ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ
Μια υπόθεση ευδαιμονίας
εκδ. Αγρα, σελ. 62
«Ενα πρόβλημα που ορθώθηκε μπρος μου, στην αρχή της δημιουργίας μου, ήταν: μπορεί να γίνει τέχνη από την οποίαν να λείπει τελείως η γυναίκα; Εννοώ ως ερωτικός παράγων. Η γυναίκα, βλέπεις, βρίσκεται παντού, σε όλες τις εκδηλώσεις: στο μυθιστόρημα, στον κινηματογράφο, στο θέατρον, στο κάθε τι…» ο Καβάφης το 1930 στα «Πεζά» του διερωτάται για τη φύση της δικής του ποίησης, πώς θα κινηθεί η έμπνευσή του μακριά από τη γυναίκα και τους συμβολισμούς της. Ο Διονύσης Καψάλης μάλλον έχει απαντήσει μέσα του σε αυτό το ερώτημα, όπως αποδεικνύεται στη νέα ποιητική συλλογή του «Υπόθεση Ευδαιμονίας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγρα.
Η γυναίκα στην «Υπόθεση Ευδαιμονίας» είναι παντού. Παρούσα, απούσα, μελαγχολική, γνώριμη, ξένη, του παρελθόντος, της νοσταλγίας, σύντροφος, ερωμένη, ως αναζήτηση και ως καταφύγιο. Ο Διονύσης Καψάλης φαίνεται να αναζητά τη στιγμή εκείνη που η ένωση κατορθώνει να κάνει τον άνθρωπο να ευδαιμονήσει. «Δυο χάδια, πες, που γίναν με το χρόνο/ Μια υπόθεση ευδαιμονίας μόνο,/ που καθώς φαίνεται δεν ευσταθεί»…
Πνεύμονας χωρίς φίλτρο
Η αναγκαιότητα του έρωτα: στην ψυχανάλυση λειτουργεί καταλυτικά. Ο άνθρωπος επιχειρεί να αναβιώσει ή να βιώσει για πρώτη φορά κάτι που χάθηκε για πάντα. Η έλλειψη, η φαντασίωση μιας συγχωνευτικής γαλήνης, η δύναμη της συγκρότησης μέσα από το βλέμμα του άλλου, η εσωτερική επιστροφή σε μια γη παραδεισένια και ταυτόχρονα η επαναδιαπραγμάτευση με το παρόν και την αμφιθυμία της εξιδανίκευσης είναι μερικά από τα συνειδητά αλλά και ασυνείδητα στοιχεία της ζωής των ερωτευμένων. Ο έρωτας αποδεικνύεται μια συνθήκη που βιώνεται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο ο ερωτευμένος παρατείνει τη ζωή. Θέτει σε λειτουργία τη ναρκισσιστική αγωνία του καθρεφτίσματος, της συμπόρευσης, τη μητρική ανάγκη για φροντίδα, την ένωση των σωμάτων, τη γνωριμία με το άγνωστο και την προσπάθεια κατάκτησής του, ηχηρής νίκης ή και σιωπηλής ήττας. Ο έρωτας γίνεται ένας μεγάλος πνεύμονας χωρίς φίλτρο, όπου η ζωή μοιάζει σαν το όνειρο των εφήβων: διαρκές, αήττητο, ρωμαλέο και αδύναμο ταυτόχρονα. Ο έρωτας στην ποίηση του Καψάλη, ο έρωτας που απευθύνεται στο πρόσωπο εκείνης γίνεται ύμνος αλλά και απαίτηση η αίσθηση να παραμείνει ζωντανή.
Υπάρχει, όμως, και το νανούρισμα που αποκοιμίζει όλους τους ερωτευμένους, η πλάνη για να αντέξουμε αυτό που δεν αντέχεται. Ο έρωτας τότε δεν είναι η αιτία, γίνεται η αφορμή. Το ριντό μπροστά σε ένα παράθυρο με μια θέα που κανείς δεν θέλει να δει. Τι δείχνει αυτό το παράθυρο; Πόσο αποπροσανατολιστικά αναγκαίος γίνεται ο έρωτας; Τι είδους διαμεσολάβηση επιτελεί η συνάντηση στο σύμπαν των ερωτευμένων έναντι της συνάντησης με το ψυχικό μοναχικό σύμπαν του καθενός; Η πάλη με τη θλίψη και το τέλος γίνεται ορατή, με κάθε αφορμή μικρού ή μεγάλου τέλους.
Η δύναμη της νοσταλγίας
Η έμπνευση και ο έρωτας έχουν για κεντήστρες μικρές κατάρες. Ολα παίζονται με άγχος και αδημονία. Απέναντι στην άβυσσο της μοναξιάς κρίνεται ο άλλος, αυτός που ερωτευόμαστε, σωτήρας των ψυχών και των σωμάτων.
Ο Διονύσης Καψάλης ώριμος και κατασταλαγμένος μεταφέρει στην ποίησή του τη γλυκιά μελαγχολία του ανθρώπου και του δημιουργού που έχει δει την καμπή του δρόμου. Επιμένει να μένει στην κεντρική αρτηρία, χωρίς να φοβάται ότι δεν θα αναγκαστεί -εκείνος ή εκείνη- να κατηφορίσουν. Υπάρχει πάντα η δύναμη της νοσταλγίας. Της ζωής που βιώθηκε και μοιράστηκε και ας έμεινε μια φωτογραφία στη μνήμη του ανικανοποίητου παρόντος. Η ποίησή του, χωρισμένη σε τρία μέρη, μεταφέρει το σύμπαν της μοναξιάς και της επιθυμίας με μια αίσθηση απώλειας. Η κατάκτηση όμως, θαρρώ, του Καψάλη είναι ότι αφήνει χώρο για πίστη. Μια πίστη που μεταλλάσσει τον ουσιαστικό έρωτα από ψευδαίσθηση σε υπόθεση ευδαιμονίας.