«Δεν είναι αλλοδαπός, δεν είναι αλκοολικός ή περιθωριακός. Δεν είναι καν άγνωστος. Είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας». Αυτό τονίζουν σε κάθε ευκαιρία, εδώ και χρόνια, όσοι ασχολούνται με το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης, με το ερώτημα εύλογα να προκύπτει: αν είναι τόσο κοντά μας, γιατί δεν μπορούμε να το σταματήσουμε;
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά για το μέγεθος του προβλήματος. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα σε δείγμα 12.000 μαθητών ΣΤ΄ Δημοτικού, Α΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, που διενήργησε η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο πλαίσιο του προγράμματος BECAN, περίπου ένα στα δύο παιδιά στη χώρα μας έχει υποστεί σωματική βία, ενώ ένα στα δέκα σεξουαλική βία. Μάλιστα, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, τα χρόνια της κρίσης το φαινόμενο έχει ενταθεί. «Δεν έχουν γίνει συγκεκριμένες έρευνες τα τελευταία λίγα χρόνια, όμως υπάρχουν στοιχεία για την αύξηση της κακοποίησης γυναικών λόγω κρίσης. Κάποιος που κακοποιεί τη γυναίκα του, δεν σταματάει εκεί», λέει στην «Κ» η κ. Αφροδίτη Στάθη, διοικητική διευθύντρια του Σωματείου ΕΛΙΖΑ, μιας ΜΚΟ που έχει στόχο την προστασία των παιδιών που έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν να υποστούν κακοποίηση ή παραμέληση.
Οσο όμως και αν η κοινωνία αντιδρά με συντριβή σε μια τέτοια είδηση, διστάζει να «βγει μπροστά» στην περίπτωση που αντιληφθεί ένα τέτοιο περιστατικό. «Είναι συνταρακτικό ότι πολλές φορές ξέρουμε ή υποψιαζόμαστε κάτι, αλλά δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να το αναφέρουμε είτε γιατί φοβόμαστε είτε γιατί ντρεπόμαστε», προσθέτει η ίδια. Πολλοί διστάζουν να μπλέξουν με υπηρεσίες, ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για «μια οικογενειακή υπόθεση μιας άγνωστης οικογένειας». «Ομως όταν δεν μπορεί η ίδια η οικογένεια να ευαισθητοποιηθεί, μπορεί ο γείτονας, ο δάσκαλος, αυτός που ακούει ή βλέπει σημάδια κακοποίησης».
Εμφαση στην πρόληψη
Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε πολλές περιπτώσεις η παιδική κακοποίηση θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί με έγκαιρη «διάγνωση» του προβλήματος από το περιβάλλον της οικογένειας. Αλλωστε η έμφαση πλέον διεθνώς δίνεται στην πρόληψη. Οπως εξηγεί στην «Κ» η ψυχολόγος και επιστημονική σύμβουλος του ΕΛΙΖΑ κ. Ελένη Αγάθωνος, «η κακοποίηση και η παραμέληση ενός παιδιού, ιδιαίτερα κατά την πρώτη παιδική ηλικία, λειτουργεί ως “προθάλαμος” ενός ευρέος φάσματος προβλημάτων που εμφανίζονται άμεσα ή κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του, τα οποία είναι δυνατόν να συντελέσουν στη διαμόρφωση ενός ατόμου με πολλαπλές δυσκολίες προσαρμογής στον κόσμο γύρω του αλλά και σε μια ζωή ιδιαίτερα “ακριβή” σε κόστος για την Πολιτεία».
Εχει βρεθεί ότι η κακοποίηση στην παιδική ηλικία αυξάνει κατά 53% την παραβίαση του νόμου και τη σύλληψη στην εφηβική ηλικία, κατά 38% στην ενήλικη περίοδο και κατά 38% τη διάπραξη σοβαρής βίαιης πράξης.
Ευκολότερη μετάβαση
Το ΕΛΙΖΑ είναι η μοναδική δομή στην Ελλάδα η οποία απευθύνεται αποκλειστικά στο ηλικιακό φάσμα 0-6 ετών, ακριβώς γιατί έχει αποδειχθεί ότι η πρώιμη παρέμβαση είναι πολύ πιο αποτελεσματική από ό,τι οι θεραπευτικές παρεμβάσεις σε μεταγενέστερες ηλικίες. «Αν το παιδί θεραπευτεί ψυχολογικά σε αυτή την ηλικία θα περάσει πολύ πιο εύκολα στην επόμενη φάση ζωής, την υιοθεσία ή την αναδοχή», λέει η κ. Αφροδίτη Στάθη.
Στον «Ξενώνα SOS EΛΙΖΑ» φιλοξενούνται αυτή τη στιγμή 20 παιδιά, τα οποία έχουν απομακρυνθεί από τις οικογένειές τους με εισαγγελική παρέμβαση είτε λόγω βαριάς παραμέλησης είτε λόγω κακοποίησης. Θα μείνουν εδώ για περίπου 18 μήνες, έως ότου επουλωθούν τα τραύματά τους και ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους στους ενηλίκους.