Πολύς θόρυβος γίνεται τελευταίως και πολύ μελάνι έχει χυθεί για τη λεγόμενη θεωρία των «δύο άκρων». Σε γενικές γραμμές η «θεωρία» αυτή διαχωρίζει τις πολιτικές μας δυνάμεις σε επαναστατικές και αντεπαναστατικές και ταξινομεί τη Χρυσή Αυγή και τον ΣΥΡΙΖΑ/ΚΚΕ αντιστοίχως στα αντιμαχόμενα «άκρα» του κομματικού συνεχούς. Ορισμένοι σύμβουλοι του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά (π.χ., Χρύσανθος Λαζαρίδης και Φαήλος Κρανιδιώτης) έχουν κατηγορηθεί ως διακινητές αυτής της θεωρίας και επικρίνονται σκληρά από στελέχη και συνιστώσες του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα.
Πριν κάποιος μελετητής σχολιάσει την παραπάνω τοποθέτηση, είναι υποχρεωμένος να προτείνει ένα κατανοητό ορισμό της έννοιας «άκρο/άκρα». Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα: Το ερώτημα που τίθεται, όταν χαρακτηρίζουμε ένα άτομο (ή ένα κόμμα) ακραίο, είναι εάν αναφερόμαστε στη σκέψη και την ιδεολογία του ή στις πράξεις και την εν γένει δράση του. Στις εδραιωμένες δημοκρατίες οι ελευθερίες της σκέψης και της ανάλογης έκφρασης είναι συνταγματικά κατοχυρωμένες, έστω και αν ορισμένα από τα συνθήματα που ακούγονται θεωρούνται δυνάμει ανατρεπτικά. Αντιθέτως, όταν η δράση ατόμων ή ομάδων παραβιάζει τους ισχύοντες νόμους, με τη χρήση ψυχολογικής και κυρίως φυσικής βίας, τότε η συμπεριφορά αυτή μπορεί σίγουρα να χαρακτηριστεί εγκληματική, παράνομη και ακραία.
Αν δεχθούμε τον περιοριστικό ορισμό της έννοιας των άκρων, που διαχωρίζει την εγκληματική πράξη από την ανατρεπτική/επαναστατική ρητορεία, τα κόμματα που εκπροσωπούνται σήμερα στο ελληνικό Κοινοβούλιο δεν μπορούν να τεθούν εκτός νόμου. Ως «άκρα» μπορούν μόνο να χαρακτηριστούν μορφώματα (ομάδες ή οργανώσεις) που καταφεύγουν στη βία (π.χ. εμπρησμούς, εκρήξεις, απαγωγές, δολοφονίες, καταλήψεις πανεπιστημίων, νοσοκομείων και άλλων δημοσίων και ιδιωτικών χώρων) στο όνομα πολιτικών ή κοινωνικών συμφερόντων. Μ’ αυτήν την έννοια, δύο άκρα «ενεργούν» μετά το 1974 δεξιά και αριστερά του πολιτικού φάσματος: Στην αριστερή πλευρά, έχουν κινηθεί τρομοκρατικά δίκτυα (π.χ., Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη, Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας, Σέχτα Επαναστατών, Συνωμοσία των Πυρήνων της Φωτιάς, καθώς και διάσπαρτοι αναρχικοί κουκουλοφόροι που επιδίδονται σε εμπρησμούς και καταστροφές ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας). Ολοι αυτοί μαζί μπορούν άνετα να τοποθετηθούν στο αριστερό άκρο (το κόκκινο) του πολιτικού συνεχούς. Από την άλλη πλευρά, στο μαύρο άκρο, έχουμε τη δράση ενός άτυπου πυρήνα της Χρυσής Αυγής (ο γενικός γραμματέας και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματος κατηγορούνται για τη διάπραξη προμελετημένων εγκληματικών ενεργειών, καθώς και τη σύσταση ή τη διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης). Κλειδί και στις δύο περιπτώσεις (αριστερά και δεξιά του Κέντρου) παραμένει η τεκμηριωμένη εγκληματική δράση.
