Η ζωή χωρίς μετρητά

6' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Π​​ριν από λίγες ημέρες βρήκα μια ενδιαφέρουσα επιστολή του Jared Polis μέλους του Κογκρέσου (Δημοκρατικών) των ΗΠΑ, την οποία έστειλε σε όλους τους αρμοδίους ρυθμιστικούς παράγοντες, επισημαίνοντας τους κινδύνους από τη χρήση των χαρτονομισμάτων στις συναλλαγές. Παραθέτω το κυριότερο μέρος της, σε χαλαρή μετάφραση, γιατί αποτελεί μια ενδιαφέρουσα βάση για περαιτέρω συζήτηση.

«Αγαπητοί Secretary Lew, Chairwoman Yellen, Comptroller Curry, Acting Chairman Wetjen, Chairman Gruenberg, Chairwoman White:

Σας γράφω σήμερα για να εκφράσω την ανησυχία μου για τα χαρτονομίσματα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η ανταλλαγή χαρτονομισμάτων, περιλαμβανομένων και των χαρτονομισμάτων μεγάλης αξίας, γίνεται σήμερα χωρίς κανόνες και επιτρέπει στους συναλλασσόμενους να συμμετέχουν σε παράνομες δραστηριότητες, ενώ παράλληλα ενέχουν τον κίνδυνο της παραχάραξης, κλοπής και απώλειας. Για τους λόγους που παραθέτω παρακάτω, προτρέπω τους αρμόδιους να λάβουν άμεσα, τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να περιορίσουν τη χρήση χαρτονομισμάτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, ένα χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου είναι η εκτυπωμένη έκδοση του δολαρίου που εκδίδει η Federal Reserve και υποστηρίζεται από την “πλήρη πίστη” των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα χαρτονομίσματα έχουν συσχετισθεί με παράνομες συναλλαγές. Είδαμε, πρόσφατα, βαλίτσες γεμάτες δολάρια που χρησιμοποιήθηκαν σε παράνομες συναλλαγές σε δημοφιλείς ταινίες όπως American Hustle και Dallas Buyers Club, καθώς επίσης στο κλασικό έργο Scarface, μεταξύ άλλων. Χαρτονομίσματα υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις συλλήψεις για διακίνηση ναρκωτικών που έγιναν στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τη μελέτη του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, «Εγκλημα στις Ηνωμένες Πολιτείες», περισσότερα από 1 δισ. δολάρια εκλάπησαν σε μετρητά το 2012 και μόνο το 3% ξαναβρέθηκε. Στο παλάτι του Saddam Hussein, βρέθηκαν τόσα δολάρια σε μετρητά που μπορούσαν να γεμίσουν ένα στόλο φορτηγών. Στη σύλληψη του Noriega για διακίνηση ναρκωτικών τα αυτοκίνητά τους ήταν γεμάτα δολάρια και η υπόθεση του Watergate συνδέθηκε με βαλίτσες γεμάτες δολάρια.

Σε αντίθεση με τα ψηφιακά νομίσματα, τα οποία είναι “πράσινα” και μας επιτρέπουν να αναπνέουμε καθαρότερο αέρα, κάθε χαρτονόμισμα παρασκευάζεται από παρθένα υλικά όπως βαμβάκι και λινό, τα οποία υπόκεινται σε πολύ μεγάλη επεξεργασία. Πέρυσι, η Federal Reserve υποχρεώθηκε να καταστρέψει χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων, συνολικής αξίας 3 δισ. δολαρίων, μετά από κάποιο “εκτυπωτικό λάθος”. Σίγουρα, αυτό δεν μπορεί να είναι το πλέον πράσινο νόμισμα.

Τυπωμένα χαρτάκια χωράνε στις τσέπες ενός ατόμου και μπορούν να μεταβιβάζονται χωρίς κανένα έλεγχο. Τα χαρτονομίσματα όχι μόνο αποθηκεύουν αξία αλλά αποτελούν και τη μέθοδο για τη μεταβίβαση αξίας. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανώνυμες και μη αναστρέψιμες συναλλαγές. Αυτά τα χαρακτηριστικά των χαρτονομισμάτων, όπως οι ανώνυμες συναλλαγές, έχουν δημιουργήσει ανήθικες χρήσεις όπως η αγορά ναρκωτικών, η πληρωμή δολοφόνων, η πορνεία, καθότι οι εγκληματίες δουλεύουν μόνο με μετρητά τα οποία τους επιτρέπουν να αποκρύπτουν τις πράξεις τους από τις διωκτικές αρχές. Λόγω της ανωνυμίας των μετρητών, η αγορά είναι ευάλωτη σε πλαστογράφους, στη φοροδιαφυγή, σε εγκληματικά cartels και σε οπλισμένους κακοποιούς οι οποίοι κλέβουν εκατομμύρια δολάρια από τους νόμιμους κατόχους τους. Η ανωνυμία, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα που παρέχουν τα μετρητά ώστε να γίνονται συναλλαγές γρήγορα, κάνει εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο να αντιστρέψει κανείς μία παράνομη συναλλαγή.

Σε πολλές χώρες του κόσμου, έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν με τη χρήση μετρητών…

…Η χρήση μετρητών στη διακίνηση παράνομων αγαθών, ανώνυμων συναλλαγών, φοροδιαφυγή και άλλων παρανομιών ή κερδοσκοπικών συναλλαγών, με κάνουν ιδιαίτερα ανήσυχο για τη χρήση αυτή. Πριν είναι πολύ αργά για τις Ηνωμένες Πολιτείες, προτρέπω τους ρυθμιστές να συνεργαστούν, και να ενεργήσουν τάχιστα ώστε να εμποδίσουν αυτό το επικίνδυνο νόμισμα να βλάψει τους σκληρά εργαζόμενους Αμερικάνους.

Ειλικρινά,

Jared Polis

Μέλος του Κογκρέσου»

Είναι φανερό ότι ο επιστολογράφος εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του για τη χρήση των μετρητών στην πατρίδα του. Υπάρχει μάλιστα και μια χαριτωμένη ανεκδοτολογική ιστορία σχετικά με τα μετρητά που έχουν κρυμμένα οι Αμερικανοί πολίτες στα σπίτια τους. Λέγεται ότι κάποτε η αμερικανική κυβέρνηση σκέφτηκε να αντικαταστήσει τα πράσινα δολάρια με κόκκινα δολάρια, ώστε να υποχρεωθούν όσοι έχουν κρυμμένα μετρητά να τα εμφανίσουν στις τράπεζες για να τα αντικαταστήσουν με κόκκινα και έτσι να αποκαλυφθούν όλα τα κρυμμένα μετρητά και να κληθούν οι ιδιοκτήτες τους να φορολογηθούν για τα μετρητά τους. Δεν ξέρω γιατί δεν προχώρησε το χαριτωμένο αυτό σχέδιο. Ισως γιατί πολλοί πολιτικοί δεν θα ήθελαν να πιαστούν στη φάκα αυτή, που μόνοι τους θα ψήφιζαν.

Αφήνοντας κατά μέρος τα ανέκδοτα, πάμε στα σοβαρά. Στα μαθηματικά όταν θέλαμε να διερευνήσουμε μια κατάσταση ερευνούσαμε τα όριά της. Ας δούμε λοιπόν τι θα συνέβαινε σε ένα οριακό κόσμο χωρίς καθόλου χαρτονομίσματα. Στον ιδεατό αυτό κόσμο, μετρητά υπάρχουν μόνο σε κέρματα και για λόγους ευκολίας μπορούμε να εκδώσουμε και κέρμα των 5 ευρώ για τις μικροπληρωμές στην εκκλησία, στους ζητιάνους και στο περίπτερο.

Τα απολύτως άμεσο πλεονέκτημα είναι ότι δεν θα υπάρχει σχεδόν καθόλου φοροδιαφυγή. Αφού όλες οι συναλλαγές υποχρεωτικά θα είναι ηλεκτρονικές, όλα τα έσοδα και τα έξοδα των φυσικών και νομικών πρόσωπων θα καταγράφονται και κατά συνέπεια θα μπορούσε να υπολογίζεται αυτόματα ο ΦΠΑ σε όλες τις συναλλαγές. Επίσης, ο Φόρος Εισοδήματος των φυσικών πρόσωπων θα μπορούσε να υπολογίζεται εντελώς αυτόματα ανάλογα με τα καταγραφόμενα έσοδα και έξοδα. Το ίδιο θα συνέβαινε και στις εισφορές. Αδήλωτη εργασία θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να υπάρχει γιατί δύσκολα μια επιχείρηση θα έβρισκε αρκετά κέρματα για να μπορεί να πληρώσει με «μαύρα» την αδήλωτη εργασία. Σε ένα τέτοιο κόσμο είναι βέβαιο ότι τα έσοδα του κράτους θα ήταν υπεραρκετά και θα μειωνόταν οι φορολογικοί συντελεστές και οι εισφορές. Ας μην ξεχνάμε ότι στη χώρα μας το κράτος χάνει περίπου 10 δισ. ευρώ τον χρόνο από τον ΦΠΑ και η «μαύρη» οικονομία είναι τουλάχιστον άλλα 30 δισ. τον χρόνο, ποσά που μπορούν να μας καλύψουν όλα τα ελλείμματα και να μας εξασφαλίσουν μια καλύτερη ζωή.

Το οργανωμένο έγκλημα θα εκφυλιζόταν γιατί τρέφεται μόνο με μετρητά και δεν μπορεί να συντηρηθεί με καταγραφόμενες συναλλαγές. Οι φόνοι θα περιοριζόταν μόνο στους φόνους τιμής, στην εκδίκηση και στο πάθος γιατί δεν θα υπήρχαν πληρωμένοι δολοφόνοι. Φυσικά θα μας τέλειωναν οι ληστείες και οι απαγωγές γιατί θα ήθελαν ολόκληρα φορτηγά για να μεταφέρουν ένα σημαντικό ποσό σε κέρματα. Πιθανότατα να μας τελείωνε και η τρομοκρατία γιατί και αυτή η δραστηριότητα λειτουργεί μόνο με μετρητά. Ακόμα, θα μας τελείωνε και η διαφθορά. «Φακελάκι» με κέρματα που θα κουδούνιζε, θα ήταν πολύ δύσκολο να κρυφτεί.

Αφού, λοιπόν, από την κατάργηση των χαρτονομισμάτων έχουμε τόσα πολλά πλεονεκτήματα (και άλλα πολλά που είναι δύσκολο να αποτυπωθούν στο σύντομο αυτό κείμενο), γιατί δεν γίνεται καμία προσπάθεια να «τείνουμε» προς την οριακή αυτή κατάσταση; Στο παρελθόν μπορεί να μην υπήρχε η τεχνολογία για να λειτουργήσει μια οικονομία χωρίς καθόλου χαρτονομίσματα. Σήμερα όμως με τα κινητά τηλέφωνα όλα είναι δυνατά. Ο δημιουργός του Twitter, Jack Dorsey, ήδη λειτουργεί από το 2011 την εταιρεία Square, η οποία επιτρέπει ακόμα και σε μικροεπιχειρήσεις να πωλούν τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους με ηλεκτρονικές συναλλαγές χωρίς χαρτονομίσματα και χάρτινες αποδείξεις, μέσω έξυπνων κινητών τηλεφώνων. Δεν ισχυρίζομαι ότι σήμερα θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε σε ένα κόσμο χωρίς καθόλου χαρτονομίσματα. Απλά θα πρέπει να «τείνουμε» προς αυτή την κατεύθυνση και να πριμοδοτήσουμε τις ηλεκτρονικές συναλλαγές με κάθε τρόπο. Δυστυχώς στον τόπο μας είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα, όχι μόνο δεν προωθούμε τις ηλεκτρονικές συναλλαγές αλλά επιπλέον τις τιμωρούμε. Οταν η Φορολογική Αρχή σκέφτεται να ορίσει ως τεκμήριο διαβίωσης, τα ποσά που ξοδεύονται με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες, ουσιαστικά προτρέπει τους πολίτες να μην τις χρησιμοποιούν και ευνοεί εντελώς λανθασμένα τη χρήση των μετρητών.

* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή