Κορνηλία Τσεβίκ-Μπαϊβερτιάν
Η Πόλη της καρδιάς μας
εκδόσεις Τσουκάτου
σελ. 352
Η Κωνσταντινούπολη είναι η πόλη για την οποία έχουν γραφτεί πολλών ειδών βιβλία, τόσο ιστορικά όσο και μυθιστορήματα. Παρ’ όλα αυτά, η παραγωγή για τον μοναδικό αυτόν τόπο είναι ανεξάντλητη και κάθε τόσο έρχεται κάτι καινούργιο να φωτίσει μια εποχή, ένα σημείο της, την πολυεπίπεδη κοινωνική, πολιτιστική διαστρωμάτωσή της, το οποίο είναι καλοδεχούμενο από το αναγνωστικό κοινό, κυρίως από εκείνο που αναζητεί να ανακαλύψει τον δικό του οικείο χώρο, έναν σύνδεσμο με το οικογενειακό και προσωπικό παρελθόν.
Αυτή τη φορά, η φιλόλογος Κορνηλία Τσεβίκ-Μπαϊβερτιάν, η οποία διδάσκει στο Ζάππειο Εκπαιδευτήριο (Ζάππειον Παρθεναγωγείο κάποτε) Κωνσταντινουπόλεως, και μεταφράζει Ελληνες συγγραφείς στα τουρκικά, αλλά και αρθρογραφεί προβάλλοντας τα θέματα των Κωνσταντινουπολιτών, καταθέτει τις προσωπικές της εμπειρίες από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, στην Κωνσταντινούπολη.
Ξεκινάει από τις αναφορές της στην παιδική ηλικία, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, και συνεχίζει με όσα γεγονότα σημάδεψαν τη νιότη της, αλλά και τους Ρωμιούς που ζούσαν τόσο σε περιοχές της ευρωπαϊκής και ασιατικής πλευράς της Πόλης όσο και στα νησιά του Μαρμαρά.
Από τη μικρή κοινότητα των Ελλήνων, οι οποίοι διατηρούσαν σχέσεις και με άλλες μειονότητες, όπως αυτές των Εβραίων, των Αρμενίων ή των Ασσυρίων, μεταβαίνει στη μεγάλη εικόνα της τουρκικής κοινωνίας και στις σχέσεις των Ρωμιών με τις τουρκικές οικογένειες, τους μεικτούς γάμους και το πώς αντιμετωπίζονταν αυτοί τότε και πώς αντιμετωπίζονται τώρα. Ρίχνει φως στις συνήθειες, στα παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά, που, σε πολλές περιπτώσεις, ήταν κοινά και με αυτά που έπαιζαν τα παιδιά στην Ελλάδα ή και αλλού, την κίνηση των περιοδικών, την εμφάνιση της τηλεόρασης, τη δύναμη που ασκούσε η εκκλησία και το σχολείο στη μικρή κοινότητα των Ρωμιών, δύο παράγοντες ενότητας και υποστήριξης, κυρίως από την πρώτη, στα μέλη της, που όλο και μειώνονταν, αφού δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αποφάσιζαν να μεταναστεύσουν είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι στο σχολείο, οι μαθητές εκπαιδεύονταν να αποκτήσουν τρόπους καλής συμπεριφοράς, ενώ όλοι, από το νηπιαγωγείο μέχρι και την αποφοίτηση, φορούσαν τη σχολική στολή, καθώς ήταν αναγκαίο να υπάρχει «σχολική ομοιομορφία».
Σε πολλές περιπτώσεις, αναφέρονται σημαντικά πολιτικά γεγονότα που κυριάρχησαν κατά τη διάρκεια των δύο αυτών δεκαετιών, αλλά, επιπλέον, παρατίθενται οι επιπτώσεις τους στους κατοίκους της Πόλης και όλης της Τουρκίας, όπως είναι το στρατιωτικό πραξικόπημα, στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Δεν παραλείπονται, όμως, και αναφορές στην παγκόσμια πολιτική σκηνή και στον αντίκτυπο που είχε αυτή στην Τουρκία ή στις συνέπειες του πυρηνικού ολέθρου, στο Τσερνόμπιλ, το 1986, στην καθημερινότητα των κατοίκων της χώρας. Τότε, είχε απαγορευθεί η αγορά των αγροτικών προϊόντων και ιδιαιτέρως του περίφημου μαύρου τσαγιού, που προερχόταν από τις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, οι οποίες είχαν πληγεί από τη μόλυνση.
Η συγγραφέας, που συνεχώς από το παρελθόν μεταφέρεται στο παρόν και το σχολιάζει, επιχειρεί να «δώσει το στίγμα που άφησαν οι άνθρωποι της γενιάς της, που διαβιούσε στην ελληνικότατη Πόλη και στις συνοικίες της, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’70 και του ’80. Και αντίστοιχα να διαπιστώσει ποια ήταν η επίδραση που δέχθηκαν οι Ρωμιοί από τη συνύπαρξή τους με τους άλλους ετεροεθνείς και των άλλων θρησκειών κατοίκους της».
Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα, γιατί ανασυστήνει, με απλά υλικά, μια ολόκληρη εποχή, με τις μικρές και μεγάλες στιγμές της, και επειδή η ματιά της συγγραφέως είναι ψύχραιμη, βαθιά ανθρώπινη και χωρίς ίχνος μεροληπτικής προσέγγισης των εξεταζόμενων θεμάτων. Πέτυχε να παραδώσει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, το δικό της μικρό «μουσείο της αθωότητας».