Οι επόμενοι τρεις μήνες -μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων της ευρωπαϊκής προεδρίας από την Ελλάδα- είναι κυριολεκτικά κρίσιμοι. Πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί η εικόνα μιας σταθερής χώρας, η οποία συνεχίζει να μειώνει το χρηματοπιστωτικό της έλλειμμα, επιστρέφει σε ρυθμούς ανάπτυξης και καταπολεμά την εφιαλτική ανεργία. Ολοι όσοι προσπαθούν σήμερα να επωφεληθούν κομματικά ή προσωπικά από τις δραματικές εξελίξεις της Χρυσής Αυγής (π.χ., απαιτώντας εθνικές εκλογές εδώ και τώρα), δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες στον τόπο μας. Η Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες και προκλήσεις που αντιμετώπισε από το 1974 μέχρι σήμερα, διανύει τη μακροβιότερη περίοδο πολιτικής σταθερότητας, σε συνθήκες ελευθερίας, από τη σύσταση του ελληνικού κράτους.
Κλείνοντας, αξίζει να απαριθμήσουμε μερικά από τα επιτεύγματα (ιδίως της περιόδου 1974-81) στον δρόμο της μετάβασης από μια στυγνή δικτατορία προς μια βιώσιμη κοινοβουλευτική δημοκρατία: Νομιμοποίηση -ύστερα από πολυετή απαγόρευση- του Κομουνιστικού Κόμματος Ελλάδος. Ελεύθερες εθνικές εκλογές την 17η Νοεμβρίου του 1974 και δημοψήφισμα υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας στις 8 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Εκπόνηση και έγκριση του αναθεωρητικού Συντάγματος του 1975. Δίκες (Αύγουστος-Δεκέμβριος 1975) με παραδειγματικές ποινές για τους πρωταίτιους του χουντικού πραξικοπήματος και τους βασανιστές των κρατητηρίων της επταετίας. Στην εξωτερική πολιτική, ενίσχυση του αξιόμαχου των ενόπλων δυνάμεων για την αποτροπή μελλοντικών αναθεωρητικών βλέψεων της γειτονικής Τουρκίας και ιστορική ένταξη στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Χωρίς αμφιβολία, η άψογη στρατηγική μετάβασης στη δημοκρατία πιστώνεται κυρίως στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Από τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας (με ενισχυμένες τότε αρμοδιότητες) ο Μακεδόνας ηγέτης συνέβαλε στην ευρωπαϊκή επιλογή της χώρας και στην ομαλή αλλαγή της πολιτικής σκυτάλης μετά τη σαρωτική νίκη του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981. Ακόμη και οι αποφάσεις του Ανδρέα Παπανδρέου για την παραμονή της Ελλάδας στους δυτικούς θεσμούς (ΕΟΚ και ΝΑΤΟ) ήταν αναμφισβήτητα βαθιά επηρεασμένες από τον Καραμανλή που πίστευε βαθύτατα στο δόγμα «η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν».
Εγιναν δυστυχώς και σοβαρά λάθη που θα μπορούσαν να είχαν εκτροχιάσει την Ελλάδα από τον δημοκρατικό της προσανατολισμό. Ενδεικτικά… λάθος ήταν η απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου (προϊόν ολέθριων συμβούλων) να μην προτείνει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για μια δεύτερη προεδρική θητεία το 1985. Λάθος ήταν και η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο ειδικό δικαστήριο το 1989. Και, αν δεν είχε φύγει από τη ζωή ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ το καλοκαίρι του 1996, ο Ακης Τσοχατζόπουλος θα είχε γίνει πρωθυπουργός της Ελλάδας και η Δήμητρα Παπανδρέου θα ήταν η επιβλέπουσα του πολιτικού μας συστήματος. Τέλος, ολέθριο λάθος θα ήταν -αν είχε πραγματοποιηθεί- η πρόθεση του πρώην πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, να διενεργήσει δημοψήφισμα το 2011 με ερώτημα την παραμονή μας στην Ευρωζώνη.
Το πολιτικό μας σύστημα άντεξε τις παραπάνω και πολλές άλλες «σεισμικές» δονήσεις. Προβλέπω ότι δεν θα κινδυνεύσει από τους κοντόφθαλμους τακτικισμούς της εποχής μας που χωρίζουν τους Ελληνες σε «μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς» ή βαπτίζουν ως «ακραίο» το σημερινό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής ([email protected]) είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.