Αμφίπολη, το εθνικό μας αφήγημα

Αμφίπολη, το εθνικό μας αφήγημα

2' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ποιος είναι ο ένοικος του τύμβου; Το ερώτημα πρέπει να έχει ήδη διατυπωθεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. Η επικοινωνιακή διαχείριση της ανασκαφής στην Αμφίπολη από την κυβέρνηση δεν ήταν δύσκολο έργο εξαρχής. Ο μύθος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σαρωτικός και παγκόσμιος, λειτούργησε σαν αμφεταμίνη σε ένα κοινό ευρέος φάσματος, ετερόκλητο και πολυποίκιλο. Βοήθησαν, βέβαια, σε αυτό και δύο γεγονότα: η πρωθυπουργική επίσκεψη και ο μήνας Αύγουστος. Ετσι, το μυστήριο γύρω από ένα σημαντικό ταφικό μνημείο εκτοξεύθηκε στα ύψη και οι τηλεοπτικές ανταποκρίσεις από τον λόφο Καστά συνοδεύονταν από επική μουσική, υποδηλώνοντας ότι κι αν δεν είναι ο Μ.Αλέξανδρος ο ένοικος, οπωσδήποτε το πρόσωπο είναι σημαντικό. Η χολιγουντιανή επένδυση δεν μπορούσε να εντάξει τις προσεκτικές διατυπώσεις του υπουργού Πολιτισμού και τις επιστημονικές περιγραφές των αρχαιολόγων. Οι εικόνες των ευρημάτων ήταν κοινής λήψεως, άρα για να συντηρηθεί η περιέργεια και το ενδιαφέρον ενός φωτορομάντζου σε συνέχειες, έπρεπε να έχει «στόρι» με αποκαλύψεις και ανατροπές, πρωταγωνιστές, κομπάρσους και κατάλληλη μουσική υπόκρουση (εδώ, η αυθαιρεσία άνοιξε πανιά).

Στο σημείο αυτό, η επικοινωνική διαχείριση νικήθηκε κατά κράτος από την ίδια την επίδραση του μύθου. Ή μήπως όχι; Μήπως, δηλαδή, η υπέρβαση, η υπερβολή, η σημασία που απέκτησαν οι εικόνες από τις Σφίγγες και τις Καρυάτιδες, σε ένα άνυδρο και εξαιρετικά επισφαλές κοινωνικά και πολιτικά τοπίο, να λειτούργησε ως (υπερ)αναπλήρωση της τραυματισμένης από την κρίση εθνικής ταυτότητας; Βρέθηκε, εν ολίγοις, ένα αναπάντεχο μπεστ σέλερ με πλοκή, μυστήριο, ιστορικές αναφορές, εθνικές φαντασιώσεις, να αποσπάσει για λίγο το κοινό από τη ζοφερή πραγματικότητα.

Η επιτυχημένη συνταγή δεν ήταν μόνο εσωτερικής κατανάλωσης. Το αφήγημα έδρασε διεθνώς. Δύσκολα θα ανακάλυπτε κανείς πολίτη του κόσμου να μη γνωρίζει έστω τα στοιχειώδη για τον Μ. Αλεξάνδρο. Οχι μόνο ενήλικες, αλλά και παιδιά, μιας και ο μέγας στρατηλάτης είναι ήρωας πολλαπλασιασμένος μέσα από εικόνες μαγικές, ζωγράφων, σκηνοθετών, μυθιστοριογράφων, δημιουργών κινουμένων σχεδίων, 3D animators κ.ο.κ. Αιώνες τώρα, ο μύθος του ισχυροποιείται και διαθλάται, νικηφόρος και κατακτητής.

Δεν είναι μόνο ο ίδιος ο Αλέξανδρος, αλλά και το περιβάλλον του: η μητέρα του Ολυμπιάδα, η γυναίκα του Ρωξάνη, ο γιος τους Αλέξανδρος, ακόμη ακόμη και δημοφιλείς ναύαρχοι ή στρατηγοί. «Οι απανταχού λάτρεις της αρχαίας Ιστορίας έχουν ήδη αρχίσει να βάζουν στοιχήματα για το ποιος μπορεί να είναι θαμμένος στη σκοτεινή καρδιά του τύμβου που έρχεται σιγά σιγά στο φως στην Αμφίπολη», σημείωνε σε άρθρο του την περασμένη εβδομάδα το National Geographic. Τα στοιχήματα δεν περιορίζονται μόνο στη διεθνή των μανιακών τζογαδόρων. Αγγίζουν και την επιστημονική κοινότητα. «Θα στοιχημάτιζα δέκα δολάρια ότι ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είναι θαμμένος στην Αμφίπολη», επισημαίνει ο Ιαν Γουόρθινγκτον, καθηγητής Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μισούρι και συγγραφέας δύο βιβλίων για τον Μ. Αλέξανδρο.

Το υπουργείο Πολιτισμού (και ειδικότερα ο υπουργός Κώστας Τασούλας) αντιμετώπισε το δίλημμα: μπαράζ φημών ή επίσημων ανακοινώσεων; Επέλεξε το δεύτερο. Απαντώντας, μάλιστα, με χιούμορ, σε βιαστικές και λανθασμένες ειδήσεις που κυκλοφόρησαν για επιγραφές που αποκαλύφθηκαν, τόνισε: «Αντιλαμβάνεσθε ότι ενημερώνουμε για ό,τι βρίσκουμε. Δεν γίνεται να ενημερώνουμε και για ό,τι δεν βρίσκουμε!».

Οποια κατάληξη κι αν έχει η ανασκαφή στην Αμφίπολη, το ηθικό δίδαγμα είναι ένα: δεν στήνεται αφήγημα χωρίς μύθους. Οχι μόνο εθνικό, οποιοδήποτε αφήγημα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή