Η πανδημία του κορωνοϊού προκαλεί παγκόσμιο τρόμο και απελπισία, δοκιμάζοντας τις αντοχές όχι μόνο της οικονομίας ή της δημόσιας υγείας και της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής, αλλά πολύ περισσότερο, τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο παρών τόμος, που εξέδωσε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, με κείμενα προβληματισμού για τη νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε –πρωτόγνωρη σε όλους μας– στοχεύει, όπως επισημαίνουν στον πρόλογό τους οι επιμελητές του τόμου, Ν. Ασπρούλης και Nathaniel Wood, στη «βαθιά θεολογική αποτίμησή της» και στην προσφορά υλοποιήσιμων προτάσεων θεμελιωμένων «στη μακραίωνη παράδοση της Εκκλησίας μας, με κατεξοχήν έμφαση στην προσωπική ετερότητα, την υγεία, την προστασία της ατομικής ύπαρξης, κάποτε ακόμη και εις βάρος του σωματειακού χαρακτήρα της εκκλησιαστικής μας ύπαρξης».
Η πρόκληση του κορωνοϊού αποτελεί αφορμή στοχασμού για τη στάση της Εκκλησίας και δη της Ορθόδοξης απέναντι στο φαινόμενο. Στα άρθρα τους, οι συγγραφείς του τόμου, βιώνοντας την εμπειρία της πανδημίας, ουσιαστικά συνδιαλέγονται και ανταλλάσσουν απόψεις, δημιουργώντας εκείνες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για έναν γόνιμο διάλογο, που θα συμβάλει στην υιοθέτηση υπεύθυνης στάσης από πλευράς Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αν ξεφυλλίσουμε τα άρθρα του παρόντος τόμου βλέπουμε την αγωνία των συγγραφέων για τη διαχείριση αυτής της κρίσης.
Ο τόμος χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επιγράφεται «Θεολογικοί παράμετροι» και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που προβληματίζουν πιστούς και μη πιστούς. Πρέπει να τελείται η Θεία Ευχαριστία χωρίς πιστούς; Τι γίνεται με την αποχή από τη Θεία Μετάληψη την εποχή της πανδημίας; Μεταδίδεται ο κορωνοϊός μέσω της Θείας Κοινωνίας; Ο γνωστός ακαδημαϊκός μητροπολίτης Γέρων Περγάμου κ. Ιωάννης, ο διάκονος π. Mark Roosien, λέκτορας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Γέιλ κ.ά. δίνουν τις δικές τους απαντήσεις και εκδοχές.
Το δεύτερο και εκτενέστερο μέρος επιγράφεται «Ποιμαντικές προκλήσεις» και επικεντρώνεται στη διαχείριση της πανδημίας, κυρίως από τους ποιμένες της Εκκλησίας. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα άρθρα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα από μια διαφορετική οπτική ματιά. Δηλωτικοί οι τίτλοι: «Η αξία της απραξίας. Μαθήματα από τον κορωνοϊό για τη σιωπή και την ησυχία» του π. Ιωάννη Χρυσαυγή, «Συμπόνια σε καιρούς κρίσης: Αμφισβητώντας τον πολιτισμό της αδικίας» της καθηγήτριας φιλοσοφίας Crina Gschwandtner, «Ονειδος ή αγάπη στην εποχή της πανδημίας» του π. Elias Villis.
Ιδιαίτερα στέκομαι στον επίλογο του άρθρου της Crina Gschwandtner. «Η κρίση του κορωνοϊού προσφέρει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για αναστοχασμό, για αλλαγή νοοτροπίας και αντιλήψεων. Είναι υποχρέωση όσων θέλουμε να λεγόμαστε και να είμαστε Χριστιανοί «να προχωρήσουμε πέρα από τις ατομικές φιλανθρωπικές πράξεις, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις βαθιές κοινωνικές, οικονομικές και φυλετικές ανισότητες που διαιωνίζουν τη φτώχεια, την έλλειψη στέγης και τα δυσανάλογα ποσοστά ασθένειας και θανάτου. Δεν μπορεί να υπάρχει “πνευματική” σωτηρία που να αγνοεί τον πόνο των φτωχών». Η «πνευματική» σωτηρία ορίζεται ορθά και απαντά εμμέσως και στα ερωτήματα του πρώτου μέρους του τόμου.
Τρίτο και τελευταίο μέρος αποτελεί το «Επίμετρο», με τρία άρθρα. Ξεχώρισα το δεύτερο, του π. Αθανασίου Καρατζογιάννη, εφημερίου στον Αγιο Δημήτριο Maasmechelen: «Μια μαρτυρία. ‘‘Βγήκα από την εντατική!’’» Ο π. Αθανάσιος περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την τρομακτική εμπειρία που έζησε. Μιλάει για ένα Πάσχα αλλιώτικο, «ένα Πάσχα γυμνό από εξωτερικά σημάδια, αλλά πλούσιο σε βιώματα αναστάσιμα»,
Η κρίση του κορωνοϊού απέδειξε, τελικά, ότι είναι επιτακτική η ανάγκη αναζήτησης και από πλευράς Θεολογίας ερμηνευτικών κριτηρίων για την αποτίμηση και αξιολόγηση της κατάστασης. Καιρός του ποιήσαι.
* Ο κ. Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης είναι φιλόλογος στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Ν. Μπακογιάννη και δρ Βυζαντινής Φιλολογίας στο ΑΠΘ.