Δεν πάει πολύς καιρός που σε επίσκεψη στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, από τα εκθέματα της ιστορικής περιόδου 1940-44 βρεθήκαμε ξαφνικά στα 1950 και τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο της Κορέας. Ελειπαν τα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου. Δεν είναι καταπληκτικό; Το γεγονός που σφράγισε τη μοίρα της μεταπολεμικής Ελλάδας απουσιάζει από το κατ’ εξοχήν σχετικό μουσειακό ίδρυμα της χώρας (κι όσοι έχουν περιηγηθεί στο φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου, θα έχουν διαπιστώσει ότι το σχετικό υλικό είναι πλούσιο). Αυτά, όχι για να θίξουμε μόνο το κενό ιστορικής μνήμης, αλλά και το επίπεδο της αντιμετώπισης της στρατιωτικής ιστορίας στη χώρα μας. Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Κλεμανσό «Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στα χέρια των στρατιωτικών», θα λέγαμε ότι η ιστορία του πολέμου, η στρατιωτική ιστορία, είναι και αυτή μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στα χέρια ερασιτεχνών και ιδεολογικά φορτισμένων ατόμων.
Μαρτυρίες και μελέτες
Τα καλά νέα είναι ότι η σειρά «Πόλεμος και στρατηγική», που εγκαινίασαν σχετικά πρόσφατα οι εκδόσεις Ιωλκός, φέρνουν κάτι φρέσκο σ’ αυτόν τον παρεξηγημένο στη χώρα μας τομέα. Προσεκτικά επιλεγμένοι τίτλοι, συναρπαστικές μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, αλλά και μελέτες ιστορικών σε φροντισμένες μεταφράσεις, άρτια επιμελημένες από έναν γνώστη του αντικειμένου, τον Δημήτριο Β. Σταυρόπουλο (τη γενική επιμέλεια της σειράς υπογράφει ο Κώστας Κοκκορόγιαννης). Ευτυχώς, διότι η στρατιωτική ιστορία στην Ελλάδα, παρά την πληθώρα των εντύπων (αλλά και βιβλίων) που κυκλοφορούν, ταλαιπωρείται από κακές μεταφράσεις και γενική προχειρότητα, αγκυλώσεις και διαστρεβλώσεις ενός κακώς εννοούμενου εθνοπατριωτισμού, συναισθηματικές υπερβολές και, βέβαια, ανακρίβειες. Ο πόλεμος όμως είναι ανθρώπινη υπόθεση, όσο κι αν συχνότατα έχει παραμέτρους οικονομικές και, ειδικά σήμερα, τεχνολογικές.
Σε κάθε περίπτωση, μεταξύ των δώδεκα τίτλων που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ιωλκός, μπορούμε να σταθούμε στο δίτομο «Ο πόλεμος στον κόσμο. Ο αιώνας του μίσους», που είναι ένα πραγματικό διαμάντι. Συγγραφέας του ο Νάιαλ Φέργκιουσον, καθηγητής του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης (και τακτικός αρθρογράφος των Financial Times). Ο Φέργκιουσον καταγράφει μοναδικά τον «πολεμικό 20ό αιώνα», πέρα όμως από ξερές συμβαντολογικές συνισταμένες, πίσω από τα γεγονότα, αναλύοντας, ανατέμνοντας. Στην παρούσα έκδοση βασίστηκε η σειρά ντοκιμαντέρ «The War of the World» του βρετανικού Channel Four. Ο Φέργκιουσον είναι βέβαια μια από τις πλέον ανανεωτικές φωνές της Ιστορίας σήμερα, από τη σειρά όμως δεν λείπουν και οι «κλασικοί»: η «Μάστιγα του Ναζισμού» του Λόρδου Ράσελ του Λίβερπουλ είναι όντως μια από τις πρώτες, εμβληματικές αναλύσεις των εγκλημάτων του Γ’ Ράιχ. Η σειρά περιλαμβάνει δύο τίτλους του Αγγλου Ντέιβιντ Ιρβινγκ, νοσταλγού του ναζισμού, ευτυχώς τα δύο πιο «σοβαρά» βιβλία του, τον «Πόλεμο των στρατηγών» και τον «Βομβαρδισμό της Δρέσδης». Το εξαιρετικό «Ολίσθημα του Τσόρτσιλ» του Αντονι Ρότζερς είναι το μόνο «ελληνικό» βιβλίο της σειράς αφού αφορά στο φιάσκο των Βρετανών στην Κω και τη Λέρο το 1943. Μιας και ο λόγος για φιάσκο: Το «Fiasco.
Ο αμερικανικός πόλεμος στο Ιράκ» του Τόμας Ρικς, ανταποκριτή της Washington Post, αποτελεί πλήρη καταγραφή του παρασκηνίου πίσω από το λουτρό αίματος στο Ιράκ.
Εννοείται ότι ο «Ιωλκός» επιμένει, ώς τώρα, σε ξένη στρατιωτική ιστορία, όπου είναι πιο ασφαλή τα πράγματα. Δεν πειράζει. Είναι μια αρχή, και μάλιστα σημαντική. Πάντως, στη χώρα μας η πρώτη, πολύ σημαντική, σειρά στρατιωτικής ιστορίας είναι αυτή που κυκλοφορεί από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Το υλικό είναι εκπληκτικό και ανάμεσα στους πολλούς τόμους της μπορεί κανείς να χτυπήσει «φλέβες». Ωστόσο, χρειάζεται επειγόντως «φρεσκάρισμα».