Ρίξτε μια ματιά στους τίτλους των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων διεθνώς. Το success story του ευρωπαϊκού Νότου αρχίζει να κερδίζει τον χώρο που του αναλογεί, όμως, μια πιο προσεκτική ματιά στις αναλύσεις που γίνονται, σίγουρα θα σας κάνει πιο σοφούς. Κι αυτό γιατί θα αντιληφθείτε τις λεπτές διαφορές εντός του ευρωπαϊκού Νότου, που κάνουν, για παράδειγμα, τις περιπτώσεις της Πορτογαλίας και της Ελλάδας να διαφέρουν μεταξύ τους. Η πιο λεπτή απ’ όλες;
Την εντοπίζει, για λογαριασμό της «Κ», ο έμπειρος Γερμανός οικονομολόγος Ντάνιελ Γκρος: οι εξαγωγές και πιο συγκεκριμένα η έλλειψή τους. Αυτό είναι τουλάχιστον το πιο σημαντικό πρόβλημα που εντοπίζει στην ελληνική περίπτωση. Για την ακρίβεια, η πηγή του οικονομικού προβλήματος της χώρας συνοψίζεται μόλις στην πρώτη φράση που μας λέει ο γνωστός οικονομολόγος: «Η Ελλάδα το 2013 εξήγαγε λιγότερα από το 2012».
Ο κ. Γκρος, από τα γραφεία του διάσημου think tank CEPS, στις Βρυξέλλες, στο οποίο είναι διευθυντής, μας λέει ότι «αν θέλετε να ανακτήσετε ό,τι είχατε προηγουμένως, όσον αφορά το ΑΕΠ, τότε θα πρέπει να αρχίσετε να παράγετε κάτι για τον υπόλοιπο κόσμο». Ενώ έχουμε κάνει αλλαγές στην Ελλάδα για να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, με βασική τη μείωση των μισθών, ο Ντάνιελ Γκρος επιμένει ότι αυτή η μείωση είναι ένα μέρος από τα πολλά που πρέπει να γίνουν, καθώς το υπόλοιπο είναι 40 σελίδες διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να εφαρμοστούν.
Σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι μόνο η αλλαγή ενός νόμου, αλλά η εφαρμογή του, τονίζει. Ο κ. Γκρος φέρνει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πορτογαλία, «που δεν είναι και η πιο αποδοτική χώρα στον κόσμο», όπως αναφέρει. Οι πορτογαλικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά περίπου 6% ετησίως τα τελευταία χρόνια, παρά την οικονομική κρίση της χώρας.
Γιατί επιτυγχάνεται αυτή η ανάπτυξη στη δυτική χώρα του Νότου και όχι στην Ελλάδα; Είναι το φορολογικό σύστημα, λέει ο κ. Γκρος χωρίς δεύτερη σκέψη. «Αν το φορολογικό δεν λειτουργεί σωστά, τότε de facto θα έχετε υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση στις εξαγωγές. Σκεφτείτε αυτό: ο τομέας που αναγκάζεται να καταγράψει τα πάντα και να μην κρύψει τίποτα είναι οι εξαγωγές. Μπορείτε να φανταστείτε π.χ. τη Γερμανία να δέχεται εξαγωγές από την Ελλάδα χωρίς αποδείξεις και με μαύρα λεφτά κάτω από το τραπέζι;», ρωτάει με απορία.
Ετσι, αν αυξηθούν οι φόροι, θα αυξηθεί εκ των πραγμάτων το βάρος στον τομέα των εξαγωγών. Παρ’ όλο που και οι Πορτογάλοι αύξησαν τη φορολογία τους, το βάρος αυτό έπεσε πιο ίσα στις περισσότερες κοινωνικές ομάδες, ενώ συγχρόνως οι παραγωγοί της είδαν ότι δεν μπορούν να πουλήσουν τίποτα στο εσωτερικό της χώρας και στράφηκαν σε αγορές εκτός της χώρας, λέει ο κ. Γκρος. Και όντως οι Πορτογάλοι κατάφεραν αύξηση εξαγωγών κατά 20 δισ. ευρώ.
Σε αυτό το σημείο ο ίδιος βγάζει ένα γράφημα που δείχνει τις εξαγωγές της Πορτογαλίας και της Ελλάδας ανά τα χρόνια. Είναι αρκετά εντυπωσιακό, καθώς το 2009, που χτυπάει και τις δύο χώρες η κρίση, οι εξαγωγές βρίσκονται περίπου στο ίδιο σημείο. Από εκείνη τη χρονιά η Πορτογαλία ξεκινάει μία εντυπωσιακή ανοδική πορεία, ενώ οι εξαγωγές της Ελλάδας αυξάνονται αλλά ελάχιστα.
Ο κ. Γκρος τονίζει ότι αν και η Ελλάδα αύξανε τις εξαγωγές κατά 20 δισ. τα τελευταία χρόνια, όπως η Πορτογαλία, τότε το ΑΕΠ της χώρας θα ήταν 15% υψηλότερο, η ανεργία 5% χαμηλότερα και η οικονομία σε ανάπτυξη.