H ζωή του Μορντεχάι Βανούνου θα ήταν απίστευτη αν δεν ήταν απολύτως αληθινή. Οταν αφέθηκε ελεύθερος από τις φυλακές Σίκπα στο Ασκελόν του Ισραήλ, την Τετάρτη, ξεκίνησε ένα καινούργιο κεφάλαιο ύστερα από 18 χρόνια πίσω από τα κάγκελα. Για τους πιο πολλούς συμπατριώτες του ο 49χρονος Βανούνου είναι ένας προδότης που αποκάλυψε τα πυρηνικά μυστικά του Ισραήλ για μια χούφτα δολάρια, θέτοντας σε κίνδυνο το ίδιο το εβραϊκό κράτος. Για πολλούς υποστηρικτές του, όμως, είναι από τους ήρωες της εποχής μας -ένας άνθρωπος που, ακολουθώντας τη συνείδησή του, θυσίασε τα καλύτερα χρόνια της ζωής του σε μια προσπάθεια να ενημερώσει τον κόσμο για το κρυφό πυρηνικό οπλοστάσιο της πατρίδας του.
«Περήφανος κι ευτυχισμένος»
Φορώντας άσπρο πουκάμισο και σκούρα γραβάτα, με βήμα γοργό, σαν έτοιμος από καιρό, ο Βανούνου αψήφισε τους περιοριστικούς όρους που του απαγόρευαν να μιλήσει με ξένους και, μιλώντας αγγλικά, είπε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης: «Σ’ αυτούς που με αποκαλούν προδότη λέω ότι είμαι περήφανος, περήφανος κι ευτυχισμένος γι’ αυτό που έκανα». Και εξοργίζοντας ακόμα περισσότερο τους επικριτές του, πρόσθεσε: «Το Ισραήλ δεν χρειάζεται πυρηνικά όπλα, ειδικά τώρα που η Μέση Ανατολή δεν έχει πυρηνικά όπλα… Το μήνυμά μου στον κόσμο σήμερα είναι να ανοίξετε την Ντιμόνα (ο πυρηνικός αντιδραστήρας στην έρημο Νεγκέβ) σε διεθνή έλεγχο». Είπε επίσης ότι το κράτος του Ισραήλ δεν έχει λόγο ύπαρξης και ότι «οι Εβραίοι πρέπει να λύσουν τα προβλήματά τους με τους Παλαιστίνιους».
Ο Βανούνου, ο οποίος κρατήθηκε σε απομόνωση για σχεδόν 12 από τα 18 χρόνια του στη φυλακή, κατηγόρησε τις αρχές ασφαλείας για «βάναυση, βάρβαρη μεταχείριση», λέγοντας ότι τον τιμωρούσαν επειδή είχε ασπαστεί τον Χριστιανισμό. «Δεν με σπάσατε, δεν με τρελάνατε», φώναξε. «Είμαι ένα σύμβολο του ανθρώπινου πνεύματος και δεν μπορείτε να καταστρέψετε το ανθρώπινο πνεύμα». Απαντώντας, ο υπουργός Δικαιοσύνης Τόμι Λάπιντ σχολίασε: «Το πάει φιρί φιρί να κάνει όσο πιο πολλή ζημιά μπορεί… Θα τον παρακολουθούμε… Θέλουμε να ξέρουμε πού βρίσκεται και σε ποιους μπορεί να αποκαλύψει κι άλλα κρατικά μυστικά». H μελλοντική πορεία του Μορντεχάι Βανούνου, με άλλα λόγια, φαίνεται ότι μπορεί να αποδειχθεί εξίσου πολυτάραχη με το παρελθόν του.
Από το Μαρόκο στο Ισραήλ
Ο Βανούνου γεννήθηκε στο Μαρόκο, σε οικογένεια θρήσκων Εβραίων που μετοίκησε στο Ισραήλ το 1963. Είναι το δεύτερο από 10 παιδιά, αλλά οι γονείς του τον έχουν αποκηρύξει επειδή έγινε Χριστιανός στην Αυστραλία, λίγο πριν αποκαλύψει τα πυρηνικά μυστικά του Ισραήλ σε μια συνέντευξή του στους Sunday Times του Λονδίνου, το 1986.
O Βανούνου υπηρέτησε στον ισραηλινό στρατό στον πόλεμο του 1973. Επειτα από αυστηρούς ελέγχους, προσελήφθη ως τεχνικός στο μυστικό πυρηνικό εργοστάσιο στην Ντιμόνα, όπου το Ισραήλ κατασκεύαζε πυρηνικά όπλα και ξεχώρισε με την εργατικότητά του. Οταν ο Βανούνου άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο ΒeGurioκαι να κάνει παρέα με Αραβες φοιτητές, άρχισε να προβληματίζεται πολιτικά και να το δείχνει στη δουλειά του. Το 1985 απολύθηκε και έφυγε για να γνωρίσει τον κόσμο. Είχε όμως στο σακίδιό του και δύο ρολά φιλμ που είχε τραβήξει εντός του εργοστασίου στην Ντιμόνα.
Στα χέρια της Μοσάντ
Στην Αυστραλία γνωρίστηκε με έναν Κολομβιανό δημοσιογράφο στον οποίο αποκάλυψε τα πυρηνικά μυστικά του Ισραήλ. O τελευταίος έφερε τον Βανούνου σε επαφή με τους Sunday Times, οι οποίοι του πρόσφεραν 100.000 λίρες για να γράψει βιβλίο. Δεν πρόλαβε όμως να εισπράξει τα χρήματα. Οταν δημοσιεύθηκαν οι αποκαλύψεις του ήταν ήδη στα χέρια της Μοσάντ. Είχε ακολουθήσει μία ξανθιά πράκτορα, ονόματι Σίντι, από το Λονδίνο στη Ρώμη, όπου άλλοι πράκτορες τον νάρκωσαν και τον απήγαγαν. O άνθρωπος που μέσα απο μία περίεργη προσωπική περιπέτεια είχε αποκαλύψει το μεγαλύτερο κρατικό μυστικό της χώρας του, εκθέτοντας και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ανοχή τους απέναντι στο Ισραήλ, χάθηκε μέσα σ’ ένα μπουντρούμι για 18 χρόνια. Την Τετάρτη βγήκε και πάλι στο φως του ήλιου, «περήφανος και ευτυχισμένος».