέπουν καθίζηση στην αξία των εταιρειών. Η παραγωγή αυτοκινήτων, οι τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία, οι εταιρείες πετρελαίου περιλαμβάνονται στην κατηγορία αυτή.
Οι εταιρείες που βρίσκονται στην κορυφή προφανώς δεν χρειάζονται συστάσεις. Γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν και συνήθως απολαμβάνουν την αλαζονεία, ότι θα συνεχίζουν να κάνουν ό,τι έπρατταν σωστά προηγουμένως.
Οι πολλοί που βρίσκονται στη μέση, η πλειονότητα της γκρίζας περιοχής που δεν έχει καταστραφεί χωρίς να αποκλείεται να συμβεί, πρέπει να βιαστούν. Να αξιοποιήσουν την κρίση προκειμένου να επαναξιολογήσουν τη χρήση των κεφαλαίων και γενικότερα των περιουσιακών στοιχείων τους.
Ανεξάρτητα από καλές προθέσεις, έχει αποδειχθεί ότι έκαναν λάθος ή δεν διόρθωσαν εγκαίρως το λάθος.
Οσον αφορά τις προβληματικές εταιρείες με τις σημαντικές ζημίες, προφανώς πρέπει να κάνουν αποεπένδυση από τμήματα της εταιρείας τους που είναι ή πρέπει να θεωρηθούν μη στρατηγικής σημασίας. Κι αυτό χωρίς να μένουν προσκολλημένοι σε αξίες που δεν υπάρχουν πια. Η υγειονομική κρίση μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια αν επιταχύνουν δύσκολες αποφάσεις.