Αν βρεθείς καλοκαίρι στα Λαγκάδια, το παραδοσιακό χωριό της Γορτυνίας, μπορεί να ακούσεις τον ήχο της πέτρας από εργαστήρια με νέα παιδιά. Είναι ένας ήχος βαθύς όσο και κρουστός, πανάρχαιος, γεννημένος μέσα από τα νταμάρια, που γίνεται τραγούδι στα χέρια των πετράδων. Από τα λαμπρά χωριά της ορεινής Αρκαδίας, τα Λαγκάδια, όπως και οι γειτονικοί οικισμοί, είναι συνυφασμένα με την κουλτούρα της πέτρας, που έδωσε ζωή σε αναρίθμητες γενιές, που έφερε γνώση και εισόδημα, που προκάλεσε κινητικότητα και γέννησε αμέτρητα αρχιτεκτονήματα μοναδικού κάλλους και μαστοριάς. Η φθίνουσα ζωή της ελληνικής περιφέρειας τις τελευταίες δεκαετίες προκάλεσε πολλές καταστροφές στα λιθόχτιστα σπίτια και, κυρίως, έκανε ορατό τον κίνδυνο απώλειας μιας αρχέγονης τέχνης.
Τα «Ανθη της πέτρας» γεννήθηκαν ως ανάχωμα και μέσον πολιτισμικής αφύπνισης. Τους άξιους ανθρώπους που υπηρετούν τους σκοπούς αυτού του σωματείου τούς γνώρισα και τους εκτίμησα πέρυσι στα Λαγκάδια, στην έκθεση ζωγραφικής της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου για τους μάστορες της πέτρας και στην παρουσίαση του βιβλίου του Αργύρη Πετρονώτη για τις λιθόχτιστες κρήνες (εκδ. Θίνες). Τα «Ανθη της πέτρας» δουλεύουν ασταμάτητα και παράγουν διαρκώς έργο.
«Τα “Aνθη της πέτρας” έχουν ως κύριο σκοπό την προστασία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τη διάσωση της λαγκαδινής τέχνης της πέτρας», λέει ο Γιάννης Τσιαούσης, πρόεδρος του σωματείου «Φίλοι Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής – Ανθη της Πέτρας», ο οποίος είναι αναπλ. καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων οκτώ χρόνων έχουν αναπτύξει μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που σχετίζονται με την άυλη και υλική κληρονομιά του πολιτισμού της πέτρας, έχοντας ως σημαντικούς εταίρους στις πρωτοβουλίες αυτές τις τοπικές κοινωνίες και τους εξειδικευμένους επιστήμονες».
Το Ρηγοπουλαίικο, το αρχοντικό στα Λαγκάδια, που αποκαθίσταται. (Φωτ. ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ)
Είναι μεγάλο το εύρος των δραστηριοτήτων, αλλά η ευεργεσία στον τόπο είναι ορατή. Αιχμές των δράσεων, αναφέρει ο Γιάννης Τσιαούσης, είναι η ένταξη της λαγκαδινής τέχνης της πέτρας στο Εθνικό Ευρετήριο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η διοργάνωση θερινών εργαστηρίων της τέχνης της πέτρας για νέους μαστόρους και αρχιτέκτονες (παραδοσιακή λιθοξοΐα και λιθοδομή, ξερολιθικές κατασκευές κτλ.), η διοργάνωση σεμιναρίων με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων, οι αρχιτεκτονικές αποτυπώσεις και η προετοιμασία φακέλων για ανακηρύξεις μνημείων σημαντικών παραδοσιακών κτισμάτων (σανατόρια, σχολεία, εκκλησίες κτλ.) σε όλη την Πελοπόννησο καθώς και η συγκέντρωση αρχειακού υλικού.
Η αναβίωση της παράδοσης εκβάλλει σε ένα ζωντανό παρόν με εκθέσεις ζωγραφικής, μουσικές παραγωγές, θεατρικά δρώμενα κ.ά. και με γνώμονα τη δημιουργία μιας παρακαταθήκης. «Στη δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε λόγω της πανδημίας, τα “Ανθη της πέτρας” έχουν αναπροσαρμόσει τις δράσεις τους», λέει ο Γιάννης Τσιαούσης. «Εστιάζουμε στην ψηφιοποίηση του πολύτιμου αρχειακού υλικού που έχει συγκεντρωθεί, στην προετοιμασία σημαντικών πρωτοβουλιών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και τη διαρκή προώθηση των δύο στρατηγικών στόχων: την ίδρυση του Κέντρου Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής και Πέτρας και τη δημιουργία σχολής μαθητείας της τέχνης της πέτρας στα Λαγκάδια Αρκαδίας».
Στιγμιότυπο από εργαστήρι λιθοξοΐας στα Λαγκάδια, με σκοπό τη διδασκαλία μιας αρχαίας τέχνης. (Φωτ. ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ)
Ανάμεσα στα επιτεύγματα των «Ανθέων της πέτρας» ήταν και η πρωτοβουλία για κήρυξη ως διατηρητέου μνημείου του εξαιρετικού κάλλους Γυμνασίου Λαγκαδίων.