«Μεγαλόβρυσον- Χωρίον της επαρχίας Αγυιάς (Αγιάς) του νομού Λαρίσσης, αποτελούν ιδίαν ομώνυμον κοινότητα. Κείται προς Β. της Αγυιάς, εις απόστασιν μίας ώρας επί των πλευρών της Οσσης και έχει ακμαίαν κτηνοτροφίαν και σηροτροφίαν, ταχυδρομικόν και τηλεφωνικόν γραφείον και δημοτικόν σχολείον. Παλαιότερα ωνομάζετο Νιβόλιανη. Κάτοικοι 941 (1928)».
(Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 1931)
Επισκέφθηκα το Μεγαλόβρυσο για πρώτη φορά πριν από 10 χρόνια και έφυγα με ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και λύπης. Χαράς γιατί είχα εντυπωσιαστεί από την ομορφιά του τόπου και λύπης γιατί αυτό το όμορφο μέρος είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί. Σήμερα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη και το χωριό κατοικείται πάλι χωρίς όμως να έχει, όπως παλιά, «ακμαίαν κτηνοτροφίαν και σηροτροφίαν».
Το Μεγαλόβρυσο λοιπόν βρίσκεται σε ύψος 600 περίπου μέτρων, στις Ν.Α. πλαγιές του Κισσάβου. Είναι κτισμένο σε δύο λοφοσειρές που τις διασχίζει μια ρεματιά και απέχει 7 χλμ. από την Αγιά και 43 χλμ. από τη Λάρισα.
Το πότε κτίστηκε το χωριό δεν είναι είναι γνωστό. Ξέρουμε μόνον πως προϋπήρχε της κατάκτησης της Θεσσαλίας από τους Τούρκους το 1393. Η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως κτίστηκε μεταξύ 11ου και 13ου αι. από γεωργοκτηνοτρόφους που κατέβηκαν εκεί από τη σημερινή Σερβία μετά τον 11ο αι., εξ ου και το σλάβικο τοπωνύμιο Νιβόλιανη. Οι ντόπιοι θεωρούν ότι Νιβόλιανη σημαίνει ουράνια πόλη. Ομως ο Γιάννης Κορδάτος στην «Ιστορία επαρχίας Βόλου και Αγιάς» γράφει τα εξής:
«Ο Vasmer ετυμολογεί αυτό το τοπωνύμιο από το σλαβικό Nevoljane που θα πει κακοτοπιά, μέρος φτωχό και επικίνδυνο. Αλλοι, όμως, που ξέρουν καλά σλαβικά μού είπαν πως σημαίνει σκλάβοι-δούλοι, άρα Σκλαβοχώρι. Οι παλαιοί πάλι Νεβολιανίτες παραδέχονταν μεν πως το όνομα του χωριού τους είναι σλαβικό, μα του έδιναν τη σημασία Ουρανία».
Το Μεγαλόβρυσο, όπως πολλά μέρη της Ελλάδος γνώρισε δόξες και καταστροφές. Κι ανατρέχουμε στο βιβλίο του Κορδάτου:
«Πιο πάνω από τον Αγιόκαμπο σε ένα οροπέδιο που σχηματίζει μια βουνοκορφή του Κισσάβου είναι το χωριό Νεβόλιανη που στα τελευταία χρόνια μετονομάστηκε Μεγαλόβρυσο. Βρίσκεται μίαν ώρα μακριά από την Αγιά κι έχει ωραία θέα. Βλέπει κανείς από τη Νεβόλιανη το Αιγαίο κι ένα κομμάτι του Ποριού. Εχει νερά τρεχούμενα και τα παλιά σπίτια του μαρτυρούν πως στο μέρος αυτό παλαιότερα ήταν ένα μεγάλο χωριό, ίσως το πρώτο χωριό της σημερινής περιοχής της Αγιάς. Είχε ακουστά χαλκοματάδικα και υφαντουργεία. Οι Αγιώτες για πολλά χρόνια που η Αγιά ήταν ακόμα μικρό χωριό, πλήρωναν φόρο στους Νεβολιανώτες και τον φόρο αυτό τον λέγανε κανίσκια, ονομασία φράγκικη».
Εξαιρετικό κλίμα
Ο Αγιώτης δάσκαλος Γ. Δ. Καρτερός που επισκέφθηκε το Μεγαλόβρυσο στις 19 Σεπτεμβρίου του 1890 για τις εξετάσεις του Δημοτικού Σχολείου περιγράφει σχεδόν ποιητικά το χωριό:
«Γενικώς περί Νιβόλιανης χαράσσω τας εξής σειράς: προ 400 ετών αύτη ήτο πρωτεύουσα της επαρχίας Αγυιάς, είχε 500 οικογενείας, εν αυτή εγίνετο εβδομαδιαία αγορά, αλλά τη ενεργεία κυρ-Γεώργου τινός Αγυιώτου μετηνέχθη η αγορά αύτη εις Αγυιάν, ήτις είχε μόνον ολίγα καλύβια ένθα παρέμειναν εν καιρώ χειμώνος οι γεωργοί, οι δε κτηματίαι κατώκουν εις Νιβόλιανην… Κατέχει δε αύτη τοποθεσίαν ένθα το βλέμμα του επισκέπτου επαναπαύεται καταγοητευμένον εκ της μεγαλοπρεπούς και πολυχρόου χλαμύδος της φύσεως, δεν στερείται δε και υδάτων αφθόνων και αξίων λόγου ποθητών μεγίστων μάλιστα εν ώρα θέρους».
Σήμερα, οι ομορφιές αυτές παραμένουν. Εξάλλου το Μεγαλόβρυσο ήταν θέρετρο ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας και λόγω του καλού του κλίματος. Κατά την επιδημία χολέρας στη Λάρισα το 1814 ο γιος του Αλή Πασά, ο Βελής παράτησε την πόλη και με τους ανθρώπους του και το χαρέμι του πήγε στην περιοχή τον Ιούλιο κι έφυγε τον Δεκέμβριο.
Αξιοθέατα
Το Μεγαλόβρυσο χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακός οικισμός, ακόμη και τα σπίτια του χαρακτηρίζονται από ομοιομορφία ως προς το χρώμα τους. Η βρύση «Μεσοχώρι» κοσμεί το χωριό, ενώ η πηγή «Μεγάλη Βρύση» που το υδρεύει και το αρδεύει, θα αποζημιώσει τον επισκέπτη που έχει πρόσβαση τόσο με τα πόδια όσο και με το αυτοκίνητο. Η θέα από τη θέση «Καραούλι», 200 μ έξω από το χωριό είναι εξαιρετική. Από το χωριό έχετε θέα στο Αιγαίο, τον κάμπο της Αγιάς, το Μαυροβούνι, το Πήλιο, τον Θεσσαλικό Κάμπο, τις Σποράδες και με καθαρή ατμόσφαιρα τη Χερσόνησο του Αθω.
Τέλος, αξίζει να επισκεφθείτε την Μονή της Παναγιάς (Κοιμήσεως Θεοτόκου). Είναι μοναστήρι της βυζαντινής εποχής, χωρίς μοναχούς σήμερα.
Το καθολικό είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με πεσσοστοιχίες, νάρθηκα και εξωτερική στοά, κατάγραφο με τοιχογραφίες του 1639 και ενδιαφέρον ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου ανάγεται στη βυζαντινή περίοδο, όπως δείχνει η τοιχοδομία του.
Το χωριό δεν έχει υποδομή για να μείνετε. Ο πιο κοντινός ξενώνας βρίσκεται στο Μεταξοχώρι (6 χλμ. απόσταση).