Ενισχυμένο ρόλο στον ευρωπαϊκό μηχανισμό πολιτικής προστασίας διεκδικεί η Ελλάδα. Η προσπάθεια ξεκίνησε την άνοιξη του 2019, όταν η Αθήνα αποφάσισε να μετάσχει στο σχέδιο της Κομισιόν για δημιουργία ενός ενιαίου στόλου δασοπυρόσβεσης, κατόπιν και της προτροπής του τέως Ευρωπαίου επιτρόπου Διαχείρισης Κρίσεων Χρήστου Στυλιανίδη. Η διαδικασία συνεχίζεται έως σήμερα, καθώς, όπως αποκάλυψε η «Κ» στο φύλλο της Παρασκευής, η Ελλάδα διεκδικεί να φιλοξενήσει στην Αττική μία από τις πέντε ή έξι αποθήκες με αποθέματα υγειονομικού υλικού, που αποφάσισε να δημιουργήσει η Ε.Ε. λόγω της πανδημίας.
Οι εξελίξεις σε επίπεδο Ε.Ε. άρχισαν να «τρέχουν» τον Νοέμβριο του 2017, όταν ο τέως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ πρότεινε τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού στόλου πυροσβεστικών αεροσκαφών. Αφορμή είχαν σταθεί οι φονικές πυρκαγιές εκείνου του καλοκαιριού στην Πορτογαλία και η αδυναμία/απροθυμία των κρατών-μελών να συνδράμουν εθελοντικά με αεροπλάνα το έργο των Πορτογάλων πυροσβεστών. «Η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει στο περιθώριο όταν τα κράτη-μέλη μας πλήττονται από φυσικές καταστροφές και χρειάζονται βοήθεια. Ο εθελοντικός χαρακτήρας του υφιστάμενου μηχανισμού αντιμετώπισης καταστροφών έχει φτάσει στα όριά του», είχαν δηλώσει οι κ. Γιούνκερ και Στυλιανίδης.
Η οριστική απόφαση για δημιουργία ενιαίου στόλου υπό την ομπρέλα της Ε.Ε. (ο μηχανισμός βαπτίστηκε rescEU) ελήφθη τον Μάρτιο του 2019, ενώ οι λεπτομέρειες του σχεδίου αποφασίστηκαν τους μήνες που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα. Εξι χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα, συμφώνησαν να αγοράσουν δέκα πυροσβεστικά αεροσκάφη Canadair CL 515. Το κόστος της αγοράς θα καλυφθεί σε ποσοστό 90% από κοινοτικούς πόρους και το υπόλοιπο 10% από εθνικούς πόρους. Από ελληνικής πλευράς στις συζητήσεις και διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. μετέχουν στελέχη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και της Πολεμικής Αεροπορίας. Πρότασή τους είναι τα δύο από τα δέκα νέα αεροσκάφη να σταθμεύουν μόνιμα στην Ελλάδα.
Η ελληνική συμμετοχή
Εως το 2024 πάντως, που τα πρώτα από τα δέκα θα αρχίσουν να παραδίδονται, κάθε κράτος που μετέχει στον μηχανισμό (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία και Κύπρος) διαθέτει μέσα δασοπυρόσβεσης σε μια κοινή ευρωπαϊκή δεξαμενή. Η Ελλάδα μετέχει με δύο Canadair CL 415 και εισπράττει αποζημίωση 1,6 εκατ. ευρώ. Το ποσό διατίθεται προκειμένου να καλύπτονται έξοδα όπως καύσιμα και ανταλλακτικά που απαιτούνται για να παραμένει σε ετοιμότητα.
Αντίστοιχη διαδικασία ακολουθήθηκε και λόγω της COVID-19. Mε αφορμή την αδυναμία των κρατών-μελών να ανταποκριθούν στο αίτημα των Ιταλών για βοήθεια σε υγειονομικό υλικό, η Κομισιόν αποφάσισε τον Απρίλιο να διευρύνει τον μηχανισμό rescEU δημιουργώντας μόνιμα αποθέματα σε είδη ατομικής προστασίας και εμβόλια, όταν αυτά θα είναι διαθέσιμα. Υπάρχουν ήδη δύο «ευρωπαϊκές» αποθήκες σε Ρουμανία και Ισπανία, ενώ η Ελλάδα, με πρωτοβουλία του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας Νίκου Χαρδαλιά, κατέθεσε αίτημα να φιλοξενήσει ακόμα μία, σε μυστική τοποθεσία στην Αττική. Το αίτημα έγινε κατ’ αρχήν δεκτό και μένει να διευθετηθούν τεχνικού χαρακτήρα εκκρεμότητες για την υπογραφή της οριστικής σύμβασης.