«Η Μήτηρ μας, Αικατερίνη Τρικούπη, το γένος Νικολάου Μαυροκορδάτου (1800-1871)»
Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2012
Δεν έχουμε πολύ συχνά πρόσβαση σε ανέκδοτα, προσωπικά κείμενα Ελληνίδων του 19ου αιώνα. Το ανέκδοτο κείμενο της Σοφίας Τρικούπη (1838-1916) για την αγαπημένη της μητέρα Αικατερίνη Τρικούπη (1800-1871) εκδόθηκε τον Φεβρουάριο από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής (Μπενάκειος Βιβλιοθήκη, Αρχείο Κ. Τρικούπη) με την ευκαιρία της έκθεσης που διοργανώνει το Ιδρυμα στην αίθουσα Ελευθερίου Βενιζέλου της Βουλής των Ελλήνων με τίτλο «Χαρίλαος Τρικούπης: έκθεση ιστορικών κειμηλίων της οικογένειας Τρικούπη».
Και είναι ένας μικρός θησαυρός, 29 μόλις σελίδων, που ξεχειλίζει από αγάπη και εικόνες από την Πόλη, το Ναύπλιο, το Λονδίνο και την Αθήνα της εποχής, τους τέσσερις τόπους που σημάδεψαν τη ζωή αυτής της σημαντικής γυναίκας.
Η Αικατερίνη Τρικούπη γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1800. Καταγόταν από τη μητέρα της από την ηγεμονική οικογένεια Καρατζά και από τον πατέρα της από την οικογένεια των Μαυροκορδάτων. Η Αικατερίνη ήταν κόρη του εγγονού του πρώτου πρίγκιπα Μαυροκορδάτου. Ο πατέρας της Νικόλαος (1744-1818), ο παππούς του Χαρίλαου Τρικούπη, υπήρξε λόγιος και υψηλόβαθμος αξιωματούχος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ενώ η μητέρα της Σμαράγδα ήταν κόρη του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικολάου Καρατζά.
Διαβάζουμε πως όταν ξεκίνησε η ελληνική Επανάσταση η Αικατερίνη ζούσε στην Κωνσταντινούπολη με τη μητέρα της και τη μικρότερη αδελφή της. Κατά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου είδε το σπίτι της να παραβιάζεται και τον αδελφό του πατέρα της ανασκολοπισμένο. Κατόρθωσε να γλιτώσει τη σύλληψη καταφεύγοντας στο σπίτι ενός Αγγλου ιερέα.
Στη λιλιπούτεια αυτή έκδοση υπάρχει μια συναρπαστική αφήγηση της περιπετειώδους φυγής στην Ελλάδα. Με τη βοήθεια του ιερέα αυτού, του αδελφού της Αλέξανδρου αλλά και του Σπυρίδωνα Τρικούπη, κατάφερε να διαφύγει από την Κωνσταντινούπολη, έχοντας μαζί τη μητέρα και την αδελφή της. Εφτασε στο Ναύπλιο τον Οκτώβριο του 1825.
Τον Ιανουάριο του 1826 παντρεύεται στο Ναύπλιο τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, γάμος που είχε συμφωνηθεί από τον αδελφό της και τον Τρικούπη όσο η ίδια ήταν στην Πόλη. Πάντως η σχέση τους ήταν κάτι περισσότερο από ένα συνοικέσιο. Γράφει για την πρώτη τους συνάντηση η Σοφία Τρικούπη: «Παραδόξως όμως μόλις μακρόθεν συνηντήθησαν τα βλέμματά των κατά την ώρα της υποδοχής εγεννήθη εκατέρωθεν αίσθημα διαρκέσαν μέχρι του τέλους της ζωής των».
Η Αικατερίνη Τρικούπη δεν ήταν μια τυχαία γυναίκα. Καλλονή της εποχής, μορφωμένη και εξαιρετικά κοινωνική ήταν αυτό που θα λέγαμε σήμερα «role model». Το αφήγημα της κόρης της χωρίς να γίνεται ποτέ υπερβολικά συναισθηματικό ξετυλίγει το κουβάρι της πολυκύμαντης ζωής της, χαρίζοντας σε μας ολοζώντανο το κάδρο μιας ολόκληρης εποχής. Ευτυχώς όλοι οι χυμοί της γλώσσας βρίσκονται εκεί, ανέγγιχτοι. Την ευθύνη της μεταγραφής είχε η παλαιογράφος Λένα Κορομηλά, ενώ τη γενική επιμέλεια της έκδοσης η ιστορικός Ελλη Δρούλια.