– Επιλέξατε ως θέμα της διδακτορικής σας διατριβής τα τραγικά γεγονότα του 1955 εις βάρος των Ελλήνων. Η δολοφονία του Χραντ Ντινκ, ενός Αρμένη που ήθελε να ζει στην πατρίδα του, θυμίζει τις βαρβαρότητες του ’50 και του ’60 που οδήγησαν στον οριστικό ξεριζωμό των Ελλήνων. Υστερα από αυτό πιστεύετε ότι μπορεί να αναγεννηθεί ο πολυμορφικός χαρακτήρας της Τουρκίας, ιδίως της Κωνσταντινούπολης, ότι είναι δυνατόν Τούρκοι, Κούρδοι, Ασσύριοι, Αρμένιοι και Εβραίοι να συνυπάρξουν με ίσους όρους;
– Πιστεύω ότι στις μέρες μας η συνύπαρξη βάσει των δημοκρατικών αρχών είναι εξαιρετικά δύσκολη στην Τουρκία. Η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει αξιόπιστες λύσεις ή προγράμματα μεταρρυθμίσεων, σχέδια που να διευκολύνουν τέτοιου είδους συνύπαρξη, ούτε καν για την κουρδική μειονότητα. Και όμως σε όλες τις τουρκικές μεγαλουπόλεις υπάρχει συσσώρευση Κούρδων μεταναστών, ενώ η κουρδική μειονότητα στο Ιράκ θα επηρεάσει άμεσα τις πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία. Νομίζω ότι μας περιμένουν δύσκολοι καιροί. Επειδή έχουμε διπλές εκλογές το 2007, ίσως η κυβέρνηση να εμφανίσει κι άλλες μεταρρυθμίσεις. Δυστυχώς, όμως, η πραγματική ισχύς ελέγχεται πάντα από το «βαθύ κράτος», από τον στρατό, τις μυστικές υπηρεσίες, τις κεμαλικές οργανώσεις και το δικαστικό σύστημα. Οπότε οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις εξαρτώνται από την έκβαση της πάλης εξουσίας μεταξύ κυβέρνησης και «βαθέος κράτους».
Οι μειονότητες
– Θυμίζουμε τα λόγια του Ντινκ σε κάποιο συνέδριο σχετικά με τη νοσταλγία των Τούρκων για το κοσμοπολίτικο παρελθόν τους: «Αντιμετωπίζουν τις μειονότητες λες και πρόκειται για αρχαιότητες. Δεν θέλουν να εξαφανιστούμε, γιατί είμαστε κάτι σαν μουσειακά εκθέματα. Δεν θέλουν όμως να μιλούμε ελεύθερα ούτε να μοιάζουμε υπαρκτοί», είχε παραπονεθεί. Πόσο ειλικρινής είναι σήμερα η νοσταλγία αυτή και κατά πόσο η τουρκική κοινή γνώμη είναι έτοιμη να ανεχθεί τις μειονότητες, τα έθιμα και την ιστορία τους;
– Δυστυχώς, βασικός στόχος του κατεστημένου μετά το πραξικόπημα του 1980 ήταν η δημιουργία μιας νεο-εθνικιστικής ισλαμικής κοινωνίας. Το στόχο τους τον πέτυχαν. Ετσι σήμερα έχουμε μια κοινωνία εξαιρετικά συντηρητική, καθόλου ανεκτική προς τις μειονότητες. Θα χρειαστεί χρόνος για να αλλάξει αυτό.
– Πιστεύετε ότι η δολοφονία του Ντινκ θα φοβίσει τους φιλελεύθερους διανοούμενους στην Τουρκία ή, αντιθέτως, θα τους εμψυχώσει; Θα υπερισχύσει το πρότυπο της κηδείας του Ντινκ με την παλλαϊκή συμμετοχή ή οι απειλές των δυνάμεων του σκότους;
– Στην Τουρκία σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, άνθρωποι απογοητευμένοι που έφυγαν. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που θέλουν να εργαστούν για μια κοινωνία πλουραλιστική και ανεκτική. Πολλοί επίσης περιμένουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Νομίζω πάντως ότι η τουρκική διανόηση έχει απογοητευθεί, δεν πιστεύει πια ότι κάτι θα αλλάξει σ’ αυτό τον τόπο. Εμένα με φοβίζει κυρίως ο τεράστιος όγκος αμόρφωτων ανθρώπων, που δεν κοινώνησαν καμίας παιδείας και δεν είναι ικανοί να διαμορφώσουν κριτική σκέψη.
– Πώς οραματίζεστε τη μελλοντική Τουρκία;
– Με περισσότερο γενναίους εισαγγελείς, που θα καταγγέλλουν και όσους εκφέρουν εθνικιστικό λόγο. Με περισσότερο θαρραλέες κυβερνήσεις, μη υποτελείς στο «βαθύ κράτος». Με πραγματική αντιπολίτευση και με εκπαιδευτικό σύστημα, βασισμένο στις δημοκρατικές αρχές, με πλουραλιστική διδασκαλία από δημοκράτες καθηγητές. Μια Τουρκία με πραγματική δημοκρατία.