Ελένη Γκίκα: «Υγρός χρόνος». Εκδόσεις «Αγκυρα», 2008, σελ. 246.
Η Ελένη Γκίκα έχει διαμορφώσει ένα δικό της ποιητικό σύμπαν, για να εκφράσει την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου. Την ποιητική γραφή της τη μεταφέρει και στα πεζογραφήματά της. Γιατί η ποίηση είναι πρώτα λειτουργία σκέψης και ζωής και ύστερα λόγος. Και όπως είπε ο Bachelard, μόνο η ποίηση μπορεί να φτάσει στα ακρότατα βάθη της ψυχής. Ετσι, διαβάζοντας τα μυθιστορήματά της, βιώνει και ο αναγνώστης την προσωπική του κάθαρση, γιατί συμμετέχει με τα προσωπικά του τραύματα και τις δικές του αγωνίες.
Και στα προηγούμενα μυθιστορήματά της, αλλά και στο καινούργιο, «Υγρός χρόνος», υπάρχει η ίδια ελλειπτική, ποιητική γραφή. Τα πρόσωπά της, ροϊκά, σχεδόν αβέβαια, σαν ημιτελή, περιφέρουν από βιβλίο σε βιβλίο την κατακερματισμένη ψυχικότητά τους, πρόσωπα εύθραυστα, που καλούν τον αναγνώστη να συμπληρώσει τον ελλιπή λόγο τους, να επουλώσει τις ανοιχτές πληγές τους, να βιώσει τον απόλυτο ανεκπλήρωτο έρωτά τους που χάθηκε στις ρωγμές της καθημερινότητας. Ο Αγγελος του «Υγρού χρόνου», αυτός ο εύθραυστος πρίγκιπας, ο μοναχικός και υποθηκευμένος, πιστεύω πως περισσότερο πνίγηκε στις ρωγμές της καθημερινότητας παρά στη θάλασσα του αστυνομικού ρεπορτάζ.
Η γραφή της, αναλυτική, αυτοσαρκαστική τις περισσότερες φορές, καταλυτική, αυτοαπορριπτική, ξεκινάει από τα πιο απλά καθημερινά πράγματα, από τις ασήμαντες κινήσεις της συνήθειας, για να φτάσει στις μεγάλες αλήθειες, στα μεγάλα πάθη, στο μέγα μυστήριο της ζωής και του θανάτου. Μια γραφή που κατέχει τον απόλυτο έλεγχο και πατάει σε στέρεο ρεαλισμό – και ας είναι γραφή αφαιρετική.
Το μυθιστόρημα «Υγρός χρόνος» είναι το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας πένθους. Ενας άνδρας πνίγεται στη θάλασσα και η Μάνια, δημοσιογράφος του αστυνομικού ρεπορτάζ, καλείται να καλύψει το συμβάν. Αυτός είναι ο φαινομενικός άξονας του βιβλίου. Γιατί υπάρχει και μια αμφισβήτηση εκεί, αν είναι αληθινός ο πνιγμός, αν είναι ο συγκεκριμένος άνδρας, Αγγελος – Αχιλλέας Κομνηνός, ετών 52, ιατρός. Ολα αμφισβητούνται στο μυθιστόρημα και όλα είναι έτοιμα να αυτοαναιρεθούν, εκτός από τη μεγάλη, την απόλυτη αγάπη, που μας αποκαλύπτεται σταδιακά και αποσπασματικά μέσα από τον λόγο καταξιωμένων διεθνώς ποιητών και συγγραφέων, σαν να είναι η αγάπη αυτή η προέκτασή τους.
Η Μάνια, μια γυναίκα «γεμάτη μανία και πάθος. Που δεν το δείχνει, αλλά το φοβάται. Που δεν θέλει να είναι αυτή που θα αφηγηθεί», αλλά αφηγείται. Θα μας παγιδέψει στα δίχτυα αυτού του μεγάλου, του θανάσιμου έρωτα, σκιαγραφώντας πρόσωπα και καταστάσεις πότε με σαρκασμό και βιαιότητα και πότε με τρυφερούς τόνους ενός αβάσταχτου σπαραγμού.
Γύρω από τη Μάνια ένα σωρό άλλα γυναικεία πρόσωπα, η Σαβίνα, η Λόλα, η Μόνα, η Πετρούλα Πιέτρη, που μοιάζουν υποκατάστατα δικά της, λες και όλες μαζί αποτελούν το ένα και μοναδικό γυναικείο πρόσωπο που κομματιάστηκε σε πολλά και μέσα από το καθένα βιώνει τον απόλυτο σπαραγμό και τον απόλυτο έρωτα.
Μαζί με τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, η Σύλβια Πλαθ και ο Τεντ Χιουζ με την εξαίσια ποίηση του δικού τους σπαραγμού. Με τον δικό της θάνατο να μετεωρίζεται στο χείλος των λέξεων. Ενας θάνατος πλανιέται στο μυθιστόρημα, περιπλεγμένος άλυτα με την ευλογία του έρωτα. Ενας θάνατος κάνει τις σελίδες πιο ζωντανές, κάνει τους ζωντανούς πιο ευγνώμονες για τη δωρεά της ζωής τους. Κι ανάμεσα στις ποιητικές αυτές συρραφές που δομούν αργά και σταθερά τον κορμό του μυθιστορήματος, παρεμβάλλονται κομμάτια, σαν ημερολογιακά, του πνιγμένου, για να μας δώσουν το δικό τους πρόσωπο, το δικό του μαρτύριο που τον οδήγησε στον πνιγμό. Σημειώσεις σκόρπιες σαν αφημένες στον άνεμο, με την υπογραφή ο Κανένας.
Ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο Ζακ Πρεβέρ, ο Σεμπρούν, ο Μπόρχες, ο Γιάλομ και αμέτρητοι άλλοι κοσμούν με τη σοφία τους και την ποίησή τους το μυθιστόρημα. Ομως, τα επιλεγμένα κείμενά τους αποκτούν μια οργανική σημασία, γιατί τα δύο πρόσωπα που αποτελούν τον άξονα του έρωτα και του θανάτου μέσω αυτών των κειμένων επικοινωνούσαν, σαν να ήταν η ζωή τους μια προέκταση εκείνων.
«Οταν διαβάζω Ρεμπώ, θα σε θυμάμαι», λέει εκείνη, ή «θα σε θυμάμαι σαν τον Ρεμπώ». Και αυτό μας δίνει την εικόνα ενός άντρα χαμένου στις αδυναμίες του, στην ευφυΐα του, στα πάθη του, στην αυτοκαταστροφή του.