Ελληνικό άστυ και Οθωμανοί

2' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πάνος Τσολάκης

«Οθωμανικά διοικητήρια στον ελλαδικό χώρο, 1850-1912»

Εκδ. University Press Studio, σελ. 205.

Μεγάλη και σημαντική συνδρομή στη μελέτη της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της οθωμανικής Ελλάδας προσφέρει η μελέτη του καθηγητή Πάνου Τσολάκη για τα «Οθωμανικά Διοικητήρια στον ελλαδικό χώρο». Τα αποτελέσματα της έρευνάς του στη Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Ηπειρο και Κρήτη αποτυπώθηκαν σε αυτήν την έκδοση του θεσσαλονικιώτικου οίκου University Studio Press, που είναι ιδιαίτερα ελκυστική, καθώς περιλαμβάνει πλούσια εικονογράφηση με αρχειακό υλικό αλλά και σύγχρονες φωτογραφίες (γι’ αυτό η τιμή του βιβλίου διαμορφώθηκε στα 33 ευρώ).

Ο αρχιτέκτων Πάνος Τσολάκης, με το συστηματικό ερευνητικό ενδιαφέρον του τα τελευταία χρόνια για τη Δυτική Μακεδονία (κυρίως για την Καστοριά), επεκτείνει σε αυτή τη μελέτη τη ματιά του στις ελλαδικές περιοχές που ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος σταδιακά από το 1881 (Θεσσαλία και Αρτα) έως το 1912 με την Κρήτη και τις υπόλοιπες περιοχές. Μας καλεί να δούμε ως κομμάτι της αστικής τοπιογραφίας μας τη δημόσια αρχιτεκτονική που γεννήθηκε μέσα από τα εκσυγχρονιστικά μέτρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο δεύτερο ήμισυ, κατά κύριο λόγο, του 19ου αιώνα. Οι μεταρρυθμίσεις των Οθωμανών (Τανζιμάτ) αρχίζουν με ειδικό φιρμάνι το 1839 και ολοκληρώνονται με το σύνταγμα του 1876. «Αποφασιστικό ρόλο για την ανοικοδόμηση πολλών Διοικητηρίων έπαιξε και ο νόμος «Περί Βιλαετίων» του 1867», όπως σημειώνει στον πρόλογό του ο καθηγητής της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Αργύρης Π. Π. Πετρονώτης.

Ο Πάνος Τσολάκης, οργανώνοντας και ελέγχοντας το υλικό της έρευνάς του, μας οδηγεί στις μικρές και μεγαλύτερες «πρωτεύουσες» των οθωμανικών, τότε, επαρχιών: Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Νεάπολη Λασιθίου, Βάμος Χανίων, Σάμος, Χίος, Ρόδος, Μυτιλήνη, Λήμνος, Ιωάννινα, Τρίκαλα, Λάρισα, Καρδίτσα, Πρέβεζα, Μαργαρίτι Θεσπρωτίας, Πωγωνιανή Ιωαννίνων, Κομοτηνή, Ξάνθη, Σέρβια, Δράμα, Ελασσόνα, Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Σέρρες (φωτ.), Θάσος, Βέροια, Φλώρινα, Κιλκίς, Γιαννιτσά, Κατερίνη, Εδεσσα, Καστοριά.

Τα περισσότερα από τα διοικητήρια αυτά, που χτίστηκαν τα περισσότερα μετά το 1850 – 70, αντανακλούν τον ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό της Αυτοκρατορίας, αφού εγκαταλείπουν τον «οθωμανικό» ρυθμό και υιοθετούν τον εκλεκτικισμό και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση της Λάρισας, τον αμιγή νεοκλασικισμό.

Η έρευνα του Πάνου Τσολάκη κατέγραψε 35 διοικητήρια εκ των οποίων μόνο τα 20 σώζονται. «Τα υπόλοιπα έχουν καταστραφεί και τα γνωρίζουμε μόνο από φωτογραφίες και τοπογραφικά διαγράμματα», λέει ο συγγραφέας. Κύριο έναυσμα για τη μελέτη αυτή είναι, όπως, λέει το ενδιαφέρον του να μελετήσει την ανάπτυξη των αστικών μας κέντρων τις τελευταίες δεκαετίες της οθωμανικής διοίκησης, περίοδος κατά την οποία παρατηρείται διεθνώς μια αναγέννηση των πόλεων με ένα σχεδόν παγκοσμιοποιημένο modus vivendi των μεσαίων τάξεων.

Με το βιβλίο αυτό ανοίγει ένα ακόμη παράθυρο στη μελέτη της αστικής ιστορίας του ελλαδικού χώρου με έμφαση στην ελλιπώς μελετημένη οθωμανική περίοδο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή