Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν για την τιμωρία που πρέπει να επιβληθεί στη Ρωσία για τις ενέργειές της στην Κριμαία. Για πολλούς Γερμανούς, ωστόσο, το κλειδί βρίσκεται στο να μην προκαλούν τους Ρώσους. Στο γραφείο του βουλευτή του αριστερού κόμματος Die Linke Γιαν βαν Aκεν κρέμεται η κλασική ασπρόμαυρη εικόνα του στρατιώτη του Κόκκινου Στρατού που στέκεται σε μία από τις κορυφές του παλιού κτιρίου του Ράιχσταγκ, πάνω από τα ερείπια του Βερολίνου. Οταν τον ρώτησα γιατί έχει μια τέτοια κορνίζα μέσα στο γερμανικό Κοινοβούλιο, αστειεύτηκε ότι τραβήχτηκε την ημέρα των γενεθλίων του, την πρώτη Μαΐου, και πρόσθεσε πιο σοβαρά ότι η εικόνα λέει μία ιστορία.
Ο Ακεν είπε ότι οι Ρώσοι ήταν απελευθερωτές και πως έσωσαν το Βερολίνο και τη Γερμανία από τους ναζί, χωρίς να υποτιμά τη συμβολή των υπολοίπων. Η εικόνα, όμως, κρύβει και μια πιο πολύπλοκη ιστορία, μια ιστορία προπαγάνδας. Η συγκεκριμένη φωτογραφία μπορεί να τραβήχτηκε την πρώτη Μαΐου, αλλά το πραγματικό γεγονός συνέβη την 30ή Απριλίου, την ίδια ημέρα που αυτοκτόνησε ο Χίτλερ. Ο στρατιώτης στην αρχική φωτογραφία κρατούσε τη σημαία με ένα χέρι γεμάτο ρολόγια χειρός, που είχε αποσπάσει από τον τρομοκρατημένο πληθυσμό. Πριν από τις ημέρες του Photoshop, ο στρατιώτης έπρεπε να ανέβει ξανά στο Ράιχσταγκ με τη σημαία με το χέρι του καθαρό από τα λάφυρα του πολέμου. Ο πληθυσμός της Ανατολικής Γερμανίας απελευθερώθηκε, για να υποταχθεί ξανά για περισσότερο από μισόν αιώνα.
Η εικόνα, ωστόσο, δείχνει την ίδια στιγμή τους λόγους που πολλοί Γερμανοί είναι αμφίθυμοι απέναντι στα γεγονότα της Ουκρανίας. Το κόμμα του Ακεν κατάγεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ανατολικής Γερμανίας και πολλά μέλη του ευγνωμονούν ακόμη τη Σοβιετική Ενωση. Για τους κατοίκους της Ανατολικής Γερμανίας η Ρωσία δεν ήταν μόνο η καταπιέστρια, αλλά και η απελευθερώτρια. Τα σημάδια της απελευθέρωσης αυτής παραμένουν έως σήμερα στους εξωτερικούς τοίχους της Μπούντεσταγκ, όπου οι Ρώσοι στρατιώτες είχαν γράψει με κυριλλικά γράμματα ονόματα και ημερομηνίες του Μαΐου του 1945. Ενας από τους στρατιώτες που σήκωσαν τη σημαία του Κόκκινου Στρατού ήταν Ουκρανός. Οι νεαροί Γερμανοί της Ανατολικής Γερμανίας, όπως η Αγκελα Μέρκελ, μάθαιναν ρωσικά.
Δεν γνωρίζουμε εάν η νεαρή Μέρκελ είχε ποτέ συναντήσει τον Πούτιν ως πράκτορα της KGB στο Ντρέσντεν, αλλά τον συναντά συχνά πλέον. Το Βερολίνο αισθάνεται πιο κοντά στη Μόσχα από ό,τι το Λονδίνο ή η Ουάσιγκτον. Oχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και συναισθηματικά. Ισως η δέσμευση πολιτικών, όπως ο Χέλμουτ Σμιτ, με τη δημοκρατία να είναι αδιάρρηκτη, αλλά ταυτόχρονα ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά πως οι κυρώσεις προς τη Ρωσία είναι «ανοησία».
Η Γερμανία καλείται να συνεργαστεί και σε οικονομικό επίπεδο με τη Ρωσία· είναι το κοινό αίσθημα. Εκτός από τους προκατόχους της Μέρκελ, μια σειρά από ισχυρούς Γερμανούς επιχειρηματίες υποστηρίζουν τη Ρωσία, από το αφεντικό της Siemens μέχρι τον γενικό διευθυντή της Adidas.
