Ας υποθέσουμε πως είτε η Ν.Δ. είτε ο ΣΥΡΙΖΑ στη μάχη των ευρωεκλογών λαμβάνει το 28% των ψήφων περιορίζοντας τον αντίπαλό του στο 23,3%. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορείτε να φανταστείτε την έκπληξη που θα νιώσουν και τα δύο κόμματα εάν ο πρώτος κερδίσει 6 έδρες και ο ηττημένος 7;
Και όμως το τρελό αυτό ενδεχόμενο δεν είναι προϊόν φαντασίας του υπογράφοντος. Πρόκειται για επισήμανση δύο διακεκριμένων εκλογολόγων –του κ. Ηλία Νικολακόπουλου και του κ. Πάνου Σταθόπουλου– οι οποίοι εντόπισαν… ένα… καραμπινάτο τεχνικό λάθος στο εκλογικό σύστημα των ευρωεκλογών, το οποίο δεν είχε αναδειχθεί ποτέ. Γιατί απλούστατα το «διόρθωνε» ο υψηλός δικομματισμός (ακόμη και στις ευρωκάλπες του 2009 το ΠΑΣΟΚ έλαβε 36,6% και η Ν.Δ. 32,3%). Με δεδομένο ότι τέτοια ποσοστά είναι αδύνατο να ξαναπροκύψουν, το λάθος του εκλογικού νόμου μπορεί να αποκαλυφθεί για πρώτη φορά τον Μάιο, με τους εκπροσώπους των κομμάτων να τρίβουν τα μάτια τους.
Εδώ χρειάζεται μία μικρή παρένθεση. Λόγω της εισόδου της Κροατίας στην Ε.Ε., για πρώτη φορά η χώρα μας θα εκλέξει 21 έδρες (και όχι 22), γεγονός που διαμορφώνει το εκλογικό μέτρο στο 4,75% (100/21). Αυτό είναι το ποσοστό που διασφαλίζει σίγουρα έναν ευρωβουλευτή και τα πολλαπλάσιά του αντίστοιχες έδρες στα κόμματα με μεγαλύτερα ποσοστά.
Πώς μπορεί να προκύψει το λάθος; Το σύστημα των ευρωεκλογών θεσπίστηκε το 1981 με τις προδιαγραφές της απλής αναλογικής. Το 1994, όμως, ο νομοθέτης θέσπισε ένα κατώτατο όριο (3%) για να κερδίσει κάποιο κόμμα μια ευρωέδρα (όπως στις εθνικές εκλογές). Ξέχασε όμως να προβλέψει ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι ψήφοι των πολύ μικρών κομμάτων (κάτω του 3%) πρέπει να εξαιρεθούν στον τρόπο κατανομής των εδρών. Με συνέπεια να υπάρχει μια σοβαρή στρέβλωση, η οποία μπορεί να αναδειχθεί εάν στην πρώτη κατανομή οι έδρες που θα μείνουν αδιάθετες είναι τουλάχιστον 2 περισσότερες από τα κόμματα που θα μπουν στην Ευρωβουλή.
Για να γίνει κατανοητό, αρκεί το εξής παράδειγμα: Αν ο νικητής των ευρωεκλογών λάβει 28%, ο δεύτερος 23,3% και ακολουθούν άλλα τέσσερα κόμματα με ποσοστά της τάξεως του 5-8%, στην πρώτη κατανομή ο νικητής θα λάβει 5 έδρες, ο δεύτερος 4 και όλοι οι άλλοι από 1. Θα μείνουν δηλαδή για τις επόμενες κατανομές 8 αδιάθετες έδρες, 2 περισσότερες από τις 6 που θα ξαναμοιραστούν στα κόμματα που θα μπουν στην Ευρωβουλή. Ακριβώς σε αυτό το σημείο μπορεί να παρεισφρήσει ο δαίμων του συστήματος. Αν το δεύτερο κόμμα έχει μεγαλύτερο υπόλοιπο (αδιάθετο) ψήφων από τον νικητή, μπορεί να κερδίσει και τις δύο αυτές «ορφανές» έδρες! Με αποτέλεσμα να έχει μία περισσότερη από τον πρώτο! Κάτι που, σημειωτέον, μπορεί να μη συμβεί αν νικητής και χαμένος έχουν μικρότερη διαφορά (π.χ. 28%-25%) καθώς τότε οι έδρες –και πάλι τυχαία– θα μοιραστούν ακριβοδίκαια! Θα αναρωτιέστε πώς και δεν προέκυψε μέχρι σήμερα το τρελό αυτό φαινόμενο; Ο λόγος ήδη αναφέρθηκε: Λόγω του υψηλού δικομματισμού δεν περίσσεψαν ποτέ στην πρώτη κατανομή τόσες αδιάθετες έδρες.
Το παράδοξο κατόπιν τούτων είναι γιατί, ενώ το «καραμπινάτο» αυτό τεχνικό λάθος έχει κοινοποιηθεί στα κόμματα, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια αντίδραση.