Μετά την εξάωρη «κατάθεσή» του στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, ο κ. Παναγιώτης Νικολούδης μίλησε με στενούς συνεργάτες του. «Χαμός έγινε», του είπαν. «Τι χαμός; Επανάσταση θα έπρεπε να έχει γίνει. Να έχει κατέβει κόσμος στο Σύνταγμα», απάντησε εκείνος. Ο πρόεδρος της Αρχής με τον τίτλο που μοιάζει σαν τρένο, όπως είπε χαριτολογώντας στους βουλευτές, παρουσίασε τα αποτελέσματα της τελευταίας χρονιάς στις τρεις μονάδες της υπηρεσίας του: στην Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και στον Ελεγχο των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, δηλαδή το «πόθεν έσχες». Μίλησε για τα 200 εκατ. ευρώ που κατάφεραν να δεσμεύσουν από «ξέπλυμα», τα «έτοιμα» αφορολόγητα εκατομμύρια που έχουν βρει αλλά αδυνατούν οι εφορίες να εισπράξουν, το ερμητικά κλειστό κάστρο των εξοπλιστικών, όπως το περιέγραψε, όπου μέσα γίνονταν «Σόδομα και Γόμορρα», αλλά μόλις πριν από λίγους μήνες κατάφερε να βρει το κλειδί, αλλά και για το «καινούργιο μοντέλο εγκληματούντος ανθρώπου», υπεράνω κάθε υποψίας, με σπουδές στο «ξέπλυμα», που προέβη σε «ντελίριο τέλεσης εγκληματικών πράξεων εις βάρος των τραπεζών». Βέβαια, ελάχιστα από αυτά είναι καινούργια. Επτά φορές έχει πάει στη Βουλή από το 2011, πολλά από αυτά τα έχει ξαναπεί. Εκπληξη και αντιδράσεις βουλευτών, κάποια πρωτοσέλιδα, αλλά μετά… φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Μαύρη λίστα
Ο κ. Νικολούδης, αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ανέλαβε πρόεδρος της Aρχής τον Οκτώβριο του 2010. Συνάδελφοί του τον θυμούνται πολλές φορές να λέει πως αν ήξερε τι κατάσταση θα έβρισκε, ίσως και να μην αποδεχόταν τη θέση. Ο μηχανισμός και κατ’ επέκτασιν η κατάσταση της χώρας είχε αξιολογηθεί ήδη από το 2005 από την Ομάδα Χρηματοπιστωτικής Δράσης (FATF) ως ιδιαιτέρως κρίσιμη και παρά τις διάφορες προσπάθειες, το 2007 μπήκαμε επισήμως στην γκρίζα ζώνη και σε αυστηρή επιτήρηση. Τρία χρόνια αργότερα, ο τότε γενικός γραμματέας του ΥΠΟΙΚ κ. Πλασκοβίτης κάλεσε τον κ. Νικολούδη που μόλις αναλάμβανε και του μίλησε για την κρισιμότητα της κατάστασης – το θέμα είχε φτάσει πλέον σε πολιτικό επίπεδο. Η μαύρη λίστα με την οποία «φλερτάραμε» επικίνδυνα θα σήμαινε πως μας θεωρούσαν φορολογικό παράδεισο. Οι δανειοδοτήσεις της ΕKT προς τις ελληνικές τράπεζες θα φάνταζαν πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας. «Μην κοροϊδευόμαστε. Αν σε εποπτεύει ο υπουργός, όποιος και να είναι αυτός, δεν μπορεί η Αρχή να κάνει τίποτα», έλεγε και ξανάλεγε τότε ο κ. Νικολούδης και ένας νόμος του 2011 –που αναδιοργάνωνε την αρχή– έδωσε τελικά ακριβώς αυτήν την ανεξαρτησία.
Οταν τον Φεβρουάριο του 2011 πέρασε στο Παρίσι τις πρώτες του «εξετάσεις ως πρόεδρός της, αναγκάστηκε να δώσει προσωπικές εγγυήσεις για άμεσα αποτελέσματα: κάλεσε την επιτροπή να έρθει για επιτόπια επίσκεψη και με την ομάδα του έπεσαν «με τα μούτρα» στη δουλειά. Μέσα σε τρεις μήνες κατάφεραν να δεσμεύσουν 20 εκατ. ευρώ από «ξέπλυμα μαύρου χρήματος» έναντι 5 που είχε δεσμεύσει η Αρχή συνολικά το προηγούμενο έτος. Κάπως έτσι πήρε η Ελλάδα το… συγχωροχάρτι και βγήκε επισήμως από την γκρίζα λίστα λίγους μήνες αργότερα.
