Πρόσφατα, δύο ερευνητικές ομάδες που εργάστηκαν ανεξάρτητα και χρησιμοποίησαν διαφορετικές μεθόδους, έφτασαν σε ένα πολύ ανησυχητικό συμπέρασμα: το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής είναι καταδικασμένο. Η βύθισή του στον ωκεανό και η επακόλουθη άνοδος της στάθμης της θάλασσας πιθανότατα θα επέλθει σιγά σιγά. Είναι όμως αναπότρεπτη. Ακόμη και αν λάβουμε αμέσως δραστικά μέτρα για να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη, αυτή η συγκεκριμένη διεργασία αλλαγής έχει φτάσει σε σημείο χωρίς επιστροφή.
Στο μεταξύ, ο γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο της Φλώριδας –πολιτείας που, σε μεγάλο μέρος της, είναι καταδικασμένη να βυθιστεί κάτω από τα κύματα– βγήκε να πει τη βαρύνουσα γνώμη του πάνω στην κλιματική αλλαγή. Κάποιοι αναγνώστες ίσως θυμούνται ότι το 2012 ο κ. Ρούμπιο, όταν ερωτήθηκε ποια πιστεύει πως είναι η ηλικία της Γης, απάντησε: «Δεν είμαι επιστήμονας, φίλε». Αυτή τη φορά, ωστόσο, δήλωσε ευθαρσώς ότι η συντριπτική επιστημονική διαβεβαίωση για την κλιματική αλλαγή είναι ψευδής, αν και δεν μπόρεσε να αναφέρει κάποια πηγή που να δικαιολογεί τον σκεπτικισμό του.
Γιατί λοιπόν ένας γερουσιαστής να κάνει τέτοιες δηλώσεις; Η απάντηση είναι ότι, σαν το στρώμα του πάγου, η διανοητική εξέλιξη (ή, σωστότερα, η οπισθοδρόμηση) αυτού του κόμματος έχει φτάσει σε σημείο χωρίς επιστροφή και η υποστήριξη αβάσιμων θεωριών έχει γίνει κάτι σαν δελτίο ταυτότητας.
Με απασχολεί πολύ, τελευταία, η δύναμη των δογμάτων· πώς η υποστήριξη μιας λανθασμένης πεποίθησης μπορεί να γίνει πολιτικά επιτακτική και πώς οι συντριπτικές περί του αντιθέτου αποδείξεις κάνουν αυτά τα δόγματα ισχυρότερα και πιο ακραία. Εστιάζω, συνήθως, σε οικονομικά ζητήματα, αλλά η ίδια ιστορία εμφανίζεται με ακόμα μεγαλύτερη επιμονή όσον αφορά το κλίμα.
Για να δούμε πώς λειτουργεί, ας πάρουμε ένα θέμα που το γνωρίζω καλά: την πρόσφατη ιστορία της φοβίας για τον πληθωρισμό.
Πάνω από πέντε χρόνια έχουν περάσει αφότου πολλοί συντηρητικοί άρχισαν να προειδοποιούν ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, αναλαμβάνοντας δράση για να συγκρατήσει τη χρηματοπιστωτική κρίση και να τονώσει την οικονομία, θα προκαλούσε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό. Με το πέρασμα του χρόνου, ωστόσο, και καθώς ο αναμενόμενος πληθωρισμός δεν ερχόταν, θα περίμενε κανείς από τους «inflationistas» να παραδεχτούν το λάθος τους και να προχωρήσουν.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι περισσότεροι ανανέωσαν τις ζοφερές προφητείες τους και μερικοί κινήθηκαν προς θεωρίες συνωμοσίας, ισχυριζόμενοι πως ο υψηλός πληθωρισμός ήδη υπήρχε αλλά τον έκρυβαν οι κυβερνητικοί αρμόδιοι.
Γιατί αυτή η συμπεριφορά; Σε κανέναν δεν αρέσει να παραδέχεται τα λάθη του και όλοι μας κάποια στιγμή μπορεί να καταφύγουμε σε μεροληπτική επιχειρηματολογία, κάνοντας επιλογή στοιχείων που υποστηρίζουν τις προκατειλημμένες θέσεις μας.
Οσο δύσκολο όμως είναι να παραδέχεσαι τα λάθη σου, είναι ακόμα δυσκολότερο να παραδεχτείς ότι ολόκληρο το πολιτικό σου οικοδόμημα έχει σαθρές βάσεις. Η φοβία του πληθωρισμού είναι στενά συνδεδεμένη με τη δεξιά πολιτική. Το να δεχτεί κανείς ότι αυτή η φοβία είναι αβάσιμη, θα σήμαινε να δεχτεί ότι μια ολόκληρη πλευρά του πολιτικού φάσματος είχε λάθος αντίληψη του τρόπου που λειτουργεί η οικονομία. Ετσι, πολλοί κήρυκες του πληθωρισμού ανταποκρίθηκαν στην αποτυχία των προβλέψεών τους με το να γίνουν ακόμη πιο ακραίοι.
Το ίδιο συμβαίνει, όπως φαίνεται, και στο θέμα της υπερθέρμανσης. Υπάρχουν προφανώς κάποιοι θεμελιώδεις παράγοντες που στηρίζουν τον κλιματικό σκεπτικισμό, με κύριο ανάμεσά τους την επιρροή πανίσχυρων συμφερόντων. Βλέπουμε όμως ότι όσο συσσωρεύονται οι αποδείξεις για την κλιματική αλλαγή, τόσο ισχυρότερη γίνεται η άρνηση των Ρεπουμπλικανών.
Πριν από μία δεκαετία, μόνο η ακραία πτέρυγα του κόμματος ισχυριζόταν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια απάτη που στηρίζεται σε μια τεράστια παγκόσμια συνωμοσία επιστημόνων. Σήμερα, αυτή η θεωρητικολογία περί συνωμοσίας έχει περάσει στην κεντρική σκηνή. Το κυνήγι μαγισσών εναντίον επιστημόνων που αναφέρουν αποδείξεις για την υπερθέρμανση έχει γίνει καθιερωμένη πρακτική, ενώ η δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη του κλίματος μετατρέπεται σε εχθρότητα εναντίον της επιστήμης γενικά.
Είναι δύσκολο να πεις τι θα μπορούσε να αναστρέψει αυτή την εχθρότητα κατά της «άβολης» επιστήμης. Οπως είπα, η διεργασία διανοητικής οπισθοδρόμησης φαίνεται να έχει φτάσει σε σημείο χωρίς επιστροφή. Και αυτό με φοβίζει περισσότερο από τα κακά νέα για την Ανταρκτική.