Σε μικρή απόσταση από την Μπούντεσταγκ υπάρχει ένα μεγαλόπρεπο σοβιετικό μνημείο για τους πεσόντες του Βερολίνου. Στην κορυφή βρίσκεται ένας στρατιώτης, που κοιτάζει αφ’ υψηλού όσους τολμούν να τον κοιτάξουν στα μάτια. Μοιάζει να λέει: «Σας σώσαμε, μην ξεχνάτε πού βρίσκεται η ισχύς».
«Να ξηλωθούν τα σοβιετικά τανκς από το μνημείο»
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η γερμανική κοινή γνώμη δεν συμμερίζεται τις έντονα αντιρωσικές κορώνες κάποιων γερμανικών μέσων ενημέρωσης, αλλά εκείνα δεν εγκαταλείπουν τις προσπάθειες. Σε μία κίνηση που προξένησε πληθώρα περιπαικτικών σχολίων, ο συντηρητικός εκδοτικός οίκος Σπρίγκερ δημοσίευσε χθες έκκληση για την απομάκρυνση δύο σοβιετικών τανκς από το μνημείο των πεσόντων στο Τιργκάρτεν του Βερολίνου.
«Δεν θέλουμε ρωσικά τανκς στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Η Μπούντεσταγκ πρέπει να ψηφίσει την απομάκρυνση των ρωσικών τανκς από το μνημείο στο Τιργκάρτεν του Βερολίνου», γράφουν τα ταμπλόιντ Bild και Berliner Zeitung. Το γιγάντιο μνημείο των σοβιετικών στρατιωτών που έπεσαν στη μάχη του 1945 βρίσκεται μέσα στο πάρκο Τιργκάρτεν και, αν φωτογραφηθεί κατάλληλα, μπορεί να ενταχθεί στο ίδιο «κάδρο» με το πίσω μέρος της Πύλης του Βρανδεμβούργου, η οποία βρίσκεται σε μακρινή απόσταση. Με μια τέτοια φωτογραφία σε πρώτο πλάνο, η εφημερίδα Bild ζήτησε να ξηλωθούν τα σοβιετικά τανκς από το μνημείο. «Σε μια στιγμή που τα ρωσικά τανκς απειλούν την ελεύθερη δημοκρατική Ευρώπη, δεν θέλουμε ρωσικά τανκς στην Πύλη του Βρανδεμβούργου», αναφέρει το κείμενο που οι εφημερίδες καλούν τους πολίτες να ταχυδρομήσουν στη Βουλή.
Τα πράσινα, μουσειακά τανκς τύπου Τ-34, που έλαβαν μέρος στην πολιορκία του Βερολίνου από τον κόκκινο στρατό το 1945, έμειναν στο βάθρο τους, στο τότε Δυτικό Βερολίνο, σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στις τρεις εβδομάδες που διήρκεσε η μάχη για την πρωτεύουσα του Τρίτου Ράιχ έχασαν τη ζωή τους 80.000 Σοβιετικοί στρατιώτες. Εξ αυτών, περίπου 2.000 είναι θαμμένοι στο πίσω μέρος του μνημείου, στο οποίο δεσπόζει άγαλμα Σοβιετικού στρατιώτη με το όπλο στην πλάτη – σύμβολο του τερματισμού του πολέμου. Με τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, η ενιαία Γερμανία δεσμεύθηκε ότι δεν θα τροποποιήσει τα σοβιετικά μνημεία στην επικράτειά της χωρίς άδεια από τη Ρωσία.
Ιστορικό υπόβαθρο
«Το κείμενο των BZ και Bild αγνοεί το ιστορικό υπόβαθρο», δήλωσε η εκπρόσωπος της Γερουσίας (δήμου) του Βερολίνου, Ντανιέλα Αουγκενστάιν. «Τα μνημεία αποτελούν μαρτυρία της απελευθέρωσης από τη ναζιστική δικτατορία και σημαντικά σύμβολα του τέλους του πολέμου», είπε, τονίζοντας ότι «δεν αποτελούν σήμερα έκφραση στρατιωτικής απειλής».
«Αυτή η πράξη μοιάζει με αντίδραση τετράχρονου θυμωμένου παιδιού», ήταν ένα από τα εκατοντάδες απαξιωτικά σχόλια κάτω από το σχετικό άρθρο της εφημερίδας Bild. «Αυτά τα τανκς ανήκουν στην ιστορία της Γερμανίας και στο Βερολίνο. Αφήστε τα στη θέση τους!» σχολίασε άλλος αναγνώστης. «Διαβάστε καλύτερα ιστορία. Πρόκειται για σοβιετικά, όχι για ρωσικά τανκς. Στη μάχη του Βερολίνου έλαβαν μέρος και μονάδες από τον στρατό της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, αλλά και Πολωνοί», ανέφερε άλλο σχόλιο. «Θα με ενδιέφερε περισσότερο μια έκκληση για την απομάκρυνση των αμερικανικών πυρηνικών από τη Γερμανία», σημείωσε κάποιος από τους σχολιαστές.