Τα θύματα της σταλινικής βίας δεν αποκαταστάθηκαν ακόμη…

Τα θύματα της σταλινικής βίας δεν αποκαταστάθηκαν ακόμη…

3' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο Γαβρίλης Λαμπάτος (ιστορικός) τη θυμάται καλά τη σκηνή. Ηταν λίγο μετά την ίδρυση της επιτροπής (1987) που άργησε πολύ να συσταθεί στην Ελλάδα και που τελικά δεν ολοκλήρωσε το έργο της – όπως θα ήθελαν τα μέλη της: «Ο Τάσος Βουρνάς, εκεί στο πατάρι του βιβλιοπωλείου των Τολίδη, τράβηξε από το συρτάρι ένα φάκελο με περίπου 30 σελίδες. Μας το έδειξε: «Είναι κι αυτό» μας είπε… Ηταν μια επιστολή, αυτοβιογραφική του Κώστα Σιαπέρα. Ο Σιαπέρας κι αν είναι ιστορία. Ανακριτής στην περίφημη 7η Μεραρχία του ΔΣΕ στην Ανατολική Μακεδονία. Εκεί έγιναν τα πιο σκληρά βασανιστήρια και πολλές εκτελέσεις για να δικαιολογηθούν οι στρατιωτικές αποτυχίες, για να πέσει σε «χαφιέδες» το βάρος της διαφαινόμενης ήττας. Ο Σιαπέρας πέρασε στη Βουλγαρία. Παντρεύτηκε Βουλγάρα και έκανε καριέρα ως εισαγγελέας. Οταν πήρε σύνταξη αποτραβήχτηκε σε ένα εξοχικό που είχε και άρχισε να γράφει την αυτοβιογραφία του. Στα μέσα του ’80 η βουλγαρική αστυνομία έκανε έφοδο στο σπίτι του. «Σύντροφε, τι είναι αυτά που γράφεις;» τον ρώτησαν. «Για προσωπική χρήση» απάντησε ο Σιαπέρας. Σε λίγες ώρες τον μετέφεραν στα σύνορα με την Ελλάδα. Ηρθε στην Αθήνα μόνο με τα ρούχα που φορούσε. Βρήκε τότε με κάποιο γνωστό τον Γ. Γεννηματά και του ζήτησε βοήθεια».

Θύτης και θύμα

Ο Σιαπέρας δεν ξέφυγε από τη μοίρα δεκάδων -ίσως και εκατοντάδων- αγωνιστών που έζησαν και τους δύο ρόλους: Του θύτη και του θύματος. Οταν όμως πληροφορήθηκε την πρωτοβουλία από στελέχη της Ανανεωτικής Αριστεράς να ανοίξει και στην Ελλάδα το θέμα της σταλινικής βίας και να δικαιωθούν μετά θάνατον δεκάδες αγωνιστές που πλήρωσαν με τη ζωή τους τις επιλογές μέρους της ηγεσίας του ΚΚΕ, ταχυδρόμησε τον φάκελο με τα στοιχεία (με τη δική του ενοχή!) στον Τάσο Βουρνά.

Αφορμή για τη δημιουργία αυτής της επιτροπής ήταν μια άλλη προσωπική ιστορία. Ο Γιάννης Δαμασκόπουλος, αντάρτης στα 18 του εκείνα τα χρόνια, γιος του Περικλή Δαμασκόπουλου. Ο πατέρας του ήταν από τα σημαντικά στελέχη του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Ο πατέρας είχε απομακρυνθεί το 1938 από το ΚΚΕ με αστείες δικαιολογίες, αλλά μετά τον κάλεσαν από το ΕΑΜ στο Καρπενήσι. Εμεινε εννέα μήνες στις ελεύθερες περιοχές. Πατέρας και γιος πολεμούσαν τους Γερμανούς, μέχρι που ο γιος κάτι άκουσε. Ρώτησε τον νονό του, που δεν ήταν άλλος από τον Πλουμπίδη. «Μην ανησυχείς, είναι καλά και πολεμάει» του απάντησε το στέλεχος του ΚΚΕ. Αλλά ο πατέρας του είχε ήδη δολοφονηθεί. Το 1983, ύστερα από πολύ αγώνα, ο Γιάννης πέτυχε την αποκατάσταση του πατέρα του με πόρισμα και ανακοίνωση από το ΚΚΕ εσωτερικού. Ηταν ο πρώτος από περίπου 200 αγωνιστές που ακόμη ζητούν δικαίωση. Και ο τελευταίος…

