Ο δρ Μανώλης Καμβυσέλης πηγαίνει κάθε μέρα στο φημισμένο ΜΙΤ της Βοστώνης με το ποδήλατο. Η τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε μαζί του πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής: λίγο πριν μπει στο εργαστήριο, διευκρίνισε ότι όση ώρα κουβεντιάζαμε, ποδηλατούσε για τη δουλειά του. Ο δρ Καμβυσέλης (ή Dr. Manolis Kellis) είναι Associate Professor of Computer Science, μέλος του Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory και του Broad Institute of MIT & Harvard, όπου διευθύνει το MIT Computational Biology Group. Η συζήτηση αυτή έγινε με αφορμή το βραβείο «Νίκη 2011» από το ινστιτούτο ΑΙΤ-Αthens Information Technology για τη συνεισφορά του στην κατανόηση του ανθρώπινου γονιδιώματος.
«Ως καθηγητής Πληροφορικής στο ΜΙΤ», μας είπε, «ο σκοπός μου είναι η συστηματική κατανόηση του ανθρώπινου γονιδιώματος αναπτύσσοντας καινούργιες τεχνικές πληροφορικής. Το διδακτορικό μου είναι στην Πληροφορική, υπάγομαι σε τμήμα Πληροφορικής και οι σπουδαστές μου είναι σπουδαστές Πληροφορικής. Μέσα από διάφορες εργασίες λοιπόν, στους τομείς υπολογιστικής γεωμετρίας, ρομποτικής όρασης, τεχνητής νοημοσύνης και αποκεντρωμένου ελέγχου, έψαχνα πώς μπορούμε μέσω των υπολογιστών να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας».
Αλυτο πρόβλημα
Ο δρ Καμβυσέλης γοητεύθηκε από τη θεωρία της εξέλιξης στη βιολογία. «Ναι, διότι με τους πιο απλούς κανόνες όχι μόνο περιγράφει τον βιολογικό κόσμο, αλλά κάνει προβλέψεις για ενδιάμεσους οργανισμούς και ζώα, που ακόμα τώρα ανακαλύπτουμε. Ο σκοπός της έρευνας του ανθρώπινου γονιδιώματος δεν ήταν απλώς να συλλέξουμε όλα τα γράμματα του «βιβλίου του DNA» αλλά το επόμενο στάδιο: να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η γλώσσα του προγραμματισμού του ανθρώπινου γονιδιώματος, πώς καταγράφονται κυκλώματα λειτουργίας των διαφόρων κυττάρων, πώς καταφέρνουν με ένα κοινό γονιδίωμα να έχουν εντελώς διαφορετικές λειτουργίες. Η κατανόηση του ανθρώπινου γονιδιώματος είναι ίσως το μεγαλύτερο άλυτο πρόβλημα της εποχής μας, που όμως δεν περιορίζεται απλώς στον βιολογικό τομέα αλλά περνάει στη σφαίρα της πληροφορικής».
Τα διάφορα κομμάτια της έρευνας του δρος Καμβυσέλη ενώνονται σε ένα θέμα: στην κατανόηση των ανθρώπινων ασθενειών. «Μπορεί να είμαστε 99,9% ίδιοι ο ένας με τον άλλον, αλλά αυτό το 0,1% πολλαπλασιασμένο με 3 δισεκατομμύρια γράμματα προκαλεί χιλιάδες διαφορές. Οι περισσότερες από αυτές δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο, αλλά μερικές αλλάζουν τον τρόπο που μας επηρεάζουν οι ασθένειες ή τον τρόπο που αντιδρούμε στα φάρμακα. Ερμηνεύοντας το γονιδίωμα και τα κυκλώματα των κυττάρων, προσπαθούμε να καταλάβουμε τι πιθανότητες έχει ο καθένας από εμάς να προσβληθεί με καρκίνο, διαβήτη, Αλτσχάιμερ, ηπατίτιδα και πολλές άλλες ασθένειες με γενετική βάση. Προσπαθούμε επίσης να καταλάβουμε τη γενομική βάση της κάθε ασθένειας: ποια γονίδια είναι υπεύθυνα και ποιες λειτουργίες έχουν αλλοιωθεί. Τέλος, προσπαθούμε να προβλέψουμε ποια επέμβαση θα έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα θεραπείας σε κάθε ασθενή, ανάλογα με το πώς υπολογίζουμε ότι λειτουργεί η ασθένεια σε αυτόν».
Σύμφωνα με τον δρα Καμβυσέλη, «υπάρχει τεράστια πρόοδος στην ανάγνωση των ηλεκτρονικών πια σημάτων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ισως δεν είμαστε μακριά από ένα μέλλον όπου οι υπολογιστές θα λαμβάνουν εντολές απευθείας από τον εγκέφαλο του χρήστη, και μια τέτοια σύνδεση θολώνει τα όρια ανάμεσα στη φυσική και την τεχνητή νοημοσύνη.
Θέματα μεταφυσικής
»Η μίμηση της ανθρώπινης σκέψης και νοημοσύνης από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μάς στερεί πια τη μοναδική μας θέση ως το μόνο συνειδητό ον. Ξαφνικά διεισδύουμε σε θέματα μεταφυσικής, ακόμα και θρησκείας. Οσο όμως περισσότερο κατανοούμε τι μας κάνει ανθρώπους τόσο περισσότερο θαυμάζουμε και σεβόμαστε το τέλειο της δημιουργίας. Και καθώς προχωρούν η ανθρώπινη γνώση και επιστήμη, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ένας περήφανος παντοκράτωρ Θεός μάς κοιτά και χαμογελά. Πού και πού μας δείχνει και τον δρόμο».