Ποια ιδέα έχετε για το ελληνικό γκράφικ ντιζάιν; Μια χούφτα «μοδάτων» ντιζάινερ που κάνει το κέφι της παλεύοντας με τα κύματα μιας μικρής και συντηρητικής αγοράς; Ενας κλειστός κύκλος προικισμένων παιδιών που σκορπάει το ταλέντο του στη βαλκανική μας Ελλάδα;
Καλύτερα να ξεχάσετε ό,τι ξέρατε ή είχατε ακούσει. Πιστέψτε το, ζείτε στη χώρα του ανατέλλοντος ντιζάιν. Πριν από δύο εβδομάδες, «γραφείο της χρονιάς» στα European Design Awards αναδείχθηκε ένα ελληνικό, οι «Beetroot». Δεν έχει ξανασυμβεί. Και η Ελλάδα βρέθηκε στην τρίτη θέση με βάση τις διακρίσεις που απέσπασε, υποσκελίζοντας παραδοσιακές δυνάμεις του χώρου.
Ο ελληνικός θρίαμβος στη Στοκχόλμη είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Διεθνή περιοδικά και βιβλία περιλαμβάνουν όλο και συχνότερα δουλειές Ελλήνων δημιουργών. Ελληνες σχεδιαστές συμμετέχουν σε διεθνείς διαγωνισμούς, προσκαλούνται σε διεθνή συνέδρια και (το σημαντικότερο) προσεγγίζονται από διεθνείς εταιρείες και οργανισμούς για συνεργασίες.
Γιατί τώρα;
Ο Δημήτρης Φακίνος ανήκει στους διοργανωτές των ΕΒΓΕ (Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης) που έχουν ιστορία επτά ετών. Το σλόγκαν των φετινών βραβείων («Στη χώρα του ανατέλλοντος ντιζάιν») δεν είναι μία δήλωση αυταρέσκειας, αλλά αποτέλεσμα διαρκούς ενθάρρυνσης από ξένους ειδικούς, οι οποίοι βλέπουν στον δυναμισμό της ελληνικής σκηνής το καλύτερα φυλαγμένο μυστικό στον χώρο του επικοινωνιακού σχεδιασμού διεθνώς.
Αλλά τι άλλαξε τόσο γρήγορα στο ελληνικό ντιζάιν; Και γιατί τώρα; «Ο «επαναπατρισμός» μεγάλου αριθμού παιδιών που έζησαν σε χώρες του εξωτερικού για σπουδές», είναι ένας από τους βασικούς λόγους, υποστηρίζει ο Δημήτρης Φακίνος. Ακόμα, «η δημιουργία δύο-τριών «πυρήνων» από τον ιδιωτικό τομέα που σήκωσαν πάνω τους την ευθύνη να δημιουργήσουν «δράσεις» και γεγονότα με εκπαιδευτικό χαρακτήρα για τους νεότερους». Ο κ. Φακίνος αναφέρεται σε συνέδρια, ημερίδες και εκθέσεις αλλά και στην καθιέρωση των ΕΒΓΕ «που πέτυχαν να συγκεντρώσουν, να καταγράψουν, να αναδείξουν, να προάγουν την ελληνική δημιουργικότητα και παράλληλα να εκπαιδεύσουν την αγορά». Και κάτι που λίγοι, εκτός χώρου, μπορούν να φανταστούν. «Το τμήμα «Εικόνας και ταυτότητας» των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας έφερε μαζί για πρώτη φορά ένα μεγάλο για τα ελληνικά δεδομένα αριθμό νέων κυρίως γραφιστών που με την καθοδήγηση της επικεφαλής Θεοδώρας Μάντζαρη ασχολήθηκε διεξοδικά με ένα project διεθνούς απήχησης. Μετά τους Αγώνες τα παιδιά αυτά αξιοποίησαν την εμπειρία τους και συνήθως με κερδισμένη την ελληνική γραφιστική πραγματικότητα».
Επιπλέον προσπάθεια
Ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, συνιδρυτής του θεσσαλονικιώτικου γραφείου «Beetroot» έχει τη δική του εξήγηση για το ελληνικό boom. «Στην Ελλάδα και στη Θεσσαλονίκη, σε μία διαφορετική κλίμακα, προσπαθούμε ακόμα περισσότερο σε σχέση με τους Ευρωπαίους ή τους Αθηναίους, γιατί και με τη μία και με την άλλη ιδιότητα, οφείλουμε να αποδείξουμε πράγματα επειδή βρισκόμαστε στην περιφέρεια των όσων συμβαίνουν». Ο Γιάννης Κουρούδης της «Κ2 Design» που έδειξε με το rebranding των προϊόντων της εταιρείας «Κορρές» τι μπορεί να κάνει το ντιζάιν, προσθέτει ότι «τα τελευταία χρόνια έχει εκπαιδευθεί μία νέα γενιά πελατών, η οποία αναζητά το ποιοτικό ντιζάιν».
Η Θεσσαλονίκη μπροστά
Στα φετινά ΕΒΓΕ τα πέντε από τα επτά μεγάλα βραβεία κατέληξαν σε γραφεία της Θεσσαλονίκης.
Σύμπτωση; Καθόλου. Για τους ανθρώπους του χώρου είναι κοινό μυστικό: η Θεσσαλονίκη δεσπόζει στο γκράφικ ντιζάιν στην Ελλάδα. Ακούγεται παράδοξο. Θα περίμενε κανείς ότι τα σκήπτρα θα κρατούσε η Αθήνα, εκεί που συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Ενας Αθηναίος, ο Δημήτρης Φακίνος, επιχειρεί να μας διαφωτίσει. «Υπάρχουν πολλές θεωρίες», μας λέει, και σπεύδει να αποδώσει το φαινόμενο σε δύο βασικούς παράγοντες. «Στην ύπαρξη φορέων στην πόλη (Μουσείο Ντιζάιν, Διεθνές Συνέδριο Τυπογραφίας) που δρουν εκπαιδευτικά και στο μέγεθος της αγοράς της Θεσσαλονίκης: ούτε πολύ μεγάλη ώστε να ασκεί την αφόρητη πίεση που ζουν οι δημιουργοί στην Αθήνα, ούτε πολύ μικρή για να μη δίνει τις ευκαιρίες για ανάπτυξη. Ισως επίσης και η νοοτροπία της αγοράς που σύμφωνα με τους Αθηναίους μεταφράζεται σε πιο ανθρώπινους ρυθμούς».