«Η τρίτη γυναίκα μου είναι ψυχοθεραπεύτρια και έχω μάθει να προσέχω τους θεραπευτές, γιατί βλέπουν πράγματα που οι άλλοι δεν βλέπουν». Ετσι ξεκινά η γνωριμία μου με τον Χάουαρντ Τζέικομπσον, τον τιμημένο με βραβείο Μπούκερ Βρετανό συγγραφέα που έχει συγκριθεί με τον Φίλιπ Ροθ. Και ενώ μου εκμυστηρεύεται ότι σπάνια χαμογελάει, το πρωί της συνάντησής μας σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας είδα αρκετές στιγμές το πρόσωπό του να φωτίζεται και να κάνει χιούμορ – όπως με το σχόλιό του «ζούμε κάθε μέρα την τελευταία της μέρα» ή για την κυκλοφορία της Independent, όπου αρθρογραφεί, για την οποία λέει ότι περνάει κρίση τα τελευταία 20 χρόνια.
Η ανδρική φιλία: Για μένα ήταν πάντα μεγάλο δώρο η ανδρική φιλία. Να κάθομαι με τις ώρες με τους φίλους μου, να μιλάω, να πίνω κρασί. Ιδίως την περίοδο που ζούσα στην Αυστραλία, ξεκινούσαμε με φίλους το μεσημέρι για φαγητό, κοιτάζαμε την ώρα, και λέγαμε ας καθίσουμε και για βραδινό. Οι άνδρες είναι πολύ ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, αλλά δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι δεν είναι και οι γυναίκες στη μεταξύ τους σχέση. Τα πράγματα δυσκολεύουν, ιδίως εάν έχεις κολλητούς συγγραφείς. Θέλεις να πάνε καλά, αλλά όχι καλύτερα από σένα. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις τον ανταγωνισμό είναι να τον παραδεχτείς. Μόλις κάποιος παραδεχτεί ότι ζηλεύει την επιτυχία του άλλου, τότε το κλίμα γίνεται καλύτερο. Διότι μοιράζεσαι με τους φίλους σου άλλο ένα μυστικό. Γι’ αυτό γράφω για τέτοια ζητήματα. Για να παραδέχομαι πώς νιώθω.
Χιούμορ και μελαγχολία: Πιτσιρικάς, στην κηδεία της πολυαγαπημένης μου γιαγιάς, οι θείοι μου έλεγαν αστεία και γελούσαν. Σκεφτόμουν ότι είναι απαίσιο την ώρα που κηδεύεται η μητέρα τους, αλλά πολλά χρόνια αργότερα το ξανασκέφτηκα: μετά τις κηδείες πρέπει να γίνονται πάρτι, η ζωή πρέπει να δοξάζεται, ιδίως τη στιγμή που τελειώνει. Θεωρώ πως η κωμωδία ανήκει στα σοβαρότερα είδη. Οταν έγραψα το «Kalooki nights», όλοι έλεγαν ότι δεν μπορεί να έχει χιούμορ ένα θέμα σαν το Ολοκαύτωμα. Ωστόσο, τοποθέτησα το γέλιο σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, και αυτό κάνει πιο σκοτεινή την επίδραση ενός ήδη δραματικού γεγονότος. Η κωμωδία δίνει την ευκαιρία να ειπωθούν πράγματα που αλλιώς οι άνθρωποι θα ντρέπονταν να ομολογήσουν. Εάν κάνεις τους ανθρώπους να γελάσουν είναι σαν να τους αποσπάς μια εξομολόγηση. Πίσω από ένα αστείο μυρίζει ανθρώπινο αίμα.
