«Δάνεια» από το Βυζάντιο σε 130 πίνακες στην Ανδρο

«Δάνεια» από το Βυζάντιο σε 130 πίνακες στην Ανδρο

2' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μπορεί η εκκλησιαστική ζωγραφική να είναι συναρπαστική; Πριν βιαστείτε να απαντήσετε, θα άξιζε να επισκεφθείτε την έκθεση που διοργανώνει φέτος το Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Ανδρο με τίτλο «Ιστορώντας την υπέρβαση. Από την παράδοση του Βυζαντίου στη Σύγχρονη Τέχνη». Ενα αφιέρωμα με 130 έργα, που το καθένα κρύβει τη δική του μικρή αφήγηση. Και δεν αναφερόμαστε στους Βίους Αγίων αλλά στις προκλήσεις που αντιμετώπισαν καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Κωνσταντίνος Παρθένης, ο Πολύκλειτος Ρέγκος, ο Αγήνωρ Αστεριάδης, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Σπύρος Παπαλουκάς, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Φώτης Κόντογλου, όταν καταπιάστηκαν, πέρα από την κοσμική τους ζωγραφική, με θρησκευτικά θέματα.

Μια δύσκολη υπόθεση

Η συγκυρία δεν ήταν τυχαία. Η γενιά του ’30 επανέφερε με ορμή στο προσκήνιο το Βυζάντιο σε μια περίοδο κατά την οποία επικρατούσε η ακαδημαϊκή εκκλησιαστική τέχνη. Ομως η αναδρομή αυτή μπολιάστηκε με τα αισθητικά ζητούμενα της εποχής, από τα ταξίδια που έκαναν στις μητροπόλεις της Ευρώπης, από τις δικές τους προσωπικές αναζητήσεις. Η επιλογή των έργων που βλέπουμε στην Ανδρο συνδέει με τρόπο μαγικό τον Αθω με το Παρίσι, τη χιλιόχρονη ιστορία της βυζαντινής παράδοσης με τις κατακτήσεις των Φοβ, των εξπρεσιονιστών, των υπερρεαλιστών, των Ναμπί. Οχι μόνον αυτό, αλλά δείχνει στο ελληνικό κοινό πως μερικά από τα πρωτοπόρα ρεύματα των αρχών του 20ού αιώνα πήραν στοιχεία από την τέχνη του Βυζαντίου: την απουσία τρίτης διάστασης, τη μετωπική διάταξη των μορφών καθώς και τα γεωμετρικά μοτίβα.

Η διοργάνωση αυτής της έκθεσης δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Εργα βγήκαν για πρώτη φορά από τα αρχεία Ιερών Μονών και ιδιωτικών και μουσειακών Συλλογών, ξεκρεμάστηκαν από τέμπλα, αποκαλύπτοντάς μας άγνωστες πτυχές ζωγράφων, με των οποίων το έργο έχουμε εξοικειωθεί.

Ανάμεσα σε αυτά είναι τα καταπληκτικά προσχέδια που συνέλαβε ο Γιάννης Τσαρούχης για το Παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής στη Μυτιλήνη, από το Μουσείο Τεριάντ της Μυτιλήνης, για μια ιστόρηση που δεν προχώρησε. Το ίδιο ισχύει και για δύο ζωγραφιές σχετικές με τον Ευαγγελισμό που έκανε ο Παρθένης για τον Ιερό Ναό του Αγίου Αλεξάνδρου στο Παλιό Φάληρο και ήταν μέσα στο σκευοφυλάκιο, ενώ ανακαλύφθηκαν και συμπεριελήφθησαν στην έκθεση και δύο σχέδια του ίδιου καλλιτέχνη για την Παναγία την Αναγνώστρα καθώς και ένα άγνωστο σχέδιο αγίου του Κόντογλου. Μέσα από το αφιέρωμα μαθαίνουμε επίσης την εξαιρετική δουλειά που είχαν κάνει πολλοί από τους μεγάλους μας ζωγράφους σε ιερούς ναούς που μπορεί να έχουμε επισκεφθεί αλλά δεν μπήκαμε ποτέ στον κόπο να δούμε την αισθητική αξία των αγιογραφιών, όπως οι υπέροχοι Αγιοι του Σπύρου Βασιλείου στον Αγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, του Κωνσταντίνου Αρτέμη στον ναό του Αγίου Βασιλείου της οδού Μετσόβου, του Σμυρνού Αναστάσιου Λουκίδη στην Ζωοδόχο Πηγή στην Αθήνα κ.ά.

Το Μουσείο Γουλανδρή μας ξάφνιασε ευχάριστα, με μια έκθεση που βαθαίνει τη γνώση μας για τη γενιά του ’30 με τρόπο απρόσμενο. Αξίζει να αναφέρουμε ότι την επιμέλεια είχε ο ομότιμος καθηγητής Νίκος Ζίας, την επιμέλεια του άρτιου καταλόγου ο Χρήστος Μαργαρίτης.

Ιδιαίτερη μνεία, όμως, πρέπει να γίνει σε πολλούς μελετητές που δεν συνέβαλαν απλώς με λήμματα στον κατάλογο, αλλά εμπλούτισαν το αφιέρωμα με επιλογές έργων. Το στήσιμο επωμίσθηκε ο Ανδρέας Γεωργιάδης και η δραστήρια ομάδα της Μικρής Αρκτου. Το αφιέρωμα θα ολοκληρωθεί στις 29 Σεπτεμβρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή