Μπορεί οι γιορτές να πέρασαν, όμως την προηγούμενη Κυριακή οι σημαντικότεροι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου, αφότου δέχτηκαν ισχυρότατες πιέσεις επί ένα εξάμηνο, αποφάσισαν να κάνουν ένα μεγάλο δώρο στις τράπεζες, ιδίως στις επενδυτικές. Χαλάρωσαν τους κανόνες που περιορίζουν τη δυνατότητα των τραπεζών να δανείζουν, υποκύπτοντας στις απειλές των τραπεζιτών ότι σε αντίθετη περίπτωση θα περιορίσουν τη χορήγηση πιστώσεων. Η επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία αποφάσισε να υιοθετήσει χαλαρότερους κανόνες για το πώς θα υπολογίζεται ο δείκτης μόχλευσης, δηλαδή πώς θα υπολογίζεται η ελάχιστη αναλογία μεταξύ των κεφαλαίων που διαθέτει μια τράπεζα και του συνόλου των περιουσιακών της στοιχείων. Το τελευταίο εξάμηνο η τραπεζική βιομηχανία άσκησε ισχυρότατες πιέσεις προκειμένου να μην υιοθετηθούν αυστηροί κανόνες για τον υπολογισμό του δείκτη μόχλευσης, διότι σε αυτή την περίπτωση πολλές τράπεζες θα έπρεπε να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου. Μιλώντας στο Bloomberg ο κ. Ρίτσαρντ Ριντ, από το Πανεπιστήμιο του Dundee υπολόγισε τις ανάγκες επανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών εφόσον δεν χαλάρωναν οι κανόνες στα 200 δισ. δολάρια. Ανεπίσημα, οι τραπεζίτες απειλούσαν ότι θα μειώσουν τα δάνεια που χορηγούν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις πλήττοντας με αυτό τον τρόπο την ανάκαμψη της οικονομίας. Με τις αλλαγές που υιοθετήθηκαν την Κυριακή μειώνονται οι απαιτήσεις για προϊόντα όπως τα παράγωγα και οι συμφωνίες επαναγοράς (repos), προϊόντα που αποτελούν μεγάλο τμήμα του ισολογισμού των τραπεζών, ιδίως των επενδυτικών.
Οι αιτίες της κρίσης
Ομως, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009 προκλήθηκε, κατά κύριο λόγο, επειδή τα κεφάλαια που διέθεταν οι τράπεζες σε σχέση με τα δάνεια που είχαν χορηγήσει ήταν τόσο λίγα ώστε δεν επαρκούσαν για να καλυφθούν οι ζημίες από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. «Συνολικά, οι κανονιστικές αρχές αποφάσισαν να επιδείξουν μεγαλύτερο πραγματισμό», δήλωσε στο Reuters Γάλλος τραπεζίτης που προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, ενώ γενικότερα η άποψη που κυκλοφορεί είναι ότι οι τραπεζίτες απέσπασαν περισσότερα απ’ όσα ήλπιζαν. Σύμφωνα όμως με την οργάνωση Finance Watch, η οποία πιέζει προκειμένου οι τράπεζες να είναι χρησιμότερες για την κοινωνία, με τη χαλάρωση των κανόνων ειδικά για τα παράγωγα «χάθηκε μια ευκαιρία να περιοριστεί ο συστημικός κίνδυνος». Σήμερα υπολογίζεται ότι ο δείκτης μόχλευσης των μεγάλων συστημικών τραπεζών βρίσκεται, κατά μέσο όρο, στο 3,8% και ότι με τους νέους κανόνες, οι οποίοι θα τεθούν σε ισχύ από το 2018, ο δείκτης μόχλευσης θ’ αυξηθεί ελάχιστα πάνω από το 4%.
Μέχρι σήμερα δεν έχει οριστεί ελάχιστος δείκτης μόχλευσης αν και η Επιτροπή της Βασιλείας έχει προτείνει το 3%. Απαντώντας στις κατηγορίες ότι οι κανονιστικές αρχές στάθηκαν επιεικείς απέναντι στις τράπεζες, αξιωματούχος της Επιτροπής της Βασιλείας που θέλησε να παραμείνει ανώνυμος, απάντησε στο Reuters ότι σήμερα οι τράπεζες είναι πολύ πιο ασφαλείς απ’ ό,τι ήταν πριν από την κρίση. Το 2007 λίγο πριν ξεσπάσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ο δείκτης μόχλευσης των μεγάλων τραπεζών βρισκόταν μόλις στο 1%-2%.
Η χρυσή τομή
Η Επιτροπή της Βασιλείας προσπάθησε να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ της ανάγκης να ενισχυθούν με κεφάλαια οι τράπεζες και της ανάγκης να μην περιοριστεί ο δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά και μάλλον έκλινε προς το δεύτερο. Τελικά, η Επιτροπή αποφάσισε να κάνει ένα δώρο προς τις τράπεζες με την ελπίδα ότι αυτές θα το περάσουν στους πολίτες και στην πραγματική οικονομία.