Δύο ημέρες ήταν αρκετές για να μπει το μετάξι στη ζωή της Ηλέκτρας-Υβόννης. Αφορμή, ένα διήμερο εργασίας στο Σουφλί, κέντρο του ελληνικού μεταξιού, τον περασμένο Νοέμβριο, όπου η 24χρονη φοιτήτρια μόδας και λάτρις του πολιτισμού των Αζτέκων, μαζί με τους υπόλοιπους φιναλίστ του διαγωνισμού «Δημιουργίες από μετάξι», ήρθε σε επαφή με την παράδοση της μεταξένιας πολιτείας μέσα από σεμινάρια και επισκέψεις σε παραγωγικές μονάδες.
«Η ιδέα είναι να αναδείξουμε το σουφλιώτικο μετάξι, υπάρχει η βιομηχανία, περιμένουμε τις δουλειές», είπε ο Γιώργος Τσιακίρης, παραγωγός μεταξιού και πρόεδρος της «Χρυσαλλίδας», της Ενωσης Φίλων του Σουφλιώτικου Μεταξιού, που οργανώνει τον διαγωνισμό στον οποίο συμμετέχουν νέοι σχεδιαστές και φοιτητές μόδας από σχολές στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και το Κιλκίς. Το πρότζεκτ ολοκληρώνεται τον Ιούνιο και χρηματοδοτείται από το κοινοτικό πρόγραμμα «Leader», την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και τη «Χρυσαλλίδα».
Οι παραγγελίες δεν αποτελούσαν πρόβλημα μέχρι πριν από λίγο καιρό. Εβδομήντα χιλιόμετρα ανατολικά της Αλεξανδρούπολης, δεκαπέντε χιλιόμετρα από το Δάσος της Δαδιάς -προστατευόμενο καταφύγιο για 32 από τα 38 είδη αρπακτικών- το Σουφλί εξελίχθηκε σε αναπόσπαστο μέρος του Δρόμου του Μεταξιού τον 19ο αιώνα, με το ευγενές ύφασμα να αποτελεί το βασικό εισόδημα της περιοχής μέχρι και τη δεκαετία του 1980. Η αρχιτεκτονική της πόλης εξακολουθεί να αντικατοπτρίζει τη μεταξένια οικονομία μέσα από τα «κουκουλόσπιτα», τα ψηλοτάβανα σπίτια που φιλοξενούσαν τους μεταξοσκώληκες και τα κουκούλια τους στον τελευταίο όροφο.
Στο Σουφλί των 5.000 κατοίκων, περίπου 200 δουλεύουν σήμερα για το μετάξι, από την εκτροφή του μεταξοσκώληκα μέχρι τις οικοτεχνίες και την πώληση προϊόντων. Τα τελευταία εργοστάσια παραγωγής μεταξιού ανήκουν σε τρεις οικογένειες: Τσιακίρη, Μουχταρίδη και Σαρδανίδη.
Πριν από 15 χρόνια το εργοστάσιο Τσιακίρη, με παράδοση στη μεταξωτή μουσελίνα και τη ζορζέτα, παρήγε 160.000 τρεχούμενων μέτρων ετησίως. Η απελευθέρωση των εισαγωγών όμως, κυρίως από την Κίνα, στα τέλη του ’90, άλλαξε ριζικά την εικόνα. Στα νέα δεδομένα προστέθηκε και η κατάρρευση της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας αλλά και το αισθητά μειωμένο ενδιαφέρον για μεταξωτές χειροτεχνίες. Το 2004 η εταιρεία επένδυσε στην ψηφιακή εκτύπωση και έδωσε μεγαλύτερο βάρος στην παραγωγή φουλαριών και πασμίνας. «Ο ερχομός της νέας τεχνολογίας δεν μπορεί να ισορροπήσει την απώλεια από το κέντημα και το εργόχειρο», λέει ο Τσιακίρης. «Προσπαθήσαμε να αποκαταστήσουμε τη ζημιά, αλλά ήρθε η κρίση». Η ίδια οικογένεια βρίσκεται πίσω από το Μουσείο Τέχνης του Μεταξιού που άνοιξε στο Σουφλί με χρηματοδότηση του «Leader» το 2008. Στεγασμένο σε ένα κουκουλόσπιτο, το φιλόξενο μουσείο παρουσιάζει μηχανήματα και σουφλιώτικα κεντήματα 200 ετών, μεταξύ άλλων.
«Η παραγωγή μεταξιού στο Σουφλί θα μπορούσε να αποτελέσει μια εναλλακτική γεωργική καλλιέργεια, με τους επαγγελματίες να ενώνουν τις δυνάμεις και την παράδοσή τους σε μια προσπάθεια οργάνωσης ενός δικτύου πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, από τη σηροτροφία μέχρι το τελικό προϊόν», σημειώνει ο Μελέτης Καραμπίνης, διευθυντής του Συνδέσμου Κατασκευαστών Ετοίμων Ενδυμάτων, που βρέθηκε στο Σουφλί για το διήμερο.
Στην προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά ένα αναπηνιστήριο -παραγωγική μονάδα που «ξεδιπλώνει» το μεταξένιο νήμα- που βρίσκεται στην περιοχή. Η επένδυση ξεκίνησε από μια δημοτική επιχείρηση το 1995, ολοκληρώθηκε το 2003, όμως άδεια λειτουργίας δεν δόθηκε ποτέ, καθώς διαπιστώθηκαν ελλείψεις στην υποδομή. Σήμερα η μονάδα βρίσκεται υπό εκκαθάριση.
Ενα επαγγελματικό ταξίδι στο Τόκιο οδήγησε τον Αθανάσιο Μουχταρίδη να αντικαταστήσει την παραγωγή βαμβακιού με μετάξι το 1976, ενώ η εταιρεία ξεκίνησε να προωθεί τα προϊόντα της μέσω του brand Silk Line το 1996. Υπό τη διεύθυνση του γιου του ιδρυτή της, Κωνσταντίνου Μουχταρίδη, η μονάδα ειδικεύεται στο σχέδιο Αμαλίας κι έχει σήμερα δυνατότητα παραγωγής 500 με 520 μέτρων νήματος ημερησίως, «αρκεί να υπάρχει η ζήτηση από την αγορά», όπως λέει ίδιος.
Το μετάξι εξακολουθεί να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά αξεσουάρ και ο Μουχταρίδης θεωρεί ότι η έλλειψη αποτελεσματικού μάρκετινγκ στερεί από το τελικό Made in Greece προϊόν τη διεθνή θέση που του αντιστοιχεί.
Στο μεταξύ, οι φιναλίστ, οι οποίοι πριν από την τελική φάση του διαγωνισμού θα συνεργαστούν με τη σχεδιάστρια Δάφνη Βαλέντε, θα συμβάλουν με τον δικό τους τρόπο στην αναβίωση της ελληνικής μεταξένιας παραγωγής.
Για τη Σοφία, που ύστερα από ένα πρώτο πτυχίο στις Πολιτικές Επιστήμες στράφηκε στη μόδα, το ταξίδι στο Σουφλί αποτέλεσε ευκαιρία για να δει πώς ένα σχέδιο περνάει στην παραγωγή. «Ενθουσιάστηκα με κάτι που φαινομενικά είναι σε κρίση», είπε η 30χρονη φιναλίστ. «Διαπίστωσα ότι υπάρχει μέλλον μέσα από τις δυσκολίες».