Nέα Υόρκη, Οκτώβριος 2014. Στη γιγαντοοθόνη του θεάτρου στο Tribeca Performing Arts Center στο Μανχάταν, ο Μάνος Ελευθερίου σε ζωντανή σύνδεση από τη μεταμεσονύκτια Αθήνα, συνομιλεί οικεία με τον συνθέτη Περικλή Κανάρη που βρίσκεται επί σκηνής. Κάποια στιγμή, η κουβέντα αγγίζει το θέμα της κρίσης στην Ελλάδα και ο Ελευθερίου ζητάει την ηθική, όχι οικονομική συνδρομή της διασποράς, προκαλώντας συγκίνηση.
Το θέμα της βραδιάς όμως είναι το τραγούδι και αυτή ήταν η πρώτη παρουσίαση του «Αόρατου», μιας δισκογραφικής δουλειάς με ανέκδοτα τραγούδια που εμπιστεύθηκε ο Ελευθερίου –από «διαίσθηση» όπως ανέφερε ο ίδιος πρόσφατα– στον Κανάρη. Ενα «κομμάτι» συνέχειας που έρχεται να προστεθεί στην πορεία της ελληνικής μουσικής και ένα όραμα του συνθέτη που φέρνει κοντά Ελληνες και διεθνείς μουσικούς.
Θερμό το κοινό που υποδέχεται στη σκηνή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ερμηνεύει το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου. Ακολουθούν ο Κώστας Μακεδόνας και δύο φωνές της νεότερης γενιάς, η δυναμική Ρίτα Αντωνοπούλου και η ανερχόμενη Λαμπρινή Καρακώστα. Στην ερμηνευτική παρέα έχει προστεθεί και ο συνθέτης, ενώ τη σκηνική παρουσίαση συμπληρώνει η εικαστική προσέγγιση του «Αόρατου» από την Ελληνίδα καλλιτέχνιδα Λυδία Βενιέρη.
«Εκφράζω τη γενιά μου»
Τα λόγια του Ελευθερίου «ντύνονται» πολυμορφικά από τον συνθέτη: ελληνική ταυτότητα με διεθνή ακούσματα, εδώ συνυπάρχει το ζεϊμπέκικο με την μπαλάντα, το λάτιν με το ροκ. Τι φέρνει ο «Αόρατος» στα ελληνικά μουσικά δρώμενα; «Τη γενιά μου», λέει ο συνθέτης μιλώντας στην «Κ». «Ο “Αόρατος” είναι η πορεία ενός ανθρώπου με ελληνικές ρίζες, που τις διάνθισε με μη ελληνικά στοιχεία έχοντας ζήσει στην Αμερική 20 χρόνια, τα τελευταία 12 στη Νέα Υόρκη. Σπουδές, δουλειά, συνεργασίες, αλλά και τα ακούσματα με τα οποία μεγάλωσα, βγαίνουν αναπόφευκτα σε ό,τι παράγω πρωτογενώς. Είναι η πρώτη ύλη που βάζεις στον μύλο, η έκθεση σ’ όλο αυτό το melting pot».
Μία μέρα πριν από τη συναυλία-παρουσίαση, μια δημιουργική συνέργεια είχε περιβάλει την πρόβα τζενεράλε των συντελεστών στα ιστορικά Gibson Studios της περιοχής Hell’s Kitchen (εδώ ηχογραφήθηκε το «Thriller» του Μάικλ Τζάκσον). «Το ελληνικό τραγούδι στο οποίο ο Ελευθερίου πρωταγωνίστησε ήταν πάντα κάτι πολύτιμο για μένα. Το ότι το εκτίμησα παραπάνω γιατί έφυγα είναι αδιαμφισβήτητο. Σε μεγάλο βαθμό καταπιάστηκα με αυτό επειδή μου έλειπε εδώ στην Αμερική», λέει ο Κανάρης, ο οποίος ξεκίνησε την ορχήστρα ελληνικής μουσικής Σύνολον στη Νέα Υόρκη το 2008.
Γεννημένος στην Αθήνα το 1971, ο συνθέτης σπούδασε μουσική και φιλοσοφία στη Βρετανία και στην Αμερική. Στο παλμαρέ του, μουσικές για εικόνα (ντοκιμαντέρ, κινούμενα σχέδια, ταινίες), παγκόσμια πρώτη εκτέλεση έργου του στο Carnegie Hall, παραγωγή του πρώτου cd ελληνικής μουσικής του Metropolitan Museum of Art, αλλά και το τραγούδι των τίτλων της εκπομπής του Σπύρου Παπαδόπουλου «Στην Υγειά μας». «Οταν κάποιος έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα με αυτούς τους ήχους και τη γλώσσα στο DNA του, δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε να εκφραστεί πιο ειλικρινά χωρίς αυτά τα συστατικά».
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Ελευθερίου; «Ενας κοινός γνωστός άκουσε δική μου δουλειά και μεσολάβησε για να τον γνωρίσω. Οταν τον πλησίασα, μου είπε ότι είχε σταματήσει να γράφει. “Πάνε αυτά” μου έλεγε, “ποιος ασχολείται τώρα με τραγούδια…”»
Παρέμειναν σε επαφή και ενάμιση χρόνο μετά ο συνθέτης βρήκε ποιήματα του Ελευθερίου στο γραμματοκιβώτιό του. «Οταν τα είδα είπα αυτή θα είναι η ζωή μου για τα επόμενα χρόνια, μέχρι αυτό το πράγμα να γίνει δίσκος».
Τελειώνοντας τη μελοποίηση των στίχων, άρχισαν οι επαφές με ελληνικές δισκογραφικές. Τα σχόλια εγκωμιαστικά, αναφέρει ο Κανάρης, όμως οι εταιρείες δεν φαίνονταν διατεθειμένες να αναλάβουν το ρίσκο μιας παραγωγής. Η απόφασή του να αναλάβει ο ίδιος το πρότζεκτ, σε συνεργασία με τον Καναδό παραγωγό Ρόμαν Κλουν, του χάρισε ελευθερία κινήσεων: ηχογραφήσεις στην Αθήνα με τους Παπακωνσταντίνου, Μακεδόνα, Αντωνοπούλου και Καρακώστα και στη Νέα Υόρκη με μουσικούς απ’ όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερη στιγμή η σύμπραξη με τον θρυλικό παραγωγό Νιλ Ντόρφσμαν, συνεργάτη των Dire Straits και του Sting, μεταξύ άλλων. Στον δίσκο συμμετέχουν επίσης ο Αυστραλός κιθαρίστας Μπεν Μπάτλερ, ο Ελληνας τσελίστας Γιώργος Καλούδης και ο αρμενικής καταγωγής συνθέτης και σολίστας στο ούτι Αρά Ντινκτζιάν.
Μετά την πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη, σειρά έχει η Αθήνα, ενώ το cd διατίθεται ήδη διαδικτυακά μέσω iTunes μεταξύ άλλων. Τον φοβίζει μια ενδεχόμενη σύγκριση μεταξύ του «Αόρατου» και ιστορικών τραγουδιών του Ελευθερίου;
«Αναρωτιέμαι ναι, φοβάμαι όχι, γιατί είναι σαν να ρωτάς αν φοβάσαι γι’ αυτό που είσαι. Κριτήριο για ένα τραγούδι είναι εάν μπορεί να συγκινήσει διαφορετικούς ανθρώπους με διαφορετικά γούστα. Ενα καλό τραγούδι έχει πάντα να πει κάτι σε αυτόν που το ακούει. Αυτή είναι η πρόκληση».