Σαν αφεντικό είναι αυστηρός και ιδιαίτερα συγκεντρωτικός. Θέλει να ενημερώνεται για το οτιδήποτε δουλεύουν οι 29 συνεργάτες του. Ο,τι μπαίνει στην Αρχή περνάει πρώτα από τον ίδιο, αξιολογείται και μετά με χειρόγραφες σημειώσεις για δράση διανέμεται σε έναν από τους λιγοστούς συνεργάτες του. Το τι δουλευει ο καθένας δεν επιτρέπεται να το μοιραστεί ούτε με τον συνάδελφό του στο διπλανό γραφείο. «Αν διαρρεύσει κάτι προς τα έξω, θα ξέρω ποιος το έκανε», τους λέει συχνά. Γι’ αυτό και δεν ζητάει παραπάνω κόσμο, παρότι το δικαιούται – θέλει να έχει όσους μπορεί να ελέγχει.
Οταν ο Χορστ Ράιχενμπαχ τον κάλεσε και του ζήτησε να αναλάβει η Αρχή ένα κομμάτι της φοροδιαφυγής, του απάντησε αρνητικά. «Πρόκειται για πέλαγος βαθύ, τι να πρωτοκάνουμε», του είχε πει. Ο Γερμανός όμως επέμενε και συμφώνησαν πως όσο μπορούσε θα βοηθούσε. Εντόπισε πάνω από 10.000 φορολογουμένους που ενώ είχαν καταθέσεις, ακίνητη περιουσία κότερα και ακριβά Ι.Χ., δήλωναν στην εφορία εισοδήματα που «δεν έφταναν για δεύτερο κουστουμάκι», όπως περιγραφικά είπε όταν παρουσίαζε τα πρώτα αποτελέσματα, πέρυσι τέτοιο καιρό, στη Βουλή. Προσθέτοντας, τότε, πως δίνει στις εφορίες αυτά τα στοιχεία σαν «κουταλιά έτοιμη». Ενα χρόνο μετά, ακόμη περιμένει…
Το κόλπο με τα τραπεζικά δάνεια
Καλοκαίρι του 2011 έφτασε στον κ. Νικολούδη μια πληροφορία. Ηταν αρκετή για να επιστρέψουν από τις καλοκαιρινές διακοπές κάποια μέλη της ομάδας του. Για τους επόμενους μήνες δούλευαν μέρα-νύχτα προσπαθώντας να βγάλουν άκρη με μια σειρά δανείων της Proton Bank, ύψους 51 εκατ., προς επιχειρήσεις. Και αυτή ήταν κυριολεκτικά η κορυφή του παγόβουνου: τα επόμενα δύο χρόνια μπήκε στο μικροσκόπιο μια σειρά δανείων σε πέντε διαφορετικές τράπεζες. «Περίπλοκα σταυρόλεξα λύναμε, δεν δουλεύαμε στο “ξέπλυμα”», είπε χαρακτηριστικά στη Βουλή προσπαθώντας να εξηγήσει τις δαιδαλώδεις εικονικές μεταβιβάσεις.
Το συμπέρασμα από τα πορίσματά του για όλες αυτες τις τράπεζες, κοινό: μια ομάδα, το πολύ 20 ατόμων, μέσα από τις διοικήσεις, προδιέγραψε ήδη από το 2009 το τι θα επακολουθούσε. Πόνταραν στο γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές δεν θα άφηναν τις καταθέσεις του απλού κόσμου να χαθούν και με μια σειρά δανείων τις χρέωσαν εκ των έσω. Τα «καλά» κομμάτια, οι καταθέσεις δηλαδή, όντως διασώθηκαν και τα «κακά» μπήκαν σε εκκαθάριση. Βέβαια, όπως επεσήμανε στη Βουλή, αυτή η «τρύπα» που ξεπερνάει το ένα δισ. ευρώ μόνο για το Τ.Τ. την Proton και την FBB δεν θα εξαφανιστεί, αλλά από το 2017 θα τα επωμιστούν οι Ελληνες. «Αυτό είναι το κόλπο. Απλό και ανέντιμο», εξήγησε, λέγοντας πως στα 40 χρόνια της εισαγγελικής του καριέρας δεν έχει ξανασυναντήσει τέτοιο σκάνδαλο. Γι’ αυτό και όταν ύστερα από σκέψη είπε στη Βουλή πως ο ίδιος θα πρότεινε να δοθεί ένα είδος αμνηστίας σε όσους στρατηγούς επιστρέψουν τα –συγκριτικά– μικροποσά από μίζες των εξοπλιστικών, μετάνιωσε που δεν διευκρίνισε πως σε καμία περίπτωση δεν εννοεί το ίδιο και για τους κατηγορούμενους τραπεζίτες.