Ηταν το μόνιμο θέμα συζήτησης ανάμεσα στους εκδότες, στη φετινή, 11η Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: ότι τα παζάρια έχουν καταστρέψει την αγορά του βιβλίου, ιδίως την αγορά των νέων τίτλων. Και κάποιοι δεν μασούσαν τα λόγια τους, όπως η Κατερίνα Καρύδη των εκδόσεων «Ικαρος»: «Μια ολόκληρη γενιά έχει συνηθίσει ότι με 10 ευρώ αγοράζει 2-3 βιβλία. Το 14 ευρώ μιας νέας έκδοσης φαντάζει ακριβό».
Τα παζάρια βιβλίων, λοιπόν. Μια ιστορία όχι πολύ παλιά, που κατάφερε όμως ν’ αφήσει έντονα τα ίχνη της στην αγορά του βιβλίου. Πρώτο υπήρξε -και για πολλά χρόνια το μόνο- εκείνο το ετήσιο που εκποιούσε παλιούς και καλούς τίτλους, βιβλίων δυσεύρετων πλέον, στην Κλαυθμώνος πρώτα, στην πλ. Κοτζιά τώρα. Στα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν υπήρχαν και πολλές καθυστερήσεις πληρωμής από μεγάλα βιβλιοπωλεία στους εκδότες, λέγαμε ότι υπήρχε ανάγκη για άμεσο ρευστό. Και ήταν οι εκδότες που έκαναν τα δικά τους bazaar, όχι άπαξ αλλά πολλές φορές τον χρόνο. Λίγο αργότερα, δημιουργήθηκαν και λειτουργούν μόνιμα bazaar ή παζάρια, ή χώροι εκποίησης, που ασφαλώς συμφέρουν τους βιβλιόφιλους με το συμπιεσμένο εισόδημα ή τους φοιτητές. Πλήττουν όμως τις νέες εκδόσεις. Κι επιβεβαιώνουν όσους από την αρχή έβλεπαν το πλήγμα να έρχεται στις νέες εκδόσεις εξαιτίας των bazaar. Ετσι, ο φαύλος κύκλος της δυσπραγίας του εκδοτικού χώρου συνεχίζεται.
Αν δίπλα σ’ αυτά προσθέσουμε το άρθρο που ψηφίστηκε στο πολυνομοσχέδιο (και για το οποίο κουβέντα δεν ακούστηκε από τους εκδότες, σε αντίθεση με τις υψηλές κορώνες για το θέμα της ενιαίας τιμής και την αγωνία που εξέφραζαν για το μέλλον των βιβλιοπωλείων) θα έχουμε πανοραμικά το νέο τοπίο. Τι λέει το άρθρο; «Η παράγραφος 3 του άρθρου 17 του ν. 4177/2013 αντικαθίσταται ως εξής: “Επιτρέπεται η πώληση βιβλίων σε εκθέσεις ή εκδηλώσεις, εφόσον το αντικείμενό τους είναι συναφές με το περιεχόμενο των βιβλίων. Επίσης, επιτρέπεται η πώληση βιβλίων σε υπαίθριους χώρους από φορείς εκδοτών ή βιβλιοπωλών”».
Και γι’ αυτό το θέμα, λοιπόν, όπως και για πολλά άλλα, θα πρέπει να υπάρχει ορθολογισμός και κυρίως σχεδιασμός. Με το δεδομένο της αύξησης του κοινού που διαβάζει και μπορεί πια να ξοδεύει λιγότερο για βιβλία, κάποιοι προτείνουν να γίνονται συγκεκριμένα παζάρια, μία ή δύο φορές τον χρόνο, που να έχουν τίτλους παλαιότερων των 5 ή των 7 ετών. Κάποιοι άλλοι εκδότες, που διαφωνούν απολύτως με τα παζάρια, λένε ότι είναι στη διάθεση του εκδότη, κάποιους παλαιότερους τίτλους τους να τους διαθέτουν, από ένα σημείο και μετά σε πολύ χαμηλές τιμές, παντού, σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Ηδη υπάρχουν εκδότες που έχουν ακολουθήσει αυτή την τακτική.
Το θέμα δεν αφορά μόνο έναν επαγγελματικό κλάδο, τους εκδότες. Αφορά πολύ περισσότερους, τους αναγνώστες. Και, βεβαίως, το βιβλίο. Που έχει και κόστος και αξία. Και δεν παζαρεύονται.