Το βιολογικό ρολόι των γυναικών και η επιβράδυνσή του βρέθηκε εκ νέου στην επικαιρότητα, σπέρνοντας τη διχόνοια μεταξύ των απανταχού φεμινιστριών, εργαζόμενων γυναικών, γιατρών και νομικών. Αφορμή για την εν λόγω συζήτηση στάθηκε η ανακοίνωση της «Αpple» ότι θα χρηματοδοτεί την κρυοσυντήρηση ωαρίων γυναικών υπαλλήλων της, οι οποίες έτσι θα έχουν τη δυνατότητα να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία, αφιερώνοντας τα παραδοσιακά «γόνιμα» χρόνια τους στην καριέρα. Ανάλογη πολιτική έχει υιοθετήσει ήδη το Facebook, που στο παρελθόν έχει κατηγορηθεί για τον μικρό αριθμό εργαζόμενων γυναικών που απασχολεί. «Παγώστε τα ωάριά σας, απελευθερώστε την καριέρα σας» τιτλοφορείται ένα από τα πολλά αφιερώματα του Bloomberg Businessweek στο θέμα.
Κάποιοι μιλούν για χειραγώγηση των γυναικών, πολλοί διαβλέπουν «κέρδος» των εργοδοτών που θα κλείσουν συμφέρουσες συνεργασίες με Κέντρα Εξωσωματικής, άλλοι επισημαίνουν τις πιθανότητες αποτυχίας της τεκνοποίησης – παρά το γεγονός ότι η μέθοδος της υαλοποίησης των κατεψυγμένων ωαρίων έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια εντυπωσιακά αποτελέσματα. Το ζήτημα παραμένει, βέβαια, αν η πρόθεση της εταιρείας θα μετατραπεί συν τω χρόνω σε άγραφο «κανόνα» που θα καλούνται σιωπηλά να ακολουθούν όλοι. Το θέμα, μοιραία, απασχόλησε και το ελληνικό κοινό, μολονότι η ζωή της εργαζόμενης στη Σίλικον Βάλεϊ απέχει από αυτήν της Ελληνίδας, και μάλιστα σε εποχή κρίσης. «Η εν λόγω ανακοίνωση δείχνει μια πρόθεση παράκαμψης και όχι επίλυσης του ζητούμενου, που δεν είναι άλλο από την ισότητα των δύο φύλων στον εργασιακό χώρο» δηλώνει στην «Κ» η γενική γραμματέας Ισότητας, Βάσω Κόλλια. «Εναποθέτει στους ώμους των γυναικών την ευθύνη μιας απόφασης, δηλαδή της τεκνοποίησης και δημιουργίας της επόμενης γενιάς, που κανονικά θα έπρεπε να αφορά ολόκληρη την κοινωνία».
Η «ρηξικέλευθη» απόφαση των αμερικανικών εταιρειών έρχεται σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία έχουν ήδη ανατραπεί πολλά δεδομένα. Οι γυναίκες στη συντριπτική πλειονότητα τεκνοποιούν μεγαλύτερες, με συνέπεια μεγάλο ποσοστό αυτών να καταφεύγει σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ολο και συχνότερα, δε, επιλέγουν ωάρια δότριας, κάποιας δηλαδή ξένης και νεότερης γυναίκας. Στο σημείο αυτό, διερωτάται κανείς, γιατί να μην «παγώσει» τον χρόνο, αν πρόκειται να αποβεί προς όφελός του;
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας διεξάγει online δημοσκόπηση, προκειμένου να καταγράψει τις απόψεις των Ελληνίδων. Μέχρι στιγμής το 77% αυτών τίθενται ενάντια στην εν λόγω εταιρική τακτική. «Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τις ενημερωμένες Ελληνίδες για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων τους», απαντά από την πλευρά του στην «Κ» ο δρ Παναγιώτης Βάκας, επίκουρος καθηγητής Γυναικολογίας στο ΕΚΠΑ, που εργάζεται στο Αρεταίειο. Οι λόγοι, ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν σχετίζονται με το οικονομικό, αλλά με τις αδιέξοδες συχνά σχέσεις των δύο φύλων. «Ερχονται γυναίκες πανεπιστημιακής μόρφωσης, γύρω στα 35 και αδέσμευτες», διευκρινίζει. Στη διαδικασία δεν έχουν προχωρήσει πολλές – τα «αποθηκευμένα» ωάρια στο Αρεταίειο προέρχονται από λιγότερες των τριάντα γυναικών. Ο ίδιος, πάντως, τίθεται αναμφισβήτητα υπέρ της απόφασης για κρυοσυντήρηση των ωαρίων. «Αυξάνει αισθητά την αυτοδιάθεση της γυναίκας, την απελευθερώνει από το άγχος» υπογραμμίζει, «της δίνει τη δυνατότητα να προσπαθήσει να τεκνοποιήσει μετά τα σαράντα με την αναπαραγωγική ικανότητα των 30 ετών, με ποσοστό επιτυχίας δηλαδή περίπου 40%, αξιοποιώντας το δικό της γενετικό υλικό».
Σε ιδιωτικό κέντρο («Γένεσις Αθηνών») πενήντα γυναίκες έχουν ακολουθήσει την αντίστοιχη διαδικασία από το 2008 και «φυλάσσουν» τα ωάριά τους. «Το αποφάσισαν είτε για ιατρικούς λόγους, δηλαδή για να αποθηκεύσουν υγιές υλικό πριν ξεκινήσουν χημειοθεραπεία, είτε για κοινωνικούς, καθώς δεν έχουν βρει ακόμα τον κατάλληλο σύντροφο» σχολιάζει στην «Κ» ο δρ Κώστας Πάντος. «Σε επίπεδο υποδομών, δημόσιων και ιδιωτικών, θα μπορούσε και η Ελλάδα να υποστηρίξει μια ανάλογη στρατηγική» καταλήγει ο δρ Βάκας, «το ζητούμενο είναι αν θα μπορούσαν τα Ταμεία να καλύψουν κάποτε μέρος του κόστους».
«Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει κανονικά την εξωσωματική γονιμοποίηση, μόνον εφόσον υπάρχει τεκμηριωμένα ζήτημα υπογονιμότητας ή άλλο πρόβλημα υγείας» σημειώνει ο κ. Τάκης Βιδάλης, νομικός και επιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής. Μοναδική εξαίρεση στον νόμο αφορά στην ανύπαντρη γυναίκα, η οποία δικαιούται, αν και υγιέστατη, να επιλέξει την τεχνητή γονιμοποίηση. «Οι νομικοί περιορισμοί σχετίζονται με την απουσία επιδημιολογικών στοιχείων για τα παιδιά που έχουν γεννηθεί από εξωσωματική, το μεγαλύτερο ίσως σήμερα είναι 35 ετών», εξηγεί, «εξ ου και θεωρείται η έσχατη λύση». Ομως, όπως και ο ίδιος επισημαίνει, «η επιστήμη εξελίσσεται με σκοπό να διευκολύνει τον άνθρωπο, εν προκειμένω να του δίνει τα εργαλεία του οικογενειακού προγραμματισμού».