Η τετραμερής πρωτοβουλία «Ευνομία», αεροναυτική άσκηση Κύπρου, Ελλάδας, Γαλλίας και Ιταλίας, που πραγματοποιήθηκε από τις 26 έως και τις 28 Αυγούστου δυτικά της Κύπρου, δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στη συνήθη στρατιωτική δραστηριότητα που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα πέριξ του νησιού. Η χρήση υποδομών της Εθνικής Φρουράς, πέρα από την τετριμμένη, πενιχρή συμμετοχή μέσων της σε κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες με τρίτες χώρες, δίνει μια νέα διάσταση στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου αποκαλύπτοντας τόσο ξεκάθαρα, ίσως για πρώτη φορά, τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η Κύπρος αλλά και η Ε.Ε. στο νέο περιβάλλον της περιοχής. Και αν τα αποτελέσματα της αεροναυτικής άσκησης αξιολογηθούν σε βάθος χρόνου, από στρατιωτικής απόψεως η εικόνα που παρουσίαζε το διάστημα της άσκησης η αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο προκαλεί ήδη ευφορία στη Λευκωσία. Η παρουσία τεσσάρων μαχητικών αεροσκαφών στην Αεροπορική Βάση Πάφου (ΑΒΠ) εκ των πραγμάτων τράβηξε τα φώτα του δημόσιου ενδιαφέροντος, ωστόσο σε στρατιωτικό-επιτελικό επίπεδο η προσοχή είχε εστιαστεί στο επιχειρησιακό κομμάτι και στο τεστάρισμα της βάσης, για πρώτη φορά από τότε που εγκαινιάσθηκε τον Μάρτιο του 1998.
Η βάση προέκυψε ως το κορυφαίο επιστέγασμα των πολιτικών επιλογών Αθήνας και Λευκωσίας, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, και είχαν ως αιχμή το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Από τις 25 Μαρτίου 1998 που τελέσθηκαν τα εγκαίνια, ουδέποτε ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη χρησιμοποίησαν τις υποδομές, παρά το γεγονός ότι αυτές κατασκευάσθηκαν για μεταστάθμευση ελληνικών πολεμικών αεροσκαφών στην Κύπρο. Μοναδική εξαίρεση ήταν η προσγείωση τεσσάρων F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, μετά τη συμμετοχή τους στην κορυφαία ετήσια άσκηση της Εθνικής Φρουράς «Νικηφόρος 1995» προς επιθεώρηση από τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη. Η βάση ουδέποτε δοκίμασε τους μηχανισμούς υποδοχής και παραμονής μαχητικών αεροσκαφών σε επιχειρησιακό περιβάλλον. Ενα μεμονωμένο γεγονός έχει καταγραφεί κατά την εγκατάσταση των αντιαεροπορικών TOR M1 στην Κύπρο. Το σύστημα κλείδωσε δύο τουρκικά μαχητικά που πετούσαν πάνω από την ΑΒΠ. Εκτοτε, είχε περιπέσει σε απραξία, με το σύνολο των πραγματικών δυνατοτήτων της να παραμένει ανεκμετάλλευτο.
Η αλλαγή ρότας στην αμυντική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας τα τελευταία χρόνια, καθώς και το «ξεπάγωμα» των εξοπλιστικών προγραμμάτων, έβγαλε από τη «ναφθαλίνη» τη βάση της Πάφου, η οποία, παρά την απουσία του βασικού της αντικειμένου που είναι η φιλοξενία μαχητικών αεροσκαφών, αποτέλεσε ένα δυνατό εργαλείο στη σύναψη των πρώτων συνεργασιών στον στρατιωτικό τομέα με γειτονικές χώρες. Η βάση χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο άσκησης των ισραηλινών μαχητικών αεροσκαφών. Το πρώτο σοβαρό τεστ των υποδομών της Εθνικής Φρουράς στην Πάφο έγινε από τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την ψήφιση του νόμου Μενέντεζ-Ρούμπι και την άρση του αμερικανικού εμπάργκο. Τον Φεβρουάριο του 2020, υπό την ομπρέλα παροχής διευκολύνσεως για ανθρωπιστικούς σκοπούς, στην Πάφο εγκαταστάθηκε αμερικανική δύναμη αποτελούμενη από 12 ελικόπτερα και δύναμη 380 ανδρών. Το δεύτερο τεστ πραγματοποιήθηκε από τους Γάλλους πολύ πριν κορυφωθούν οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ηταν την περίοδο επίσκεψης του προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη στο Παρίσι και του έντονου γαλλικού ενδιαφέροντος για ναυτικές και αεροπορικές υποδομές της Κύπρου. Πέρα από την καθημερινή, σχεδόν ορατή από τις ακτές παρουσία γαλλικών πολεμικών πλοίων, κυρίως της φρεγάτας «Λαφαγιέτ», γαλλικά πολεμικά αεροσκάφη ήταν επί καθημερινής βάσεως στην «Ανδρέας Παπανδρέου».
