«Θέλετε να δείτε ξερολιθιές που να είναι πραγματικό έργο τέχνης;». Ο Φίλιππος μας είχε φορτώσει στο πίσω κάθισμα του τζιπ, το οποίο οδηγούσε δεξιοτεχνικά σε έναν κακοτράχαλο δρόμο γεμάτο επικίνδυνες λακκούβες στην Ανδρο. Κάθε τόσο σταματούσε, περίμενε λίγο να φύγει η σκόνη που είχαν σηκώσει τα λάστιχα, κατέβαζε το παράθυρο και μας έδειχνε με την έξαψη μικρού παιδιού: «Τις λένε αιμασιές, πεζούλες, αναβαθμίδες, και εδώ στην περιοχή Ζηλόμαντρα έχουμε τις πιο ζηλευτές!».
Εχει δίκιο. Σε σύγκριση με το βόρειο τμήμα της Σύρου, ακόμα και με την Τήνο που φημίζεται γι’ αυτό, η Ανδρος έχει εξαιρετικές αναβαθμίδες και σε ορισμένα σημεία ιδιαίτερα καλά διατηρημένες. Χάρις στα σχιστολιθικά πετρώματα, οι μάντρες διαθέτουν όμορφα «στήματα», δηλαδή τις μεγάλες πλάκες που παρεμβάλλονται σε όρθια θέση στο αρμολόι και όχι μόνον γλιτώνουν τους μάστορες από αρκετά μέτρα οριζοντίου κτισίματος αλλά χρησιμεύουν και ως πόρτες. Αν τις μετατοπίσει ο βοσκός, μπορεί να βάλει και να βγάλει το κοπάδι από πολλές εισόδους.
«Από μακριά, από τη θάλασσα δηλαδή, τα στήματα αυτά, που έχουν πολλές φορές ακόμα και πάνω από ενάμισι μέτρο ύψος, μοιάζουν με στρατιωτάκια σε παράταξη», συνεχίζει ο Φίλιππος, που, ως ζωγράφος και εραστής των ομορφότερων πραγμάτων που μπορεί να φτιάξει το ανθρώπινο χέρι, αγάπησε τον τόπο αυτό και έχτισε το εξοχικό του. Κοντά στο χωριό Ζαγανιάρης, σε μια πλευρά της Ανδρου που όταν έχει διαύγεια αισθάνεσαι στο κέντρο του σύμπαντος, βλέποντας στον ορίζοντα πολλά από τα γειτονικά νησιά σαν μια μεγάλη αγκαλιά από στεριές.
Το μόνο πρόβλημα; Χωρίς ένα γερό αυτοκίνητο, βόλτα δεν κάνεις. Οι βροχές του χειμώνα έφτιαξαν μικρούς χειμάρρους που κατάπιαν κομμάτια από τους χωμάτινους δρόμους. Και οι θαυμάσιες πέτρες δεν φτιάχνουν μόνο ξερολιθιές αλλά και θανάσιμες παγίδες για το σασί…