130 ονόματα

Η επιτροπή, που συστάθηκε με προσωπική μέριμνα του Βασίλη Νεφελούδη (ιστορικού στελέχους του ΚΚΕ και στη συνέχεια της Ανανεωτικής Αριστεράς) και στην οποία μετείχαν ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Γιώργος Ζαρογιάννης (καπετάνιος του ΕΛΑΣ), ο δημοσιογράφος Κώστας Αναστασιάδης, ο Γιάννης Δαμασκόπουλος, ο Γαβρίλης Λαμπάτος (τότε από τον «Ρήγα») και ο Τάσος Βουρνάς, κατέληξε (με τη βοήθεια του ιστορικού Δημήτρη Λιβιεράτου) σε ένα τελικό πόρισμα και μία λίστα από 130 ονόματα αγωνιστών που πρέπει να αποκατασταθούν ως θύματα της σταλινικής βίας.

Η επιτροπή σταμάτησε τις εργασίες της το 1988, λίγο πριν από την προσπάθεια «συνάντησης» του ΚΚΕ με το ΚΚΕεσ. Ωστόσο, η παρακαταθήκη της παραμένει ως ελάχιστη τιμή σε ανθρώπους που προσπάθησαν να χωρέσουν το όνειρο μιας καλύτερης ζωής σε μια σκληρή εποχή. Η σταλινική βία που απλώθηκε σε όλα τα προοδευτικά κομμουνιστικά κινήματα της Ευρώπης δεν ήταν ελληνικό φαινόμενο. Αλλά η αποκατάσταση των αγωνιστών που συκοφαντήθηκαν και εξοντώθηκαν δεν αφορά τον «Κόμπα» (Στάλιν), τον ατσαλένιο δικτάτορα… Μόνο τους συναγωνιστές τους.

Μπούλκες και Μπέλενε, δύο σκοτεινές υποθέσεις

Η επιτροπή εξέτασε και δύο ξεχωριστές και ακόμη σκοτεινές υποθέσεις. Την περίπτωση των πολιτικών προσφύγων στο Μπούλκες της (πρώην) Γιουγκοσλαβίας και τους «36» του νησιού Μπέλενε στον Δούναβη.

Στο Μπούλκες, όλοι οι κάτοικοι ήταν Γερμανοί και πολέμησαν με τα χιτλερικά στρατεύματα. Η πόλη μετά τον πόλεμο παραχωρήθηκε στους Ελληνες πολιτικούς πρόσφυγες. Περίπου 5.000 – 6.000 εγκαταστάθηκαν εκεί. Καθοδηγητής ορίστηκε ο Μιχάλης Πεκτασίδης (ανιψιός της Δόμνας, γυναίκας του ζαχαριαδικού Γιάννη Ιωαννίδη). Ο Πεκτασίδης, αφού χρησιμοποιήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, δολοφονήθηκε και αυτός. Η επιτροπή δεν κατάφερε να εξακριβώσει πόσοι από το Μπούλκες εξοντώθηκαν κατόπιν διαταγών του Γ. Ιωαννίδη και του Πέτρου Ρούσσου.

Τον Μάιο του 1947, στο στρατόπεδο του ΔΣΕ στην Μπερκοβίτσα (Βουλγαρία), δημιουργήθηκε με «άνωθεν» εντολή μία λίστα 100 «λυγισμένων». Σύμφωνα με το πόρισμα, από τον κατάλογο των «100» ο Ζαχαριάδης προσωπικά διάλεξε 36 ανθρώπους οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο περιβόητο νησί – κάτεργο στο Δούναβη, το Μπέλενε. Οποιος έμπαινε εκεί, δεν ξανάβγαινε ζωντανός. «Ούτε έμαθα ούτε άκουσα αν απόμεινε κανένας ζωντανός από κείνους τους «36»», καταλήγει στη γραπτή του μαρτυρία ο Κ. Σιαπέρας που είχε άμεση προσωπική αντίληψη της ανατριχιαστικής αυτής ιστορίας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή