Το ελληνικό κράτος δίνει πάνω από 50.000 ευρώ για τις σπουδές ενός φοιτητή του ΕΜΠ. Πρόκειται για το ακριβότερο πτυχίο ανά πανεπιστήμιο. Ομως, οι αυξομειώσεις είναι έντονες. Ενδεικτικά, στο ίδιο ίδρυμα για κάθε πτυχίο στους μεταλλειολόγους ΕΜΠ το κράτος δίνει συνολικά 69.000 ευρώ, ενώ για τους ηλεκτρολόγους ΕΜΠ 17.300 ευρώ. Ακριβότερη όλων είναι η Ιατρική Αθηνών, στην οποία το κόστος για τη λήψη πτυχίου φθάνει τις 95.000 ευρώ. Στον αντίποδα, μεταξύ των εμβληματικών σχολών, στη Φιλολογία Αθηνών ένα πτυχίο κοστίζει 8.100 ευρώ, ενώ στη Νομική Αθηνών 9.180. Το πιο «οικονομικό» πανεπιστήμιο είναι το Δυτικής Ελλάδας, όπου οι σπουδές κάθε φοιτητή έως την αποφοίτησή του κοστίζουν στο κράτος περίπου 5.000 ευρώ.
Την ίδια στιγμή χιλιάδες είναι οι άνεργοι πτυχιούχοι ΑΕΙ, ενώ πολλοί παίρνουν τον δρόμο της μετανάστευσης. Ενδεικτικό είναι ότι το 2007, 1.554 Ελληνες γιατροί ζούσαν και εργάζονταν σε γερμανικά νοσοκομεία. Στα τέλη του 2012 ο αριθμός είχε σχεδόν τετραπλασιαστεί, φθάνοντας τις περίπου 6.000.
Το πανόραμα των ελληνικών πανεπιστημίων, που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», γεννά ερωτήματα σχετικά με την ανταποδοτικότητα των σπουδών στα ελληνικά ΑΕΙ την ίδια στιγμή που η χώρα διανύει περίοδο οξύτατης δημοσιονομικής λιτότητας. «Σε πολλές περιπτώσεις αντικειμένων σπουδών, το 90% της επένδυσης πάει χαμένο», ανέφερε, μιλώντας στην «Κ», ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Στατιστικής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Θόδωρος Χατζηπαντελής.
Μάλιστα, τις προηγούμενες ημέρες ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος προέτρεψε τα ΑΕΙ να αναζητήσουν πόρους από τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. χορηγίες) και να προσελκύσουν, δημιουργώντας αγγλόφωνα τμήματα, ξένους φοιτητές έναντι διδάκτρων. Ηταν κάτι που οι παροικούντες την πανεπιστημιακή Ιερουσαλήμ ανέμεναν από καιρό, καθώς, με βάση τον ΟΟΣΑ, οι πόροι των ελληνικών ΑΕΙ είναι κρατικοί κατά το 97,9%. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ειδικότερα, από τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας και της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση προκύπτουν τα ακόλουθα:
– Στο ΕΜΠ δίνει ετησίως το κράτος 11.841 ευρώ κατά μέσο όρο ανά φοιτητή.# Εξίσου υψηλό είναι το μέσο ετήσιο κόστος για τις σπουδές στην ΑΣΚΤ (10.242 ευρώ). Το κόστος εκτινάσσεται λόγω της ανάγκης για επιπλέον υποδομές και εξοπλισμό ένεκα της ύπαρξης εργαστηρίων αλλά και των ιδιαίτερων μεθόδων διδασκαλίας των καλών τεχνών.
– Στον αντίποδα, το χαμηλότερο μέσο ετήσιο κόστος -1.237 ευρώ- έχει ο φοιτητής στο νέο (ιδρύθηκε το 2009) Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας, ενώ ακολουθεί και το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδος (2.021 ευρώ).
– Ανά σχολή, το πιο ακριβό πτυχίο -κόστους 95.000 ευρώ- είναι της Ιατρικής Αθηνών.
– Το ετήσιο κόστος σπουδών στα ΤΕΙ κυμαίνεται μεταξύ 2.000-3.000 ευρώ.
– Το κόστος των συγγραμμάτων ανήλθε για το ακαδημαϊκό έτος 2011-12 στα 39.038.000 ευρώ από 51.660.000 ευρώ το 2010-11.
– Στα πανεπιστήμια, η σίτιση ενός φοιτητή κοστίζει από 1.052,63 ευρώ ετησίως (στο ΑΠΘ) έως και 95,57 ευρώ ετησίως (στο Πολυτεχνείο Κρήτης). Η μέση ετήσια δαπάνη σίτισης είναι 552,41 ευρώ.
