Η παράδοση θέλει τις κάμερες της διεθνούς δημοσιότητας να στρέφονται, τις τελευταίες ημέρες κάθε χρόνου, προς το Βατικανό. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων, η Πρωτοχρονιά, η εποχική έξαρση της φιλανθρωπίας, οι αναπόφευκτες σκέψεις για τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, ευνοούν την εστίαση της προσοχής στον Προκαθήμενο της ισχυρότερης χριστιανικής Εκκλησίας. Η φετινή χρονιά, η οποία σημαδεύτηκε από την εκλογή ενός νέου Ποντίφικα υπό εντελώς ασυνήθιστες συνθήκες (μετά την παραίτηση του προκατόχου του, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά ύστερα από 700 χρόνια), δεν αποτέλεσε βέβαια εξαίρεση. Το αμερικανικό περιοδικό ΤΙΜΕ ανακήρυξε τον Πάπα Φραγκίσκο «πρόσωπο της χρονιάς» και «Πάπα του λαού», αναγνωρίζοντάς του ταπεινότητα και γνήσια ευαισθησία για τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους στη σύγχρονη κοιλάδα των δακρύων. Δεν ήταν όλοι, όμως, της ίδιας γνώμης.
Ο συντηρητικός σχολιαστής Ρας Λίμπο, ένας από τους πιο επιτυχημένους ραδιοφωνικούς παραγωγούς των τελευταίων τριάντα χρόνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι βαθιά θρησκευόμενος και μέχρι πρότινος λογάριαζε τον εαυτό του στους ένθερμους θαυμαστές του Πάπα. Τον περασμένο μήνα, όμως, βγήκε από τα ρούχα του. «Είναι θλιβερό πόσο έξω πέφτουν οι απόψεις του για την οικονομία», εξανέστη ο εκπρόσωπος του αμερικανικού νεοσυντηρητισμού, μη διστάζοντας να προσθέσει: «Είναι θλιβερό γιατί, προφανέστατα, αυτός ο Πάπας δεν ξέρει τι λέει όταν μιλάει για καπιταλισμό, σοσιαλισμό και πάει λέγοντας… Αυτά που είπε είναι καθαρός και ξάστερος μαρξισμός διά στόματος ενός Πάπα»! Η Αιωνία Πόλις εάλω! Ο Πάπας είναι μαρξιστής! Ω καιροί, ω ήθη!
«Η χαρά του Ευαγγελίου»
Κεραυνοβολημένη εμφανίστηκε και η γνωστή μας Σάρα Πέιλιν, υποψήφια αντιπρόεδρος των ΗΠΑ στις εκλογές του 2008, όπως και όλοι οι προβεβλημένοι εκπρόσωποι του υπερσυντηρητικού Tea Party. Ποια αλογόμυγα τσίμπησε, όμως, την αμερικανική Δεξιά με τον Προκαθήμενο της Αγίας Εδρας, σε σημείο που να τον βλέπει «κόκκινο», κάτι σαν σύγχρονη ενσάρκωση του θηρίου της Αποκαλύψεως; Την αφορμή έδωσε η πρώτη αποστολική Παράκληση του Χόρχε Μπεργκόλιο με τίτλο «Η χαρά του Ευαγγελίου», στην οποία αφθονούσαν οι αφορισμοί εναντίον του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και της σύγχρονης «ειδωλολατρίας του χρήματος».
«Καθώς η εντολή “ου φονεύσεις” θέτει ένα καθαρό όριο για την αξία της ανθρώπινης ζωής, οφείλουμε να πούμε “όχι” στην οικονομία του αποκλεισμού και της ανισότητας. Αυτή η οικονομία σκοτώνει», έγραψε ο Πάπας, αγανακτισμένος που «γίνεται είδηση κάθε άνοδος ή πτώση του χρηματιστηριακού δείκτη, αλλά όχι και ο θάνατος ενός άστεγου ηλικιωμένου από το κρύο». Αφού κατακεραύνωσε την πίστη των νεοφιλελεύθερων στο θαυματουργό, αόρατο χέρι της Αγοράς, έκανε λόγο για μια νέα, «αόρατη τυραννία» των χρηματοπιστωτικών αγορών, δείχνοντας μάλιστα συμπαθητική κατανόηση στις λαϊκές εξεγέρσεις εναντίον αυτής της τυραννίας: «Η κοινωνική ειρήνη», σημειώνει ο Ποντίφικας, «δεν μπορεί να γίνεται νοητή ως απλή έλλειψη βίας, συνεπεία της ολοκληρωτικής επιβολής της μιας πλευράς πάνω στην άλλη… ως εφήμερη ειρήνη προς όφελος μιας ευτυχισμένης μειονότητας. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το κοινό αγαθό τοποθετούνται υπεράνω της γαλήνης εκείνων που δεν θέλουν να παραιτηθούν των προνομίων τους».