Η παιδική του ηλικία: Μεγάλωσα στο Μάντσεστερ, σε πολύ φτωχή οικογένεια. Είχα δύο αδέλφια. Εγώ ήμουν ο μεγαλύτερος και ο πιο κακομαθημένος. Ο πατέρας μου είχε καταταγεί στον στρατό και η μητέρα μου με μεγάλωνε με την αδελφή της και τη μητέρα της. Μου άρεσε να τις διασκεδάζω, έτσι ανακάλυψα τις λέξεις και τη δύναμή τους. Ηθελα όταν θα μεγαλώσω να ευχαριστώ τις γυναίκες με τα λόγια μου. Οταν έγινα 4 ετών, γεννήθηκε ο αδελφός μου και τότε η ζωή μου τέλειωσε. Ολη η προσοχή πήγε στον αδελφό μου και τον ζήλευα τόσο πολύ. Κατανοώ απόλυτα τον Κάιν. Ενώ είχα μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία, ήμουν ένα μελαγχολικό, σοβαρό παιδί. Ο πατέρας μου ήταν ένας διασκεδαστής, έκανε και μαγικά. Οπότε είχαμε έναν περίεργο συνδυασμό. Εκείνος με έβρισκε πολύ σοβαρό για παιδί, εγώ πολύ αστείο για μεγάλο. Η βασική του δουλειά ήταν να φτιάχνει έπιπλα. Οταν γύρισε όμως από τον στρατό, η επιχείρηση ναυάγησε κι εκείνος έκανε πλειστηριασμούς στους δρόμους με παλιά έπιπλα και καινούργια δίνοντας κάθε φορά και μια παράσταση. Και μετά έγινε ταξιτζής, οπότε πάντα ήξερε πολύ κόσμο. Από τη μητέρα μου πήρα την αγάπη για τα βιβλία. Πάντα ζήλευα τα αγόρια που είχαν πατεράδες συγγραφείς ή καθηγητές, και αναρωτιόμουν γιατί να μην έχω έναν σοβαρό πατέρα. Ευτυχώς, κατόρθωσα πριν πεθάνει να έχω μια καλή σχέση μαζί του και να τον ευχαριστήσω για όλα όσα ασυνείδητα μου μετέδωσε.
Η σχέση του με τις γυναίκες: Βρισκόμουν στα Ιεροσόλυμα για τα γυρίσματα ενός φιλμ και κάποιος «διάβασε» την παλάμη μου και μου είπε «σου αρέσουν υπερβολικά πολύ οι γυναίκες». Για να σας πω την αλήθεια, δεν ξέρω κανέναν άνδρα που να μην του αρέσουν οι γυναίκες. Στο παρελθόν είχαν παρερμηνεύσει μερικά βιβλία μου και με είχαν αποκαλέσει μισογύνη· αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει. Ζήσαμε βέβαια και περιόδους που εάν θαύμαζες και έδειχνες έντονα τον θαυμασμό σου στις γυναίκες, αυτό σήμαινε ότι τις πρόσβαλες. Οπότε ως αρσενικό δεν ήξερες πώς να φερθείς. Εάν αδιαφορούσες ή έλεγες ότι δεν σου αρέσει μια γυναίκα, τότε γινόσουν μισογύνης, εάν σου άρεσε και της το έλεγες, την προσέβαλες. Ο πατέρας μου λάτρευε τις γυναίκες. Οταν πέθαινε στο νοσοκομείο, μπήκε μια νεαρή πανέμορφη νοσοκόμα και άρχισε να της κάνει μαγικά κόλπα για να της τραβήξει την προσοχή.
Ο Αγγλος Φίλιπ Ροθ
– Κάποτε σας αποκάλεσαν «Αγγλο Φίλιπ Ροθ» και εσείς απαντήσατε ότι είστε η «Εβραία Τζέιν Οστεν».
– Καλό δεν είναι; Είναι ένα αστείο που μου βγήκε πολύ αυθόρμητα. Βαρέθηκα να με συγκρίνουν με τον Φίλιπ Ροθ… Κοιτάξτε, ο Ροθ είναι υπέροχος συγγραφέας. Είναι προς τιμήν μου να με συγκρίνουν μαζί του, αλλά όχι συνέχεια. Από την άλλη, είναι δύσκολο να σκεφτείς πώς θα ήταν η Εβραία Τζέιν Οστεν, αλλά εγώ με τέτοια μυθιστορήματα μεγάλωσα. Κατάγομαι από μια βρετανική παράδοση: γαλουχήθηκα με Τζέιν Οστεν, Τζορτζ Ελιοτ, Τσαρλς Ντίκενς. Και είμαι πολύ Αγγλος, όπως και αυτοί. Το δικό μου παράδοξο προέρχεται από την εβραϊκή καταγωγή, κάτι που δύσκολα συναντάς στα βρετανικά γράμματα. Δεν είμαστε πολλοί.
Ο Χάουαρντ Τζέικομπσον γεννήθηκε στο Μάντσεστερ το 1942. Σπούδασε αγγλική λογοτεχνία και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ προτού επιστρέψει στην Αγγλία για να συνεχίσει τη διδασκαλία στο Κέμπριτζ. Εχει εργαστεί ως παρουσιαστής στην τηλεόραση ενώ διατηρεί εβδομαδιαία στήλη στην εφημερίδα The Independent. Θεωρητικά και ιστορικά κείμενά του έχουν γίνει τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ. Με το μυθιστόρημα «Η περίπτωση Φινκλέρ» κέρδισε το βραβείο Booker το 2010. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, όπως και το «Αστική ζωολογία». Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφόρησαν δύο ακόμη μυθιστορήματά του: «Φάτε τη σκόνη μου» και «Ξεχάστε πια το καλό παιδί». Είναι και τα δύο εξαντλημένα.