Μία από τις ταινίες της τελευταίας δημιουργικής περιόδου του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, η «Λόλα» του 1981 είναι η σημερινή προσφορά της «Χρυσής Ταινιοθήκης» της «Καθημερινής». H «Λόλα» είναι η τελευταία μιας σειράς ταινιών, με τις οποίες ο Φασμπίντερ σχολιάζει τη μεταπολεμική εξέλιξη της (τότε Δυτικής) Γερμανίας, την ιστορία της, τις συνέπειες του πολέμου στη συμπεριφορά του λαού, που πέρασε από την επώδυνη ήττα και την απαξίωση της πολιτικής ηγεσίας, στην ανασυγκρότηση και το εργατικό- οικονομικό θαύμα. Ολα αυτά, βέβαια, με έμμεσο τρόπο και μέσα από μικρές ιστορίες που δεν χρειάζεται να αφηγηθούν οπωσδήποτε οι πρωταγωνιστές. Το πολιτικο- κοινωνικό σχόλιο που κάνει ο Φασμπίντερ μπορεί να περάσει μέσα από μικρούς ρόλους, σύντομες ατάκες και λεπτομέρειες, ασήμαντες με την πρώτη ματιά, όπως η επίπλωση ενός σπιτιού, ένα αυτοκίνητο ή η παρέα ενός μπαρ.
Ο ίδιος ο Φασμπίντερ εντάσσει τη «Λόλα» σε μία ειδικότερη τριλογία για τη Δυτική Γερμανία. H ταινία έχει την ένδειξη BDR 3, όπου τα αρχικά παραπέμπουν στο σύμβολο της Δυτικής Γερμανίας (Bundes Republik Deutschland), ενώ η «Λόλα» κλείνει την τριλογία, στην οποία προηγήθηκαν «O γάμος της Μαρίας Μπράουν» και «H νοσταλγία της Βερόνικας Φος».
Βλέποντας τη «Λόλα» με μία άλλη ματιά, είναι μια νέα εκδοχή του «Γαλάζιου άγγελου» του Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ. Σε εκείνη την ταινία το περιβάλλον ήταν ένα καμπαρέ και η ηρωίδα μια αρτίστα, η Μάρλεν Ντίτριχ, που γοητεύει τον ανίδεο καθηγητή. Εδώ, η Λόλα (Μπάρμπαρα Σούκοβα) είναι ξεκάθαρα μια πόρνη και το περιβάλλον της ένα μπορντέλο, ενώ το «θύμα» της, ένας άντρας με αυστηρές ηθικές αξίες. Θα αναγκαστεί όμως να υποκύψει και να τις αποποιηθεί. Αντίστοιχες κινηματογραφικές αναφορές έχουν και οι άλλες δύο ταινίες της τριλογίας. O «Γάμος της Μαρίας Μπράουν» επηρεάζεται από τη «Θύελλα σε μητρική καρδιά» του Μάικλ Κέρτιζ, ενώ η «Νοσταλγία της Βερόνικας Φος» έχει επιδράσεις από τη «Λεωφόρο της Δύσης» του Μπίλι Γουάιλντερ.
Η χρονιά που διαδραματίζεται η γεμάτη από έντονα χρώματα και καπνούς τσιγάρου «Λόλα» είναι το 1957 και ο τόπος μια μικρή πόλη στη Βαυαρία, το Κόμπουργκ. Σ’ αυτήν φτάνει ο επόπτης οικοδομών Φον Μπομ (Αρμιν Μίλερ-Σταλ), ένας σταθερός και αδιάφθορος άντρας. Στο σπίτι του εργάζεται μια γυναίκα, που μεγαλώνει το παράνομο παιδί της κόρης της. H κόρη της είναι η Λόλα, τραγουδίστρια και πόρνη, με μόνιμο πελάτη, εραστή και πατέρα της κόρης της τον εργολάβο Σούκερτ (Μάριο Αντορφ). O διεφθαρμένος εργολάβος προσπαθεί να βγάλει πολλά λεφτά εκμεταλλευόμενος ένα μεγάλο οικοδομικό σχέδιο της πόλης και χρησιμοποιεί κάθε μέσο.
Το καμπαρέ-μπορντέλο όπου εργάζεται η Λόλα είναι ο μόνιμος χώρος διασκέδασης του δημάρχου και των δημοτικών συμβούλων του, εκείνων που θα αποφασίσουν για τα έργα που θα πέσουν στα χέρια του Σούκερτ. Τα σχέδιά του, όμως, πέφτουν πάνω στους ελέγχους και στην ακεραιότητα του Φον Μπομ. O Σούκερτ χρησιμοποιεί τη γοητεία της ερωμένης του, που είναι η Λόλα, για να σαγηνεύσει και να επηρεάσει τον Φον Μπομ. Του παρουσιάζεται απλώς ως μια γυναίκα, χωρίς να αφήσει να διαρρεύσει οποιαδήποτε πληροφορία για το ποια είναι στ’ αλήθεια. Εκείνος θα την ερωτευθεί και θα την αρραβωνιαστεί, χωρίς να γνωρίζει τι κρύβεται πίσω από την ταυτότητα της γυναίκας του.
Κάποια στιγμή η αλήθεια θα αποκαλυφθεί. O Φον Μπομ θα την αντιμετωπίσει συντετριμμένος και ο κόσμος γύρω του -τουλάχιστον όπως εκείνος τον γνωρίζει- θα καταρρεύσει. Οταν μάθει την αλήθεια, ο Φον Μπομ θα εξακολουθήσει να θέλει τη Λόλα κοντά του. θα προσπαθήσει -μάταια- να αποτρέψει τα σχέδια του Σούκερτ. Ολοι γύρω του είναι διεφθαρμένοι. O αντίπαλός του ελέγχει ακόμη και την τοπική εφημερίδα.
Ερωτική ίντριγκα
Ο Φον Μπομ θα υποχωρήσει όταν ο Σούκερτ τού αφήσει τη Λόλα και θα την παντρευτεί, παίρνοντας ως γαμήλιο ειρωνικό δώρο από τον αντίπαλο και ερωτικό του αντίζηλο, το κλαμπ, όπου η γυναίκα του τραγουδούσε και εκδιδόταν. H σχέση της Λόλας, ωστόσο, με τον Σούκερτ δεν πρόκειται να σταματήσει. Οι σχέσεις των τριών πλευρών του ερωτικού τριγώνου μετατρέπονται σε εμπορικές, καθαρά οικονομικές συναλλαγές με εκβιασμούς και πιέσεις, όπως αυτές που γνωρίζει καλά να χειρίζεται ο καπιταλιστής Σούκερτ.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Φασμπίντερ στη «Λόλα» συνδυάζει τις επιρροές από το χολιγουντιανό μελόδραμα και το φιλμ νουάρ, με την μπρεχτική απαισιόδοξη σκέψη για την κοινωνική πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, η «Λόλα» είναι μία από τις πιο «ανοιχτές» ταινίες του Φασμπίντερ, με τα εξωστρεφή της χρώματα και τη διασκεδαστική ερωτική ίντριγκα.