– Στα ΤΕΙ τη μεγαλύτερη μέση ετήσια δαπάνη σίτισης έχει το Δυτικής Μακεδονίας (696,22 ευρώ) και τη μικρότερη το ΤΕΙ Πατρών (245,70 ευρώ). Η μέση ετήσια δαπάνη είναι 483,23 ευρώ.
– Οι θέσεις στις φοιτητικές εστίες επαρκούν για το 9% των φοιτητών που σπουδάζουν μακριά από την οικογενειακή στέγη.
– Περίπου 150.000 σπουδάζουν σε ΑΕΙ εκτός έδρας και οι προσφερόμενες θέσεις στέγασης προσεγγίζουν τις 14.000.
– Στη χώρα υπάρχουν 25 φοιτητικές εστίες που εποπτεύονται από το Ιδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (πρώην ΕΙΝ) με 8.097 θέσεις, ενώ άλλες περίπου 6.000 θέσεις προσφέρουν τα ΑΕΙ μέσω της ενοικίασης ξενοδοχείων.
– Κατά μέσο όρο 7.573 ευρώ ετησίως κοστίζουν οι σπουδές ενός παιδιού μακριά από την οικογενειακή εστία.
– Εξ αυτών οι 2.838 ευρώ πηγαίνουν στη στέγαση και τα υπόλοιπα 4.735 σε σίτιση, μετακινήσεις και τα υπόλοιπα έξοδα ενός φοιτητή. Υπολογίζεται, λοιπόν, ότι με βάση τις κρατικές και τις οικογενειακές δαπάνες, ένα πτυχίο στην Ελλάδα μπορεί να κοστίσει και πάνω από 100.000 ευρώ.
Οι συμβασιούχοι διδάσκοντες
Το πάγωμα των προσλήψεων συμβασιούχων διδασκόντων στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ από την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά θα αλλάξει τα δεδομένα στα ιδρύματα, καθώς θα πρέπει μέρος του εκπαιδευτικού έργου ή να καλυφθεί από τους μόνιμους διδάσκοντες ή να μη γίνει.
Ουσιαστικά, τα ιδρύματα «πληρώνουν» σήμερα -εν μέσω οικονομικής κρίσης- ένα από τα σημαντικά μειονεκτήματα της διεύρυνσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: βασίσθηκε σε (ευρωπαϊκά) κονδύλια που είχαν ημερομηνία λήξης. Με αυτά πληρώνονταν οι συμβασιούχοι διδάσκοντες που προσλαμβάνονταν κάθε χρόνο.
Ειδικότερα, συνολικά 9.620 μόνιμοι διδάσκοντες υπηρετούν σήμερα στα πανεπιστήμια. Βέβαια, μεγάλο μέρος του διδακτικού έργου γίνεται από συμβασιούχους, την έγκαιρη πρόσληψη των οποίων ζητούν κάθε χρόνο τα ΑΕΙ από το υπουργείο Παιδείας, ώστε να αρχίσουν τα μαθήματα.
Ενδεικτικά, για το οικονομικό έτος 2012, το υπουργείο Παιδείας χρηματοδότησε τα πανεπιστήμια με 1.600.000 ευρώ για την κάλυψη των δαπανών μισθοδοσίας του έκτακτου διδακτικού προσωπικού. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 270 θέσεις-πιστώσεις, που ισοδυναμούν με θέσεις απασχόλησης εννέα μηνών, και είναι μειωμένες κατά 10% σε σχέση με το 2011.
Αλλωστε οι θέσεις των συμβασιούχων συνεχώς συρρικνώνονται την τελευταία τριετία.
Αλλες 1.440 θέσεις-πιστώσεις πήραν τα ΤΕΙ.
«Διδάσκω σε νέο τμήμα περιφερειακού ΑΕΙ. Τέσσερα χρόνια τώρα εξελέγησαν σε θέσεις μονίμων μόλις δύο συνάδελφοι, αλλά ουδείς διορίστηκε. Αντίθετα, πολλοί είναι οι συμβασιούχοι διδάσκοντες», τόνισε, μιλώντας στην «Κ», συμβασιούχος πανεπιστημιακός, κάνοντας λόγο για τους 800 υπό αναμονή διορισμού πανεπιστημιακούς. Μάλιστα, παρά τις δυσκολίες στο τμήμα του, το υπουργείο φέτος αύξησε τους εισακτέους στο τμήμα από 130 σε 230. «Βλέπετε, στις τοπικές ταβέρνες υπάρχει κρίση», προσθέτει ο ίδιος…