Στο διά ταύτα, η τετραμερής αεροναυτική άσκηση «Ευνομία» θεωρείται η κορύφωση και η πρώτη ολοκληρωμένη δοκιμασία των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της βάσης. Δηλαδή, αυτό που ήταν ο αντικειμενικός σκοπός δημιουργίας της προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990: η υποδοχή, φιλοξενία και παροχή υπηρεσιών σε ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη που θα μεταστάθμευαν στην Κύπρο. Απόφαση, η οποία δεν ελήφθη ποτέ από τις τότε κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου. Εν αντιθέσει με άλλες περιπτώσεις, που η παρουσία μαχητικών ήταν σύντομη, το διάστημα 26-28 Αυγούστου η ΑΒΠ υποδέχθηκε 4 μαχητικά αεροσκάφη, διαφορετικού τύπου, τα οποία βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στα υπόστεγά της. Τα δύο γαλλικά μαχητικά Ραφάλ, καθώς και τα δύο ελληνικά F-16, για τρεις ημέρες επιχειρούσαν στην περιοχή για σκοπούς ασκήσεων, έχοντας ως βάση την «Ανδρέας Παπανδρέου». Χρήση, που κατά στρατιωτικές πηγές ανέδειξε τις επιχειρησιακές δυνατότητες της βάσης σε όλα τα επίπεδα.
Μια σημαντική ευκαιρία
Η εξοικείωση των πληρωμάτων των γαλλικών και των ελληνικών μαχητικών θεωρείται από στρατιωτικής απόψεως το σημαντικότερο επίτευγμα, κάτι που κατά τις ίδιες απόψεις προαναγγέλλει την τύχη της συνεργασίας της Κύπρου με τις δύο χώρες. Την περίοδο της άσκησης, η κυπριακή αεράμυνα είχε μια από τις λιγοστές ευκαιρίες να δοκιμάσει τα αντανακλαστικά της σε πραγματικές συνθήκες από αέρος. Σύμφωνα με αξιόπιστες στρατιωτικές πηγές, η σταθερή αντιαεροπορική ομπρέλα της ΑΠΒ είχε ενισχυθεί και από άλλες αυτοκινούμενες μονάδες, οι οποίες είχαν αναπτυχθεί με βάση τα επιχειρησιακά σχέδια του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς.
Πέρα από τις αεροπορικές δυνάμεις που μεταστάθμευσαν για τρεις ημέρες στην ΑΒΠ, την παρουσία έξι ελληνικών μαχητικών F-16 την περασμένη Πέμπτη, που προσέγγισαν την περιοχή της Κύπρου χωρίς να γίνουν αντιληπτά από την τουρκική αεράμυνα, την άσκηση πλαισίωσαν και άλλες δυνάμεις των τεσσάρων ευρωπαϊκών κρατών. Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στην άσκηση ήταν:
Από την Ελλάδα: η φρεγάτα «Κουντουριώτης» και οργανικό ελικόπτερο, ομάδα Ανορθόδοξου Πολέμου Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών, δύο μαχητικά F-16 από την ΑΒΠ, έξι μαχητικά F-16 από την Κρήτη, ένα αεροσκάφος ΑΣΕΠΕ (ιπτάμενο ραντάρ), ένα C-130 για μεταφορά υλικού και προσωπικού.
Από τη Γαλλία: μία φρεγάτα («Λαφαγιέτ») με οργανικό ελικόπτερο, δύο μαχητικά Ραφάλ.
Από την Ιταλία: ένα αντιτορπιλικό.
Από την Κύπρο: ένα πλοίο ανοιχτής θαλάσσης, ένα ελικόπτερο Sar AW 139, μία ομάδα Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών (ΜΥΚ).