Αν δεν ήξερε κανείς ότι συντάκτης αυτών των αποστροφών ήταν ένας ιερωμένος, ο οποίος, ως αρχιεπίσκοπος Μπουένος Αϊρες, έκανε τα στραβά μάτια για τις διώξεις και τους βασανισμούς λαϊκών και κληρικών επί της στρατιωτικής δικτατορίας, θα μπορούσε να πιστέψει ότι έχει να κάνει με κάποιον εκπρόσωπο της «Θεολογίας της Απελευθέρωσης», που άνθησε στη Λατινική Αμερική, προσπαθώντας να συγκεράσει τον χριστιανισμό με τον σοσιαλισμό. Θα αποτελούσε ωστόσο ύψιστη αφέλεια να πιστέψει κανείς πως ο Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενός θεσμού ο οποίος, πλην των άλλων, αποτελεί και μεγάλη διεθνή οικονομική δύναμη, αποφάσισε να πάρει το φραγγέλιο για να εφορμήσει εναντίον του διεθνούς καπιταλισμού. «Μόνο στις ΗΠΑ, η Καθολική Εκκλησία έχει ετήσιο προϋπολογισμό 170 δισ. δολαρίων, μεγαλύτερο από εκείνον της General Electric, και είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων στο Μανχάταν», δήλωσε ο Λίμπο, κάνοντας λόγο για «υποκρισία» του παλιού ιησουίτη.
Εν μέσω σκανδάλων
Γεγονός είναι ότι ο Χόρχε Μπεργκόλιο έχει καλούς λόγους να πλειοδοτεί σε κοινωνική ευαισθησία. Τα οικονομικά σκάνδαλα του Βατικανού και κυρίως οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις για κρούσματα παιδεραστίας στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας έχουν κηλιδώσει την εικόνα της στα μάτια των πιστών. Οι μύδροι εναντίον των πλουσίων και οι φλογερές διακηρύξεις υπέρ των φτωχών λειτουργούν ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, μια καθαρτήρια «επιστροφή στις ρίζες», ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική, όπου το Βατικανό αντιμετωπίζει τον ολοένα και εντονότερο ανταγωνισμό των Προτεσταντικών Εκκλησιών.
Ωστόσο, η ανέξοδη «αντικαπιταλιστική» ρητορεία του Ποντίφικα δεν ξεφεύγει, στο διά ταύτα, από τα παμπάλαια στερεότυπα της φιλανθρωπίας, για την οποία ο Φρίντριχ Ενγκελς έγραφε ότι «σπρώχνει τον τσαλαπατημένο ακόμη πιο βαθιά μέσα στη σκόνη, αφού απαιτεί από τον παρία της κοινωνίας να εγκαταλείψει το μόνο πράγμα που του έχει απομείνει, την ίδια την αξίωσή του να θεωρείται άνθρωπος και να γονατίσει στους ισχυρότερους, εκλιπαρώντας ελεημοσύνη». Σε ένα άρθρο του στη φιλελεύθερη «Νέα Εφημερίδα του Ρήνου», ο Γερμανός φιλόσοφος καυτηρίαζε τον φαρισαϊσμό της εκκλησιαστικής φιλανθρωπίας, ανακαλώντας μια πραγματική ιστορία:
«Ο εφημέριος Μποναβίτα Μπλανκ από το μοναστήρι του Παραδείσου, κοντά στο Σαφχάουζεν, είχε εκπαιδεύσει καρακάξες και στούρνους, ώστε να έρχονται κοντά του με ένα του νεύμα. Τους είχε κόψει το κάτω μέρος του ράμφους, έτσι ώστε τα πουλιά να μην μπορούν να εξασφαλίζουν μόνα τους την τροφή τους και να είναι αναγκασμένα να την τρώνε μόνο από το χέρι του ιερέα. Οι ανίδεοι που έβλεπαν από μακριά τα πουλιά να προσγειώνονται στους ώμους του σεβασμιοτάτου, με φιλική, κατά τα φαινόμενα, διάθεση, θαύμαζαν τη σοφία και την αγιοσύνη του. Ο βιογράφος του έγραψε ότι ήταν ένας μεγάλος ευεργέτης των πτηνών.
Και αυτοί οι αχάριστοι, που δεν εννοούν να αγαπήσουν τους ευεργέτες τους»!
Ιnfo
– H. Chua-Eoan & E. Dias, «Pope Francis, the People’s Pope», TIME, 11/12/2013.
– A. Rebossio, «Las ideas por las que tacharon de marxista al Papa latinoamericano», El Pais, 24/12/2013.
– Καρλ Μαρξ, «Το εβραϊκό ζήτημα», Οδυσσέας, 2006.
– Friedrich Engels, «Die Polendebatte in Frankfurt», Neue Rheinische Zeitung, 9/8/1848, in MECW, v. 7, Lawrence & Wishart, 1977.