Υπάρχουν ορισμένες φορές που η γλώσσα του σώματος αποκαλύπτει πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορεί να περιγράφουν οι λέξεις. Στο στιγμιότυπο που καταγράφηκε από τον τηλεοπτικό φακό, στο περιθώριο της συνόδου των υπουργών Αμυνας της Ε.Ε. στο Βερολίνο, ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ, απευθυνόμενος στην Ανεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, μετέφερε την εκδοχή των πραγμάτων της Αγκυρας, ότι δηλαδή οι Τούρκοι είναι ενοχλημένοι διότι οι «αναξιόπιστοι» Ελληνες υπέγραψαν συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Τη στιγμή που άρθρωνε την αποστροφή περί «αναξιοπιστίας», έκανε και μια κίνηση απαξίωσης με το αριστερό χέρι του για να ενισχύσει την πρότασή του. Είναι παραπάνω από προφανές ότι ο κ. Μπορέλ, τοποθετημένος σε αυτή τη θέση για να εκφράζει την –κατά το δυνατόν κοινή– έκφραση των 27 κρατών-μελών για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ομιλεί έχοντας βιωμένη την τουρκική οργή, όπως αυτή εκφράστηκε από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου την ημέρα ανακοίνωσης της συμφωνίας για την οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου. Εκείνη την ημέρα και ώρα ο κ. Μπορέλ συναντούσε τον μαινόμενο τότε κ. Τσαβούσογλου στη Μάλτα. Ο κ. Μπορέλ δεν είναι «χθεσινός», αλλά ένας έμπειρος πολιτικός με την εμπειρία των 45 ετών της ισπανικής «μεταπολίτευσης». Ως εκ τούτου η φρασεολογία του έναντι μιας χώρας που θεωρητικά εκπροσωπεί (μαζί με άλλες 26) ήταν όχι απλώς ατυχής, αλλά απερίσκεπτη και υπονομευτική του αξιώματός του.
Βέβαια η φρασεολογία του κ. Μπορέλ είναι το μικρότερο των ευρωπαϊκών προβλημάτων. Μοιάζει σαν πάνω από τους χάρτες που είναι αναρτημένοι στα ευρωπαϊκά κτίρια στις Βρυξέλλες να έχει περάσει ένα σύννεφο, το οποίο καλύπτει αυτή την ακατανόμαστη χώρα στα ανατολικά της Ελλάδας. Σε θεσμικό επίπεδο η Ε.Ε. έμεινε σχεδόν μουγγή όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φιλοξένησε στο «λευκό παλάτι» στελέχη της Χαμάς που είναι κατηγοριοποιημένα ως τρομοκράτες. Τα πλωτά γεωτρύπανα της ΤΡΑΟ έχουν κάνει «σουρωτήρι» την κυπριακή υφαλοκρηπίδα και η Τουρκία έχει υπογράψει με τον επικεφαλής της διοίκησης της Τρίπολης, ένα πρόδηλο υποχείριο του κ. Ερντογάν, μια παράτυπη συμφωνία που διαλύει κάθε έννοια διεθνούς νομιμότητας. Οι υπαρκτές αντιδράσεις περιορίζονταν πάντα στη ρητορική. Θαρρείς τα προβλήματα της Ευρώπης περιορίζονται στον θλιβερό δικτατορίσκο του Μινσκ. Η Ευρώπη δεν έχει απολύτως κανένα άλλο περιθώριο παρά να στείλει στην Αγκυρα ένα σαφές, ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα. Διαφορετικά, σύντομα θα έχει να διαχειριστεί και άλλες κρίσεις.